5 porcji warzyw i owoców w praktyce

2020-08-10 10:41

Kampanie edukacyjne i promocyjne, akcje w szkołach, spoty telewizyjne... Wszystkie te działania spowodowały, że dziś prawie każdy wie o konieczności codziennego zjadania pięciu porcji warzyw i owoców. Nadal jednak nie przekłada się to na nawyki żywieniowe, a większość z nas je około trzech porcji dziennie. Jak włączyć do swojego codziennego jadłospisu pięć porcji warzyw i owoców? Przeczytaj nasz praktyczny poradnik z przykładami.

5 porcji warzyw i owoców w praktyce
Autor: Thinkstockphotos.com

Spis treści

  1. Dlaczego warto jeść warzywa i owoce?
  2. Jedz więcej warzyw niż owoców
  3. Porcja warzyw lub owoców - ile to gramów?
  4. Przykładowe porcje warzyw:
  5. Przykładowe porcje owoców:
  6. Minimum 5 porcji warzyw i owoców w praktyce - jadłospis

Dlaczego warto jeść warzywa i owoce?

Jedzenie warzyw i owoców to podstawa niezbędna, aby zapewnić sobie zdrowie, witalność i zminimalizować ryzyko wielu chorób. Jeden z najzdrowszych modeli odżywiania, czyli dieta śródziemnomorska obfituje w te właśnie składniki, a mieszkańcy basenu Morza Śródziemnego wyróżniają się długością życia i stanem zdrowia na tle pozostałych Europejczyków i Amerykanów. Bierzmy z nich przykład!

Warzywa i owoce są w diecie niezbędne ze względu na zawartość cennych witamin: głównie witaminy C, β-karotenu i kwasu foliowego, a także składników mineralnych: wapnia, potasu i magnezu. Bardzo istotną rolę spełniają również przeciwutleniacze, które chronią komórki przed stresem oksydacyjnym – zapobiegają chorobom i przedwczesnemu procesowi starzenia.

Warzywa i owoce wyróżnia też obecność błonnika, który jest swoistą szczotką fizjologiczną – oczyszcza jelita z resztek, reguluje rytm wypróżnień, zbiera na siebie toksyny, pomaga w usuwaniu nadmiaru cholesterolu i korzystnie wpływa na poziom glukozy we krwi.

Większość warzyw i owoców zawiera 80-90% wody, są zatem niskokaloryczne i pomagają w utrzymaniu prawidłowej masy ciała. Liczne badania wykazały, że spożycie zalecanych ilości warzyw i owoców zmniejsza insulinooporność tkanek oraz jest korzystne w chorobach serca i chorobach układu krążenia.

Jedz więcej warzyw niż owoców

Światowa Organizacja Zdrowia zaleca spożywanie co najmniej 400 g warzyw i owoców dziennie. Może wydawać się dużo, jeśli jednak uświadomisz sobie, że średnie jabłko waży ok. 150 g, 400 g dziennie jest jak najbardziej osiągalne.

Pamiętaj, że pięć porcji każdego dnia to zalecane minimum, a owoce powinny stanowić 2 z 5 porcji. Warzywa wybieraj jako 3 porcje z 5 i każdą kolejną. Warzyw nie da się zjeść za dużo, natomiast ilość owoców należy kontrolować, ponieważ zawarty w nich cukier (fruktoza), wbrew popularnemu nadal przekonaniu, jest tuczący, a nadmierne spożycie owoców może skutkować odkładaniem się energii w postaci tkanki tłuszczowej.

Porcja warzyw lub owoców - ile to gramów?

Ciągle obracamy się wokół pojęcia „porcja”, ale spójrzmy, jakie rzeczywiście są to ilości. Jedna porcja warzyw lub owoców powinna ważyć 80-100 gramów. Dotyczy to produktów świeżych, gotowanych i mrożonych. Garścią suszonych owoców (20 gramów) można zastąpić 1 porcję świeżych, jednak nie powinno się tego robić zbyt często ze względu na dużą koncentrację cukru i mniejsze walory odżywcze.

Czy pięć porcji warzyw i owoców w ciągu dnia oznacza, że trzeba je jeść pięć razy dziennie? Niekoniecznie. Zjadając na raz dużego grejpfruta lub szklankę wiśni zapewniasz sobie 2 porcje owoców, a obiad w postaci pieczonych warzyw z dodatkiem mięsa złożony z połowy cukinii, połowy papryki i dwóch marchewek będzie stanowił 2,5 porcji.

Oczywiście najlepiej będzie, jeśli warzywa lub owoce pojawią się w każdym posiłku, ale dla zrealizowania pięciu porcji w ciągu dnia nie jest to konieczność. Jako porcję warzyw lub owoców można potraktować szklankę soku, jednak tylko wtedy, gdy będzie on przygotowany samodzielnie i wypity niedługo po przyrządzeniu.

Mamy pewność, że nasz sok nie powstał z koncentratu i gwarantujemy sobie w ten sposób, że cenne składniki zawarte w warzywach i owocach nie ulegną rozpadowi i trafią do organizmu.

Przykładowe porcje warzyw:

Ziemniaki stanowią osobną grupę produktów spożywczych i nie wlicza się ich do 5 porcji warzyw.

Przykładowe porcje owoców:

Minimum 5 porcji warzyw i owoców w praktyce - jadłospis

Jak komponować posiłki, żeby przestrzegać zalecenia "Jedz co najmniej 5 porcji warzyw i owoców dziennie?". Poniżej podpowiadamy, co jeść na śniadanie, obiad, kolację, żeby realizować to zalecenie.

DZIEŃ 1 - 5 porcji warzyw, 2 porcje owoców

  • Pieczywo razowe z wędliną, surówka z pomidora i ogórka świeżego z jogurtem naturalnym
  • 1 jabłko
  • Warzywa pieczone (1/2 cukinii, 1/2 papryki, kilka pieczarek) z ryżem brązowym
  • Koktajl z 2 plastrów arbuza z miętą
  • Sałatka z brokułu gotowanego z jajkiem na twardo i serem feta

DZIEŃ 2 - 3 porcje warzyw, 2 porcje owoców

DZIEŃ 3 - 5 porcji warzyw, 2 porcje owoców

  • Pieczywo razowe, twaróg rozrobiony z jogurtem naturalnym i kubkiem malin
  • Kubek porzeczek
  • Bigos z młodej kapusty z koperkiem i chudym mięsem
  • Pomidory (2 szt.) z mozzarellą
  • Sałatka z rukolą, cukinią grillowaną, kurczakiem i suszonymi pomidorami

DZIEŃ 4 - 4 porcje warzyw, 2 porcje owoców

  • Bułka grahamka, 2 jajka na miękko, pomidor z cebulką i jogurtem naturalnym
  • Koktajl z banana i brzoskwini z dodatkiem mleka
  • Pieczony łosoś z sosem koperkowym i pęczkiem szparagów
  • Szklanka soku warzywnego, wafle ryżowe
  • Zupa krem z cukinii

DZIEŃ 5 - 3 porcje warzyw, 2 porcje owoców

  • Płatki owsiane na mleku z suszoną żurawiną i rodzynkami, 1 pomarańcza
  • Jogurt naturalny z wkrojonym plastrem ananasa
  • Naleśniki z duszonym szpinakiem, czosnkiem, pieczarkami i kurczakiem
  • Chłodnik z botwinki
  • Sałatka z sałaty lodowej, papryki, ogórka i szczypiorku z tuńczykiem

DZIEŃ 6 - 3,5 porcji warzyw, 2 porcje owoców

  • Omlet z pieczarkami i rukolą 
  • Kubek ugotowanego bobu
  • Polędwiczki wieprzowe z ziemniakami i surówką z młodej kapusty marchewki i koperku
  • Koktajl z 1 banana i kubka malin
  • Pieczywo razowe z serem i pomidorem

DZIEŃ 7 - 3,5 porcji warzyw, 2 porcje owoców

  • Pieczywo razowe z wędliną, sałatą i rzodkiewką
  • Szklanka soku pomarańczowego, płatki owsiane na mleku z suszoną żurawiną i rodzynkami
  • Spaghetti ze stekiem z tuńczyka, brokułami i pomidorami suszonymi
  • 1 gruszka, szklanka kefiru
  • Cukinia (połówka) nadziewana mięsem mielonym, papryką i pieczarkami