Czy migotanie przedsionków zagraża życiu?

Migotanie przedsionków to najczęstsze zaburzenie rytmu serca. Migotanie przedsionków jest bardzo groźne, ponieważ może doprowadzić do udaru niedokrwiennego mózgu, który może zakończyć się niepełnosprawnością lub śmiercią. Jakie są przyczyny migotania przedsionków? Jakie objawy mogą mu towarzyszyć? Na czym polega leczenie?

Spis treści

1. Migotanie przedsionków - rodzaje
2. Migotanie przedsionków - przyczyny
3. Migotanie przedsionków - leczenie
4. Migotanie przedsionków - objawy
5. Migotanie przedsionków a botoks
6. Migotanie przedsionków - skutki
7. Aplikacja na smartfona pozwala wcześniej wykryć arytmię serca

Migotanie przedsionków (MP) to rodzaj zaburzenia rytmu serca (arytmii), które polega na bardzo szybkich i nieregularnych skurczach przedsionków serca (350–700/min).

- W trakcie migotania przedsionek prawie nie kurczy się, znajdująca się w nim krew zalega, ma skłonność do tworzenia skrzepliny. Ta może uruchomić się i płynąc z prądem krwi najczęściej wędruje do naczynia mózgowego, zatyka je i powoduje niedokrwienie i martwicę fragmentu mózgu – mówi prof. Maria Trusz-Gluza, kardiolog z Katedry i Kliniki Kardiologii Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach. - To właśnie udar niedokrwienny mózgu jest najczęstszą konsekwencją migotania przedsionków - dodaje.

Gdy serce pracuje niemiarowo, powstaje jeszcze inny problem - organizm jest niedotleniony. Wówczas serce musi pracować ciężej, by to zrekompensować. Po pewnym czasie może to doprowadzić do niewydolności serca. Z kolei niedotlenienie organizmu może skutkować często nieodwracalnymi zmianami, np. niedotlenienie mózgu może doprowadzić do otępienia.

U około 35 proc. osób z migotaniem przedsionków rozwija się udar.

Migotanie przedsionków - rodzaje

Należy zaznaczyć, że migotanie przedsionków nie jest tym samym co trzepotanie przedsionków. W tym ostatnim przypadku skurcze przedsionków są uporządkowane i występują z częstotliwością 250–350/min. Z kolei skurcze przedsionków w granicach 100-250/min to częstoskurcz przedsionkowy.

Wyróżnia się kilka rodzajów migotania przedsionków:

• okresowe (napadowe) migotanie przedsionków pojawia się i ustępuje samoistnie w przeciągu 7 dni.
• przetrwałe (ciągłe) migotanie przedsionków nie ustępuje samoistnie. W tym przypadku niemiarowa praca przedsionków utrzymuje się dłużej niż 7 dni
• przetrwałe długo trwające migotanie przedsionków - utrzymuje się dłużej niż rok
• utrwalone migotanie przedsionków, które nie ustąpiło po kardiowersji (po przywróceniu prawidłowego rytmu serca)

Migotanie przedsionków - przyczyny

Przyczyną migotania przedsionków mogą być schorzenia sercowo-naczyniowe, takie jak:

• nadciśnienie tętnicze
• wady zastawek serca
• choroba niedokrwienna serca (choroba wieńcowa)
• kardiomiopatia
• wady wrodzone serca
• zapalenie  mięśnia  sercowego
• zapalenie osierdzia

Do migotania przedsionków mogą doprowadzić także choroby ogólnoustrojowe, które zajmują też serce, np.:

• sarkoidoza
• skrobiawica
• hemochromatoza
• nowotwory serca

Inne schorzenia, które mogą doprowadzić do migotania przedsionków, to:

• nadczynność tarczycy
• cukrzyca
• choroby płuc
• guz chromochłonny

Częste i szybkie skurcze przedsionków serca mogą się pojawić także po operacjach kardiologicznych (to częsty problem osób po pomostowaniu aortalno-wieńcowym, czyli założeniu by-passów) lub być powikłaniem przyjmowanych leków, alkoholu, kofeiny, dopalaczy.

Zobacz galerię 5 zdjęć

Migotanie przedsionków - leczenie

Wyróżnia się trzy metody leczenia migotania przedsionków:

• leki

- kontrolujące częstotliwość rytmu komór - kontrolujące rytm serca

Pozwalają one zapobiec zbyt szybkiemu biciu serca. Mogą również zapobiegać niebezpiecznym rodzajom uderzeń serca. Jednak nie powstrzymują migotania przedsionków.

- hamujące krzepnięcie krwi i zmniejszające ryzyko udaru

Ich przyjmowanie zmniejsza ryzyko wystąpienia udaru. Są to antagoniści witaminy K lub antykoagulanty nowej generacji. Oba powstrzymują krew zalegającą w sercu przed tworzeniem zakrzepu. Jednak ich przyjmowanie może powodować skutki uboczne. Antagoniści witaminy K mogą powodować m.in. zmiany krwotoczne i zwiększać ryzyko krwawień. Podobnie antykoagulanty, których nie mogą przyjmować pacjenci z wadami serca lub po wszczepieniu zastawek.

• zabiegi niechirurgiczne

- kardiowersja, czyli przywrócenie prawidłowego rytmu serca za pomocą elektrod

- ablacja przezcewnikowa (przezskórna) - polega na zniszczeniu lub odizolowaniu obszaru serca, który powoduje powstawanie arytmii za pomocą ciepła lub zimna (krioablacja). Wykonuje się ją u pacjentów opornych na leczenie migotaniu przedsionków za pomocą leków

- ablacja węzła przedsionkowo-komorowego - gdy leczenie farmakologiczne jest nieskuteczne i arytmia wywołuje bardzo szybki rytm komór, celowo wszczepia się stymulator serca i niszczy węzeł przedsionkowo-komorowy

• zabiegi chirurgiczne (wykonuje się je w ostateczności)

- zabiegi na otwartym sercu lub mniej inwazyjne - zamknięcie uszka lewego przedsionka (metodą chirurgiczną lub niechirurgiczną)

- Należy stosować się do szerokich zaleceń dotyczących zdrowego stylu życia - mówi prof. Maria Trusz-Gluza, kardiolog. Oddać się opiece lekarza (najlepiej kardiologa), którego darzy się zaufaniem. Zgodnie z jego zaleceniem należy przyjmować bardzo regularnie dobrane leki. Jest to niezwykle ważne w przypadku leków zmniejszających krzepliwość krwi (profilaktyka udaru mózgu), leków antyarytmicznych czy obniżających ciśnienie tętnicze krwi - dodaje kardiolog.

Migotanie przedsionków - objawy

U niektórych migotanie przedsionków przebiega bezobjawowo. Jednak nawet jeśli pojawiają się jakieś symptomy MP, to nie są one identyczne u wszystkich osób:

• przyspieszone lub galopujące bicie serca
• uczucie kołatania lub łomotania w sercu
• napadowe poty
• zmniejszenie tolerancji wysiłku
• duszności
• zmęczenie
• zawroty głowy
• omdlenia

U niektórych migotanie przedsionków przebiega bezobjawowo, w związku z tym można mieć MP i o tym nie wiedzieć.

Migotanie przedsionków a botoks

Botoks może zmniejszyć ryzyko wystąpienia migotania przedsionków - przekonują rosyjscy kardiochirurdzy. W ich badaniu wzięło udział 60 pacjentów, którym przeprowadzono operację wszczepienia by-passów. W jej trakcie w płaty tkanki tłuszczowej położonej wokół serca wstrzyknięto botoks lub sól fizjologiczną.

Po miesiącu okazało się, że u pacjentów, u których zastosowano botoks, częstość występowania migotania przedsionków wynosiła 7 proc., a u osób, którym podano sól fizjologiczną - 30 proc. Z kolei po roku od operacji migotania przedsionków nie stwierdzono u ani jednej osoby z grupy, która otrzymała toksynę botulinową. Wystąpiło ono natomiast u 27 proc. badanych z grupy kontrolnej.

Również naukowcy z nowojorskiego Uniwersytetu Columbia doszli do wniosku, że botoks może zapobiegać zaburzeniom rytmu serca. Ich zdaniem toksyna botulinowa blokuje sygnały nerwowe, które wyzwalają wadliwą pracę narządu.

Migotanie przedsionków - skutki

Migotanie przedsionków to jedna z poważniejszych współczesnych epidemii - szacuje się, że w Polsce dotyczy 600-700 tys. osób, a częstość występowania wzrasta wraz z wiekiem.

Migotanie jest przyczyną 20-30 proc. udarów niedokrwiennych - obecność migotania zwiększa ryzyko udaru średnio pięciokrotnie. W ciągu godziny 2-3 pacjentów doznaje takiego udaru; 60% z nich umrze w ciągu roku.

Inne konsekwencje migotania to zwiększenie ryzyka zawału, niewydolności serca, zaburzeń poznawczych.

Rozpoznanie u pacjenta migotania przedsionków jest bardzo ważne, gdyż wczesne zastosowanie  leku zmniejszającego krzepliwość krwi może uchronić go przed udarem niedokrwiennym mózgu.

Aplikacja na smartfona pozwala wcześniej wykryć arytmię serca

- Jednym z gorących tematów naszych dyskusji są innowacje techniczne w służbie profilaktyki, diagnostyki i leczenia migotania przedsionków – mówi prof. Andrzej Lubiński, kardiolog – Zarówno pacjent, jak i lekarze mają dziś dostęp do wielu różnorodnych narzędzi. Aplikacje mobilne, rozwiązania z zakresu Wirtualnej Rzeczywistości, kamizelka rejestrująca EKG i bransoletka rejestrująca tętno - to wybrane z nich.

Sześciu na dziesięciu Polaków nie rozstaje się ze smartfonem: urządzenie to może być wsparciem w profilaktyce. Istnieje wiele bezpłatnych aplikacji pozwalających ocenić tętno. Organizatorzy konferencji Arythmix zwracają uwagę m.in. na:

• Heart Rate Plus
• Instant Heart Rate
• Runtastic Heart Rate Monitor

Pomiar jest prosty i szybki: zwykle polega na ułożeniu palca na obiektywie aparatu fotograficznego i przytrzymaniu przez kilkanaście sekund.

Krew, pompowana z każdym uderzeniem serca do naczyń krwionośnych, powoduje zmianę koloru palca - na tej podstawie aplikacja mierzy puls. Urządzenie informuje o wartości pulsu, niekiedy (w zależności od programu) wyświetla wykres pracy serca i umożliwia archiwizację danych.

Aplikacje dostępne są dla różnorodnych systemów operacyjnych (Android, iOS). I choć nie stanowią odpowiednika badania lekarskiego, to umożliwiają obserwowanie własnego ciała, a niepokojące symptomy mogą skłonić do konsultacji lekarskiej.

Bardziej zaawansowanymi od aplikacji do pomiaru pulsu są systemy do EKG, np. KARDIA Mobile. Adresowany jest zarówno do lekarzy, jak i pacjentów. Składa się z niewielkiego urządzenia w postaci płytki z dwiema elektrodami, dołączanych do urządzenia mobilnego z zainstalowaną aplikacją. Pomiar fali EKG może trwać od 30 sek. i polega na przyłożeniu dwóch palców prawej i lewej ręki do elektrod, po wcześniejszym uruchomieniu aplikacji. Wynik zostaje wyświetlony natychmiast po zakończeniu. Pomiary mogą zostać przesłane przez pacjenta do lekarza.

Czytaj też:

• Tachykardia oznacza przyspieszone bicie serca
• Bradykardia - kiedy serce bije zbyt wolno
• Tamponada serca - przyczyny, objawy i leczenie

Monika Majewska