Czy migotanie przedsionków zagraża życiu?

2021-12-10 16:25

Migotanie przedsionków to najczęstsze zaburzenie rytmu serca. Migotanie przedsionków jest bardzo groźne, ponieważ może doprowadzić do udaru niedokrwiennego mózgu, który może zakończyć się niepełnosprawnością lub śmiercią. Jakie są przyczyny migotania przedsionków? Jakie objawy mogą mu towarzyszyć? Na czym polega leczenie?

Migotanie przedsionków
Autor: Getty Images

Spis treści

  1. Migotanie przedsionków - rodzaje
  2. Migotanie przedsionków - przyczyny
  3. Migotanie przedsionków - leczenie
  4. Migotanie przedsionków - objawy
  5. Migotanie przedsionków a botoks
  6. Migotanie przedsionków - skutki
  7. Aplikacja na smartfona pozwala wcześniej wykryć arytmię serca

Migotanie przedsionków (MP) to rodzaj zaburzenia rytmu serca (arytmii), które polega na bardzo szybkich i nieregularnych skurczach przedsionków serca (350–700/min).

- W trakcie migotania przedsionek prawie nie kurczy się, znajdująca się w nim krew zalega, ma skłonność do tworzenia skrzepliny. Ta może uruchomić się i płynąc z prądem krwi najczęściej wędruje do naczynia mózgowego, zatyka je i powoduje niedokrwienie i martwicę fragmentu mózgu – mówi prof. Maria Trusz-Gluza, kardiolog z Katedry i Kliniki Kardiologii Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach. - To właśnie udar niedokrwienny mózgu jest najczęstszą konsekwencją migotania przedsionków - dodaje.

Gdy serce pracuje niemiarowo, powstaje jeszcze inny problem - organizm jest niedotleniony. Wówczas serce musi pracować ciężej, by to zrekompensować. Po pewnym czasie może to doprowadzić do niewydolności serca. Z kolei niedotlenienie organizmu może skutkować często nieodwracalnymi zmianami, np. niedotlenienie mózgu może doprowadzić do otępienia.

U około 35 proc. osób z migotaniem przedsionków rozwija się udar.

Badaj się i lecz - Migotanie przedsionków

Migotanie przedsionków - rodzaje

Należy zaznaczyć, że migotanie przedsionków nie jest tym samym co trzepotanie przedsionków. W tym ostatnim przypadku skurcze przedsionków są uporządkowane i występują z częstotliwością 250–350/min. Z kolei skurcze przedsionków w granicach 100-250/min to częstoskurcz przedsionkowy.

Wyróżnia się kilka rodzajów migotania przedsionków:

  • okresowe (napadowe) migotanie przedsionków pojawia się i ustępuje samoistnie w przeciągu 7 dni.
  • przetrwałe (ciągłe) migotanie przedsionków nie ustępuje samoistnie. W tym przypadku niemiarowa praca przedsionków utrzymuje się dłużej niż 7 dni
  • przetrwałe długo trwające migotanie przedsionków - utrzymuje się dłużej niż rok
  • utrwalone migotanie przedsionków, które nie ustąpiło po kardiowersji (po przywróceniu prawidłowego rytmu serca)

Migotanie przedsionków - przyczyny

Przyczyną migotania przedsionków mogą być schorzenia sercowo-naczyniowe, takie jak:

Do migotania przedsionków mogą doprowadzić także choroby ogólnoustrojowe, które zajmują też serce, np.:

Inne schorzenia, które mogą doprowadzić do migotania przedsionków, to:

Częste i szybkie skurcze przedsionków serca mogą się pojawić także po operacjach kardiologicznych (to częsty problem osób po pomostowaniu aortalno-wieńcowym, czyli założeniu by-passów) lub być powikłaniem przyjmowanych leków, alkoholu, kofeiny, dopalaczy.

Migotanie przedsionków - leczenie

Wyróżnia się trzy metody leczenia migotania przedsionków:

  • leki

- kontrolujące częstotliwość rytmu komór - kontrolujące rytm serca

Pozwalają one zapobiec zbyt szybkiemu biciu serca. Mogą również zapobiegać niebezpiecznym rodzajom uderzeń serca. Jednak nie powstrzymują migotania przedsionków.

- hamujące krzepnięcie krwi i zmniejszające ryzyko udaru

Ich przyjmowanie zmniejsza ryzyko wystąpienia udaru. Są to antagoniści witaminy K lub antykoagulanty nowej generacji. Oba powstrzymują krew zalegającą w sercu przed tworzeniem zakrzepu. Jednak ich przyjmowanie może powodować skutki uboczne. Antagoniści witaminy K mogą powodować m.in. zmiany krwotoczne i zwiększać ryzyko krwawień. Podobnie antykoagulanty, których nie mogą przyjmować pacjenci z wadami serca lub po wszczepieniu zastawek.

  • zabiegi niechirurgiczne

- kardiowersja, czyli przywrócenie prawidłowego rytmu serca za pomocą elektrod

- ablacja przezcewnikowa (przezskórna) - polega na zniszczeniu lub odizolowaniu obszaru serca, który powoduje powstawanie arytmii za pomocą ciepła lub zimna (krioablacja). Wykonuje się ją u pacjentów opornych na leczenie migotaniu przedsionków za pomocą leków

- ablacja węzła przedsionkowo-komorowego - gdy leczenie farmakologiczne jest nieskuteczne i arytmia wywołuje bardzo szybki rytm komór, celowo wszczepia się stymulator serca i niszczy węzeł przedsionkowo-komorowy

  • zabiegi chirurgiczne (wykonuje się je w ostateczności)

- zabiegi na otwartym sercu lub mniej inwazyjne - zamknięcie uszka lewego przedsionka (metodą chirurgiczną lub niechirurgiczną)

- Należy stosować się do szerokich zaleceń dotyczących zdrowego stylu życia - mówi prof. Maria Trusz-Gluza, kardiolog. Oddać się opiece lekarza (najlepiej kardiologa), którego darzy się zaufaniem. Zgodnie z jego zaleceniem należy przyjmować bardzo regularnie dobrane leki. Jest to niezwykle ważne w przypadku leków zmniejszających krzepliwość krwi (profilaktyka udaru mózgu), leków antyarytmicznych czy obniżających ciśnienie tętnicze krwi - dodaje kardiolog.

Migotanie przedsionków - objawy

U niektórych migotanie przedsionków przebiega bezobjawowo. Jednak nawet jeśli pojawiają się jakieś symptomy MP, to nie są one identyczne u wszystkich osób:

U niektórych migotanie przedsionków przebiega bezobjawowo, w związku z tym można mieć MP i o tym nie wiedzieć.

Warto wiedzieć

Kardiowerter-defibrylator może rozpoznać migotanie przedsionków na czas i mu zapobiec

Migotanie przedsionków można rozpoznać na czas i mu zapobiec. Wystarczy wszczepić pacjentowi kardiowerter-defibrylator, który potrafi przywrócić ich prawidłowy rytm w przypadku wykrycia arytmii. Wskazaniem do jego wszczepienia jest m.in. przebyte w przeszłości zatrzymanie krążenia z powodu migotania komór.

Migotanie przedsionków a botoks

Botoks może zmniejszyć ryzyko wystąpienia migotania przedsionków - przekonują rosyjscy kardiochirurdzy. W ich badaniu wzięło udział 60 pacjentów, którym przeprowadzono operację wszczepienia by-passów. W jej trakcie w płaty tkanki tłuszczowej położonej wokół serca wstrzyknięto botoks lub sól fizjologiczną.

Po miesiącu okazało się, że u pacjentów, u których zastosowano botoks, częstość występowania migotania przedsionków wynosiła 7 proc., a u osób, którym podano sól fizjologiczną - 30 proc. Z kolei po roku od operacji migotania przedsionków nie stwierdzono u ani jednej osoby z grupy, która otrzymała toksynę botulinową. Wystąpiło ono natomiast u 27 proc. badanych z grupy kontrolnej.

Również naukowcy z nowojorskiego Uniwersytetu Columbia doszli do wniosku, że botoks może zapobiegać zaburzeniom rytmu serca. Ich zdaniem toksyna botulinowa blokuje sygnały nerwowe, które wyzwalają wadliwą pracę narządu.

Migotanie przedsionków - skutki

Migotanie przedsionków to jedna z poważniejszych współczesnych epidemii - szacuje się, że w Polsce dotyczy 600-700 tys. osób, a częstość występowania wzrasta wraz z wiekiem.

Migotanie jest przyczyną 20-30 proc. udarów niedokrwiennych - obecność migotania zwiększa ryzyko udaru średnio pięciokrotnie. W ciągu godziny 2-3 pacjentów doznaje takiego udaru; 60% z nich umrze w ciągu roku.

Inne konsekwencje migotania to zwiększenie ryzyka zawału, niewydolności serca, zaburzeń poznawczych.

Rozpoznanie u pacjenta migotania przedsionków jest bardzo ważne, gdyż wczesne zastosowanie  leku zmniejszającego krzepliwość krwi może uchronić go przed udarem niedokrwiennym mózgu.

Zdaniem eksperta
prof. dr hab. Maria Trusz-Gluza, kardiolog

Objawy i diagnostyka migotania przedsionków

Migotanie może przebiegać w formie napadowej lub przewlekłej. Arytmii, szczególnie napadowej, towarzyszą często nasilone i przykre objawy: osłabienie i upośledzona tolerancja wysiłku, kołatanie serca, poty, omdlenie, zawroty głowy, niepokój, lęk. Objawy te mogą uniemożliwiać normalne funkcjonowanie w codziennym życiu. Napady migotania zazwyczaj nawracają. Częstość nawrotów i czas ich trwania bywa indywidualnie różny (może trwać od kilkudziesięciu sekund do wielu godzin).

Jeśli stwierdzasz u siebie wymienione objawy, koniecznie należy skontaktować się z lekarzem, aby wyjaśnić, czy występują zaburzenia rytmu serca i jakiego typu – czy jest to migotanie przedsionków. Zależnie od tego jak często pojawiają się objawy sugerujące migotanie, taki system monitorowania rytmu trzeba będzie zastosować. Jeśli objawy są częste, to być może wystarczy 24h rejestracja EKG metodą Holtera. Jeśli objawy są rzadkie, to potrzebne będzie ambulatoryjne 2-4 tygodniowe monitorowanie EKG. Przydatne będą także różne prostsze metody oceny rytmu serca, jak pomiar tętna metodą palpacyjną lub z zastosowaniem aplikacji smartfonowych. Większą wartość będzie miała ocena EKG przy użyciu odpowiednich aplikacji.

Zdaniem eksperta
prof. dr hab. Maria Trusz-Gluza, kardiolog

Jak zapobiegać migotaniu?

W zapobieganiu i leczeniu migotania przedsionków bardzo ważna jest modyfikacja stylu życia. Oznacza to:

  • potrzebę zrzucenia nadmiaru kilogramów (najlepszy BMI: nie przekraczać 25) - oblicz swoje BMI za pomocą kalkulatora
  • zwiększenie aktywności ruchowej: regularny ruch 4-5 razy w tygodniu, rodzaj – zgodny z upodobaniem i możliwościami, ale nie forsowny
  • zmianę diety na dietę śródziemnomorską – ważna duża zawartość warzyw, a także oliwa z oliwek (redukcja ryzyka migotania o 38%), owoce, ziarna, produkty niskotłuszczowe, drób, ryby, rośliny strączkowe, orzechy;
  • ograniczyć: słodycze, czerwone mięso
  • ograniczenie spożycia alkoholu – szczególnie najmocniejszego (u niektórych chorych z migotaniem konieczna całkowita eliminacja alkoholu)
  • ograniczenie napojów energetycznych
  • zakaz palenia papierosów
  • skuteczne leczenie nadciśnienia tętniczego (nawet nieco tylko wyższe ciśnienie skurczowe, np. 130-140 mmHg, może zwiększać ryzyko migotania) i cukrzycy
  • ważne ponadto skuteczne techniki relaksacyjne
Migotanie przedsionków i udary
Autor: materiały prasowe

Aplikacja na smartfona pozwala wcześniej wykryć arytmię serca

- Jednym z gorących tematów naszych dyskusji są innowacje techniczne w służbie profilaktyki, diagnostyki i leczenia migotania przedsionków – mówi prof. Andrzej Lubiński, kardiolog – Zarówno pacjent, jak i lekarze mają dziś dostęp do wielu różnorodnych narzędzi. Aplikacje mobilne, rozwiązania z zakresu Wirtualnej Rzeczywistości, kamizelka rejestrująca EKG i bransoletka rejestrująca tętno - to wybrane z nich.

Sześciu na dziesięciu Polaków nie rozstaje się ze smartfonem: urządzenie to może być wsparciem w profilaktyce. Istnieje wiele bezpłatnych aplikacji pozwalających ocenić tętno. Organizatorzy konferencji Arythmix zwracają uwagę m.in. na:

  • Heart Rate Plus
  • Instant Heart Rate
  • Runtastic Heart Rate Monitor

Pomiar jest prosty i szybki: zwykle polega na ułożeniu palca na obiektywie aparatu fotograficznego i przytrzymaniu przez kilkanaście sekund.

Krew, pompowana z każdym uderzeniem serca do naczyń krwionośnych, powoduje zmianę koloru palca - na tej podstawie aplikacja mierzy puls. Urządzenie informuje o wartości pulsu, niekiedy (w zależności od programu) wyświetla wykres pracy serca i umożliwia archiwizację danych.

Aplikacje dostępne są dla różnorodnych systemów operacyjnych (Android, iOS). I choć nie stanowią odpowiednika badania lekarskiego, to umożliwiają obserwowanie własnego ciała, a niepokojące symptomy mogą skłonić do konsultacji lekarskiej.

Bardziej zaawansowanymi od aplikacji do pomiaru pulsu są systemy do EKG, np. KARDIA Mobile. Adresowany jest zarówno do lekarzy, jak i pacjentów. Składa się z niewielkiego urządzenia w postaci płytki z dwiema elektrodami, dołączanych do urządzenia mobilnego z zainstalowaną aplikacją. Pomiar fali EKG może trwać od 30 sek. i polega na przyłożeniu dwóch palców prawej i lewej ręki do elektrod, po wcześniejszym uruchomieniu aplikacji. Wynik zostaje wyświetlony natychmiast po zakończeniu. Pomiary mogą zostać przesłane przez pacjenta do lekarza.

Aplikacje pomagające dokonać pomiaru pulsu Aplikacje pomagające dokonać pomiaru pulsu i oceny jego regularności Aplikacje pomagające dokonać pomiaru pulsu i oceny jego regularności z zastosowaniem urządzenia dodatkowego
  • Runtastic Heart Rate Monitor & Pulse Tracker
  • Instant Heart Rate: Heart Rate & Pulse Monitor
  • Heart Rate Plus - Heart Rate Monitor for Free
  • My Heart Rate Monitor & Pulse Rate
  • Cardiograph Heart Rate Monitor
  • Heart Beat
  • Cardiio - Heart Rate Monitor
  • Know Your Heart Rhythm
  • Heart_Rhythm Heart  Rhythm App
  • Preventicus Heartbeats - Palpitations revealed
  • Photo AFib Detector
  • Kardia
  • Istel ECG

Czytaj też:

Warto wiedzieć

Eksperci oceniają, że wiedza Polaków nt. profilaktyki i leczenia migotania przedsionków wzrasta – zarówno za sprawą popularyzacji zdrowego stylu życia (aktywności fizycznej, zdrowej diety, rezygnacji z używek), jak i dostępności wiarygodnych źródeł informacji. Wśród tych ostatnich jest portal www.arytmiagroziudarem.pl, stworzony przez Polskie Towarzystwo Kardiologiczne (PTK). Witryna to kompendium wiedzy, obejmujące m.in. porady specjalistów związane z funkcjonowaniem pacjenta w życiu codziennym (np. informacje o diecie czy dyscyplinach sportowych, które może uprawiać osoba cierpiąca na migotanie przedsionków).