Zimne poty - czym są i jakie są ich przyczyny?

Zimne poty to nie stan chorobowy. Mogą być one objawem różnych dolegliwości związanych z nieprawidłowym funkcjonowaniem naszego organizmu. Mogą pojawić się zarówno w nocy podczas snu, jak i w dzień. Zdarza się, że towarzyszą im dreszcze i brak gorączki. O czym mogą świadczyć zimne poty? Co robić w razie ich występowania?

Spis treści

1. Zimne poty - co to za objaw?
2. Zimne poty a zaburzenia hormonalne
3. Zimne poty a choroby układu krążenia
4. Wstrząs a zimne poty
5. Zimne poty - jaki jest ich związek z wahaniami stężenia glukozy?
6. Zimne poty a nowotwory
7. Zimne poty a infekcje
8. Inne przyczyny zimnych potów

Pocenie się to fizjologiczny mechanizm naszego organizmu, będący elementem umożliwiającym termoregulację. Jednak w pewnych przypadkach pocenie się nie jest związane z upałem, czy wysiłkiem fizycznym, lecz występuje w spoczynku, a nawet podczas snu. Nieadekwatne do sytuacji poty są przez wielu pacjentów nazywane zimnymi potami. 

Zimne poty - co to za objaw?

Pojawienie się na ciele zimnych potów jest bardzo nieswoistym objawem. Symptom ten może towarzyszyć wielu jednostkom chorobowym, zaczynając od zawału serca, a kończąc na zaburzeniach endokrynologicznych. Co więcej, zimne poty mogą być związane z silnym napięciem emocjonalnym, a także wynikać z przyjmowanych przez nas leków.

Odkrycie przyczyny zimnych potów często dostarcza wielu trudności diagnostycznych. Jednak warto wyjaśnić powód występowania tego dokuczliwego objawu, gdyż niektóre z nich są wyjątkowo niebezpieczne dla zdrowia.

Zimne poty a zaburzenia hormonalne

Zimne poty mogą mieć podłoże endokrynologiczne. Do stanów klinicznych, których objawem może być nadmierne pocenie, należy przede wszystkim:

• niedoczynność tarczycy - schorzenie wynikające z niedoboru tyroksyny i trójjodotyroniny - czyli hormonów tarczycowych. Inne objawy niedoczynności tarczycy to przyrost masy ciała, suchość skóry, łamliwość paznokci, zwolnienie akcji serca, zaparcia, ospałość, męczliwość, a także wrażliwość na niską temperaturę;
• menopauza (klimakterium) - okres przekwitania związany jest przede wszystkim ze spadkiem stężenia estrogenu. Inne objawy, które towarzyszą temu etapowi, to uderzenia gorąca, labilność nastroju, a także zaburzenia snu (głównie bezsenność).

Zimne poty a choroby układu krążenia

Pojawienie się zlewnych, zimnych potów może być również objawem poważnych stanów kardiologicznych - nawet zawału serca.

Choć zawał serca kojarzy nam się przede wszystkim z gniotącym, silnym bólem w klatce piersiowej, to zdarza się, że towarzyszą mu obfite poty, a czasami także bladość skóry i stan podgorączkowy.

Jeśli wystąpi u nas ból w klatce piersiowej, któremu towarzyszą zlewne poty, to zdecydowanie jest to stan wymagający wezwania pomocy medycznej.

Wstrząs a zimne poty

Kolejnym stanem klinicznym związanym z układem sercowo-naczyniowym jest wstrząs, czyli sytuacja, gdy układ krążenia nie jest w stanie dostarczyć odpowiedniej ilości tlenu do komórek naszego organizmu. Przyczyną wstrząsu może być między innymi:

• utrata krwi np. na skutek krwotoku,
• niedrożność jelit,
• rozszerzenie naczyń krwionośnych,
• zaburzenia pracy serca, spowodowane np. zawałem lub zaburzeniami rytmu (wstrząs spowodowany nieprawidłowościami związanymi z sercem nazywamy wstrząsem kardiogennym),
• przeszkoda mechaniczna w układzie krążenia, np. w przebiegu tamponady serca lub guzów serca.

Główne objawy wstrząsu to:

• tachykardia (przyspieszenie czynności serca),
• obniżenie ciśnienia tętniczego (a więc hipotensja),
• bladość i ochłodzenie skóry,
• wzmożona potliwość,
• lęk,
• splątanie,
• zmniejszenie ilość wydalanego moczu,
• osłabienie siły mięśniowej,
• nudności,
• wymioty,
• wzdęcia.

Należy mieć świadomość, że wstrząs nie zawsze wiąże się z wystąpieniem zimnych potów. We wstrząsie septycznym (czyli stanie wynikającym z zakażenia ogólnoustrojowego organizmu) mamy bowiem do czynienia z suchą i ciepłą skórą. Suchość skóry jest również typowa dla odwodnienia, które również może prowadzić do rozwinięcia się wstrząsu.

Zimne poty - jaki jest ich związek z wahaniami stężenia glukozy?

Zlewne poty mogą towarzyszyć hipoglikemii, a więc obniżeniu stężenia glukozy we krwi (<70 mg/dl). Za klinicznie istotną hipoglikemię uważamy sytuację, gdy stężenie glukozy we krwi wynosi mniej, niż 54 mg/dl. Przyczyną hipoglikemii jest najczęściej przyjęcie zbyt dużej dawki insuliny przez pacjenta chorującego na cukrzycę.

Hipoglikemię dzielimy umownie na:

• łagodną - gdy pacjent sam potrafi ją opanować poprzez spożycie pokarmu,
• ciężką - taka hipoglikemia wymaga pomocy drugiej osoby.

Oprócz zimnych potów, epizody hipoglikemii objawiają się typowo:

• bólem głowy i nudnościami,
• odczuwaniem głodu,
• drżeniem,
• kołataniem serca,
• splątaniem,
• sennością,
• zaburzeniami widzenia, mowy i koordynacji ruchowej.

Hipoglikemia jest poważnym stanem klinicznym, ponieważ brak odpowiedniego postępowania może wiązać się nawet z rozwojem śpiączki.

Zimne poty a nowotwory

Zlewne, zimne poty mogą również wynikać z choroby nowotworowej. Do nowotworów hematologicznych, które objawiają się nocnymi potami, należy:

• przewlekła białaczka mielomonocytowa - inne objawy tego schorzenia to utrata masy ciała, osłabienie, gorączka, a także objawy wynikające z niedokrwistości (czyli przyspieszenie akcji serca i bladość skóry), obniżonej liczny płytek krwi (czyli skłonność do krwawień) oraz neutropenii (a więc skłonność do infekcji);
• przewlekła białaczka limfocytowa - jest to najczęstsza postać białaczki u osób dorosłych. Inne objawy tego schorzenia hematologicznego to utrata masy ciała, gorączka, uczucie pełności w jamie brzusznej, powiększenie węzłów chłonnych, a także powiększenie śledziony i powiększenie wątroby;
• chłoniaki - oprócz zimnych, nocnych potów, chłoniaki objawiają się również gorączką, utratą masy ciała, zwykle niebolesnym powiększeniem węzłów chłonnych, powiększeniem wątroby i śledziony, a także wymienionymi wyżej symptomami niedokrwistości i małopłytkowości (obniżonej liczby płytek krwi).

Zimne poty a infekcje

Przyczyną zimnych potów bywają niekiedy schorzenia infekcyjne takie, jak:

• typowe infekcje wirusowe, nazywane potocznie przeziębieniem,
• gruźlica - schorzenie zakaźne, wywołane przez bakterie - a dokładnie prątki z grupy Mycobacterium tuberculosis complex. Inne, typowe objawy gruźlicy to przewlekły kaszel, krwioplucie, duszność. Gruźlica może atakować różne narządy, w tym opłucną, węzły chłonne, układ moczowo-płciowy, kości, układ nerwowy, a także układ pokarmowy, serce, duże naczynia krwionośne i skórę.
• bruceloza - schorzenie o etiologii bakteryjnej (bakterie z rodzaju Brucella), objawiające się również gorączką, dreszczami, bólami mięśni, bólem głowy, a także biegunką, czasami zaparciami. Schorzenie może doprowadzić nawet do rozwoju sepsy.
• zapalenie płuc - bakteryjne, jak i wirusowe,
• obecność ropni - ropniem nazywamy dobrze odgraniczony zbiornik ropy, znajdujący się w przestrzeni tkankowej. Ropnie mogą lokalizować się na przykład w obrębie wątroby, płuc, a nawet mózgu.

Inne przyczyny zimnych potów

Wymienione powyżej schorzenia, to nie wszystkie sytuacje, które mogą objawiać się zimnymi potami. Inne stany, które mogą wiązać się z wystąpieniem zlewnych potów to:

• silny stres - emocje często związane są z poceniem się, warto wiedzieć, że nasilone poty mogą towarzyszyć również nerwicom,
• schorzenia związane z odczuwaniem silnego bólu - takie, jak na przykład złamania, rozległe urazy, czy kolka nerkowa,
• okres ciąży - gospodarka hormonalna w tym okresie ulga wahaniom, co może wiązać się z występowaniem potów i uderzeń gorąca,
• przyjmowanie niektórych leków - zlewne poty mogą towarzyszyć przyjmowaniu leków przeciwdepresyjnych, a także sterydów.

Podsumowując, na podstawie występowania zimnych potów nie możemy rozpoznać konkretnego schorzenia odpowiedzialnego za ten symptom. Podczas wizyty u lekarza ważne jest zebranie dokładnego wywiadu chorobowego, a czasami również wykonanie badań dodatkowych.

Poty to nie tylko infekcje czy stres. Mogą one towarzyszyć również chorobom nowotworowym i schorzeniom układu sercowo-naczyniowego. Z tego powodu nie warto bagatelizować utrzymujących się zimnych potów. W tej sytuacji warto odwiedzić swojego lekarza rodzinnego, który po rozmowie i zbadaniu pacjenta zdecyduje, czy konieczna jest dalsza diagnostyka.

Czytaj też:

• Funkcje potu i zaburzenia pocenia się
• Nadmierne pocenie się może być objawem choroby
• Pot i nadmierne pocenie - jak z nim walczyć?

lek. Katarzyna Banaszczyk