- Analiza danych od ponad 7 milionów pacjentów ujawnia, jak statyny mogą obniżać ogólne ryzyko demencji
- Regularne stosowanie leków na cholesterol przez ponad 3 lata wiąże się ze spadkiem ryzyka demencji nawet o 63%
- Badanie genetyczne wskazuje, że osoby z wrodzoną skłonnością do niższego cholesterolu mają o 80% mniejsze ryzyko demencji
- Statyny chronią mózg nie tylko poprzez regulację lipidów, ale także dzięki silnemu działaniu przeciwzapalnemu i antyoksydacyjnemu
- Dobór konkretnego rodzaju statyny ma kluczowe znaczenie w profilaktyce choroby Alzheimera i demencji naczyniowej.
Wysoki cholesterol a ryzyko demencji. Popularne leki mogą chronić mózg
Podwyższony poziom cholesterolu to cichy problem, który dotyczy ponad połowy dorosłych w Polsce, czyli blisko 21 milionów osób. Jak wynika z danych przytaczanych przez Polską Agencję Prasową w ramach debaty Fundacji Instytut Świadomości, statystyczny polski pacjent dowiaduje się o swoim stanie w wieku 44 lat, nierzadko już po wystąpieniu pierwszych poważnych problemów z sercem.
Właśnie dlatego najnowsze doniesienia ze świata nauki dają do myślenia, otwierając zupełnie nowy rozdział w dyskusji o zdrowiu. Okazuje się bowiem, że statyny, czyli leki obniżające cholesterol, mogą być ważnym elementem w strategii ochrony mózgu przed demencją, postępującym zespołem objawów związanych z pogorszeniem funkcji poznawczych, takich jak pamięć czy myślenie.
Obraz ten wyłania się z jednej z największych dotychczasowych metaanaliz , której wyniki opublikowano w naukowej bazie danych PubMed Central (PMC). Po przeanalizowaniu danych pochodzących od ponad 7 milionów pacjentów badacze zauważyli, że stosowanie statyn wiązało się ze spadkiem ryzyka rozwoju demencji średnio o 14%.
Jeszcze bardziej intrygujące wnioski płyną z badania opisanego na łamach czasopisma „Alzheimer’s & Dementia”, o którym informuje serwis Medical News Today. Korzystając z zaawansowanej analizy genetycznej, naukowcy odkryli, że osoby z wrodzoną skłonnością do niższego poziomu cholesterolu mogą mieć nawet o 80% mniejsze ryzyko demencji. To potężny sygnał, jak wielkie znaczenie dla zdrowia mózgu ma wczesne dbanie o prawidłowy poziom lipidów we krwi.
Jak długo stosować statyny, by obniżyć ryzyko demencji?
Dokładniejsza analiza pokazuje, że korzyści związane z przyjmowaniem statyn nie są jednakowe dla wszystkich i zależą od kilku czynników. Wspomniana wcześniej metaanaliza wykazała, że leki te wiązały się z obniżeniem ryzyka choroby Alzheimera o 18%, a demencji naczyniowej (czyli otępienia spowodowanego zaburzeniami krążenia krwi w mózgu) o 11%.
Co ciekawe, naukowcy zaobserwowali również różnice w działaniu poszczególnych substancji. Najsilniejszy efekt ochronny, zmniejszający ogólne ryzyko demencji o 28%, odnotowano w przypadku jednej z nich, co sugeruje, że dobór odpowiedniej terapii przez lekarza ma kluczowe znaczenie.
Absolutnie najważniejszy wydaje się jednak czas trwania leczenia. Okazało się, że regularne przyjmowanie statyn przez okres dłuższy niż 3 lata wiązało się ze spadkiem ryzyka demencji aż o 63%. Te obserwacje potwierdza inne badanie, o którym również wspomina baza PMC, przeprowadzone w Hongkongu na grupie ponad 100 tysięcy osób z niewydolnością serca. W tej konkretnej grupie pacjentów stosowanie statyn przez blisko dekadę obniżało ryzyko demencji o 20%, a choroby Alzheimera o 28%. To dowód na to, że w profilaktyce zdrowia poznawczego liczy się przede wszystkim regularność i konsekwencja w działaniu.
Jak statyny chronią mózg? Nie tylko przez obniżanie cholesterolu
Okazuje się, że mechanizm ochronnego działania statyn jest znacznie bardziej złożony niż tylko regulacja poziomu cholesterolu. Jak tłumaczą eksperci, których wypowiedzi przytacza Medical News Today, leki te mają silne właściwości przeciwzapalne, co pozwala im wygaszać przewlekłe stany zapalne w mózgu, uznawane za jeden z czynników napędzających choroby neurodegeneracyjne (prowadzące do stopniowego obumierania komórek nerwowych). Dodatkowo poprawiają one przepływ krwi w naczyniach mózgowych i działają jak antyoksydanty (substancje chroniące komórki przed uszkodzeniami), redukując szkodliwy stres oksydacyjny (stan, w którym w organizmie jest zbyt wiele szkodliwych cząsteczek, a za mało mechanizmów obronnych).
Specjaliści zgodnie podkreślają jednak, że choć obecne wyniki są bardzo obiecujące, to pochodzą głównie z badań obserwacyjnych. Oznacza to, że naukowcy widzą silny związek, ale nie mogą jeszcze ze stuprocentową pewnością stwierdzić, że to właśnie statyny są bezpośrednią przyczyną mniejszego ryzyka demencji. Aby to ostatecznie potwierdzić, potrzebne są dalsze, długoterminowe badania kliniczne. Mimo to, obecne dowody stanowią mocny argument za tym, że warto rozmawiać z lekarzem o kontroli poziomu cholesterolu. Może to być jeden z kluczowych elementów dbania nie tylko o serce, ale i o mózg, zwłaszcza że demencja, według Światowej Organizacji Zdrowia, jest już siódmą najczęstszą przyczyną zgonów na świecie.
Źródła:
- PMC (PubMed Central) – Meta-analiza 2025 https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC11736423/
- PMC (PubMed Central) – Hong Kong Study https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC10827582/
- Medical News Today https://www.medicalnewstoday.com/articles/statins-cholesterol-dementia-risk
- WHO (World Health Organization) https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/dementia
- PAP (Polska Agencja Prasowa) https://zdrowie.pap.pl/genetyka/wiecej-niz-polowa-polakow-ma-podwyzszony-cholesterol
