Zapalenie płuc - przyczyny, rodzaje, objawy i powikłania

2022-04-26 19:14

Zapalenie płuc, w zależności od tego czy jest bakteryjne, wirusowe czy grzybicze, typowe czy atypowe, może  mieć objawy ostre, ale czasem ma przebieg bezobjawowy. Bez względu na przyczynę, zapalenie płuc jest groźną chorobą układu oddechowego dzieci i dorosłych, i może mieć poważne powikłania. Czy zapalenie płuc jest zaraźliwe? Jak przebiega jego leczenie?

Zapalenie płuc to choroba, której przebieg i powikłania mogą być zagrożeniem dla życia
Autor: Getty Images

Spis treści

  1. Zapalenie płuc: rodzaje
  2. Najczęstsze objawy zapalenia płuc
  3. Zapalenie płuc - przyczyny
  4. Zapalenie płuc - diagnostyka
  5. Zapalenie płuc - leczenie
  6. Zapalenie płuc - powikłania

Zapalenie płuc to stan zapalny miąższu płuc, czyli pęcherzyków płucnych lub tkanki podścieliskowej (śródmiąższowej), charakteryzujący się tworzeniem w nich wysięku zapalnego.

W związku z tym następstwem zapalenia płuc jest m.in.

Objawy te są niezmienne, niezależnie od rodzaju zapalenia płuc. Ale objawy zapalenia płuc mogą nie być tak jednoznaczne, zależą bowiem od czynnika, który wywołał chorobę oraz od ogólnego stanu organizmu. Bardzo często zapalenie płuc ma podłoże bakteryjne, ale może być też wywołane przez wirusy. Dość często zdarza się również zachłystowe zapalenie płuc. Występuje ono u osób cierpiących na refluks żołądkowo-przełykowy i dochodzi do niego, gdy treść pokarmowa dostanie się do płuc.

Szczególnie groźne jest zapalenie płuc u dziecka. W okresie pandemii często  możemy również spotkać się z terminem covidowe zapalenie płuc, związanym z infekcją koronawirusem.

Poradnik Zdrowie: Kiedy iść do pulmonologa?

Zapalenie płuc: rodzaje

Zapalenie płuc - klasyfikacja wg czynnika wywołującego chorobę

Wyróżnia się także idiopatyczne (samoistne) zapalenie płuc - to choroba pęcherzyków płucnych, której istotą jest ich stan zapalny, a następnie włóknienie. W konsekwencji oddychanie staje się coraz trudniejsze. Jak sugeruje nazwa, przyczyny choroby nie są znane.

Zapalenie płuc - klasyfikacja wg lokalizacji stanu zapalnego w płucach

  • odoskrzelowe zapalenie płuc, inaczej płacikowe zapalenie płuc, zrazikowe zapalenie płuc, to wieloogniskowy proces zapalny, do którego dochodzi w wyniku przenikania drobnoustrojów od strony oskrzeli, przez uszkodzone procesem zapalnym ich ściany; chorobę zwykle rozpoczyna zapalenie oskrzeli
  • płatowe zapalenie płuc (krwiopochodne zapalenie płuc płatowe zwane krupowym) jest zwykle wywołane przez bakterię zwaną paciorkowcem zapalenia płuc. Proces zapalny obejmuje jednocześnie cały jeden płat płuca, a także opłucną pokrywającą dany płat
  • segmentalne zapalenie płuc - stan zapalny obejmuje konkretne segmenty płuc

Zapalenie płuc - klasyfikacja wg miejsca zachorowania

  • zapalenie płuc szpitalne - w szpitalu może dojść do zakażenia "szpitalnymi" bakteriami, które są odporne na większość powszechnie stosowanych antybiotyków, co wymusza zastosowanie antybiotyków o silniejszym działaniu
  • zapalenie płuc pozaszpitalne - przyczyną pozaszpitalnego zapalenia płuc mogą być np. drobnoustroje czy alergeny

Typowe i atypowe zapalenie płuc

Atypowe zapalenie płuc charakteryzuje się:

  • skrytym, powolnym początkiem
  • prawidłową lub umiarkowanie podwyższoną temperaturą ciała
  • rzadko dreszczami
  • niewielkimi odchyleniami w badaniu fizykalnym klatki piersiowej przy wyraźnych zmianach w badaniu rentgenowskim płuc
  • brakiem efektu terapeutycznego po rutynowo stosowanej antybiotykoterapii

Typowe zapalenie płuc:

  • początek ostry
  • gorączka
  • dreszcze
  • plwocina jest obfita, ropna

Chory zwykle odpowiada na leczenie.

Najczęstsze objawy zapalenia płuc

Klasycznym objawem zapalenia płuc jest wywołujący duszności kaszelból w klatce piersiowej i świszczący oddech. W początkach choroby objawy mogą przypominać grypę:

Lekarz osłuchujący chorego zazwyczaj może wysłuchać charakterystyczne szemrania i szmery w płucach.

Bakteryjne zapalenie płuc może być chorobą samą w sobie lub powikłaniem po infekcjach górnych dróg oddechowych lub chorobach zakaźnych.

Jeśli więc po przeziębieniu czy chorobie zakaźnej kaszel nie ustępuje, przeciwnie - staje się duszący i bolesny - trzeba skonsultować się z lekarzem.

W niektórych przypadkach zapalenie płuc może pozostać długo niezauważone, dawać znacznie mniej charakterystyczne objawy, niekiedy również występuje bezobjawowe zapalenie płuc. Może nie być wtedy nie tylko gorączki czy kaszlu. Lekarz nie słyszy zmian w płucach, nawet badając nas stetoskopem.

Wówczas jedyną widoczną oznaką zapalenia płuc może być:

Zapalenie płuc - przyczyny

Przyczyny zapalenia płuc:

Czynniki predysponujące do rozwoju zapalenia płuc:

  • stan niedrożności dróg oddechowych
  • zaburzenia odruchu kaszlowego
  • zaburzenia funkcji układu śluzówkowo-rzęskowego
  • aspiracja treści pokarmowej
  • alergia układu oddechowego
  • niedobory odporności
  • wrodzone wady układu oddechowego/i lub krążenia
  • wcześniactwo
  • zaburzenia stanu odżywiania
  • choroby przewlekłe
  • ekspozycja na dym tytoniowy
  • styczność z chorymi rówieśnikami

Zapalenie płuc - diagnostyka

Przy podejrzeniu zapalenia płuc wykonuje się:

Zapalenie płuc - leczenie

Typowe zapalenie płuc trwa 7-10 dni, jednak to wywołane przez bakterie może trwać nawet 14-21 dni.

Leczenie zapalenie płuc można podzielić na przyczynowe i objawowe.

Jeśli przyczyną zapalenia płuc są bakterie, choremu podaje się antybiotyki. Leczenie objawowe to leczenie wspomagające, które może obejmować

  • leki przeciwgorączkowe
  • leki przeciwkaszlowe - w pierwszej fazie suchego, męczącego kaszlu stosuje się leki hamujące odruch kaszlowy. W II fazie kaszlu, kiedy staje się mokry, produktywny, stosuje się leki rozrzedzające wydzielinę i ułatwiające jej usuwanie
  • tlenoterapię
  • właściwe nawadnianie

Przy zapaleniu płuc zaleca się choremu wypoczynek i podaje witaminy.

Nie można jednak leżeć cały czas w łóżku, bo to pogarsza i tak już upośledzoną wentylację i osłabia serce.

Jeśli chory nie ma gorączki, może nawet wychodzić na krótkie spacer, by poprawić wentylację płuc.

Zapalenie płuc - powikłania

  • ropień płuca - zbiorniki ropy w miąższu płuca najczęściej są powikłaniem po zapaleniu płuc, które zostało wywołane przez gronkowcowe lub bakterie beztlenowe. Charakterystyczne objawy występujące przy tej chorobie to kaszel, żółto - zielona plwocina, czasem z domieszką krwi, wysoka gorączka i dreszcze, odgłos bębenkowy w badaniu opukowym, szmer oskrzelowy
  • wysiękowe zapalenie opłucnej - objawy choroby pojawiają się nagle. Na początku występuje ostry, kłujący ból klatki piersiowej, który jest zlokalizowany w jej określonej części. Cechą charakterystyczną choroby jest to, że ból nasila się na szczycie wdechu (uniemożliwiając prawidłowy, głęboki i swobodny oddech), a także przy wszelkich wstrząsach w zakresie klatki piersiowej, a więc np.: przy kaszlu, kichaniu, skakaniu, skrętach czy skłonach. Ustępuje natomiast przy wstrzymaniu oddechu, a także wtedy, gdy chory przyjmuje pozycję leżącą na chorej stronie. Powstaje ono najczęściej jako powikłanie bakteryjnego zapalenia płuc, rzadziej zapalenia płuc wirusowego
  • chlamydiowe zapalenie płuc jest powikłaniem atypowego zapalenia płuc
O autorze
Monika Majewska - właściwe zdjęcie
Monika Majewska
Dziennikarka specjalizująca się w tematyce zdrowotnej, a zwłaszcza obszarach medycyny, ochrony zdrowia i zdrowego odżywiania. Autorka newsów, poradników, wywiadów z ekspertami i relacji. Uczestniczka największej Ogólnopolskiej Konferencji Medycznej "Polka w Europie", organizowanej przez Stowarzyszenie "Dziennikarze dla Zdrowia", a także specjalistycznych warsztatów i seminariów dla dziennikarzy realizowanych przez Stowarzyszenie.