Zapalenie oskrzeli – przyczyny, objawy, leczenie

Zapalenie oskrzeli pojawia się głównie w sezonie jesienno-zimowym. Objawy tej choroby układu oddechowego, zwłaszcza fazie początkowej, można z łatwością pomylić z przeziębieniem lub grypą. Tych symptomów nie należy bagatelizować. Jak zatem objawia się zapalenie oskrzeli i jak przebiega jego leczenie? Czy zapalenie oskrzeli jest zaraźliwe? Wszystkiego dowiesz się z naszego artykułu.

Spis treści

1. Zapalenie oskrzeli
2. Ostre zapalenie oskrzeli - przyczyny
3. Ostre zapalenie oskrzeli - objawy
4. Czy zapalenie oskrzeli jest zaraźliwe?
5. Ostre zapalenie oskrzeli - leczenie
6. Czy osoba chora na zapalenie oskrzeli musi przyjmować antybiotyk?
7. Przewlekłe zapalenie oskrzeli
8. Przewlekłe zapalenie oskrzeli - przyczyny
9. Leczenie przewlekłego zapalenia oskrzeli
10. Zapalenie oskrzeli czy astma?
11. Zapalenie oskrzeli u dzieci

Zapalenie oskrzeli

Zapalenie oskrzeli to wbrew pozorom dość niebezpieczna choroba dolnych dróg oddechowych, której objawy są podobne do przeziębienia, ale kaszel jest wyjątkowo uciążliwy. Biorąc pod uwagę czas trwania objawów, przyczyny choroby i ich wpływ na funkcję układu oddechowego możemy wyróżnić dwie główne postaci zapalenia oskrzeli, które są zupełnie oddzielnymi jednostkami chorobowymi:

• zapalenie oskrzeli ostre;
• zapalenie oskrzeli przewlekłe.

Oba rodzaje zapaleń oskrzeli wymagają leczenia po konsultacji z lekarzem, a najczęściej również wykonania dokładnych dodatkowych badań diagnostycznych dla ich prawidłowego rozpoznania.

Ostre zapalenie oskrzeli - przyczyny

Przyczyną ostrego zapalenia oskrzeli są przede wszystkim wirusy, np. rhinowirusy, które wywołują również katar, lub wirusy grypy. Rzadziej pierwotną przyczyną są bakterie. Choroba atakuje głównie jesienią i zimą. Zakażenie następuje drogą kropelkową, np. podczas kichania czy kaszlu. Jeśli u chorego na ostre zapalenie oskrzeli doszło do nadkażenia bakteryjnego, konieczne może być leczenie antybiotykiem.

Ostre zapalenie oskrzeli - objawy

Do objawów ostrego zapalenia oskrzeli zalicza się przede wszystkim uporczywy kaszel z odkrztuszaniem plwociny. Flegma jest wówczas dość gęsta i może mieć różne barwy – białawą, ale może być także ropna o odcieniu żółtym, rzadziej zielonym. Początkowo występuje kaszel suchy i męczący, a następnie kaszel mokry.

Inne symptomy ostrego zapalenia oskrzeli obejmują:

• ból głowy;
• gorączka;
• bóle mięśni;
• złe samopoczucie.

Są to dolegliwości, które można łatwo pomylić z grypą lub przeziębieniem.

Zapalenie oskrzeli bez gorączki

To nie zdarza się tak często, ale zapalenie oskrzeli może objawiać bez gorączki. Jeśli choroba została wywołana przez wirusy, zamiast tego symptomu, może pojawić się stan podgorączkowy (zakres 37,1-38 stopni Celsjusza). W przypadku, gdy przyczyną infekcji są bakterie, zwykle występuje gorączka.

Wirusowe zapalenie oskrzeli

Wirusowe zapalenie oskrzeli ma podłoże wirusowe i stanowi około 90 proc. przypadków ostrych zapaleń oskrzeli. Oznacza to, że przyczyną choroby są wirusy oddechowe, takie jak: wirus RSV (tzw. syncytialny wirus oddechowy), adenowirusy, rynowirusy, koronawirusy, wirusy grypy A i B oraz paragrypy.

Bakterie są rzadszym czynnikiem etiologicznym zapalenia oskrzeli, mogą dotyczyć jedynie 10 proc. przypadków. Wywołują je bakterie, takie jak: Bordetella pertussis, Chlamydophila pneumonia, Mycoplasma pneumoniae.

Czy zapalenie oskrzeli jest zaraźliwe?

Zapalenie oskrzeli jest chorobą układu oddechowego, która przenoszona jest drogą kropelkową poprzez kichanie i kasłanie. Za jej powstawanie rzadziej odpowiadają bakterie. Najczęściej wywołują ją wirusy te same co przeziębienia i grypy. Istnieje zatem ryzyko transmisji podczas kontaktu z osobą zakażoną.

Ostre zapalenie oskrzeli - leczenie

Ile trwa leczenie zapalenia oskrzeli? Jeśli nie ma powikłań, zapalenie oskrzeli trwa zwykle około 10 dni i wymaga tylko leczenia objawowego. Najlepiej do ustania objawów pozostać w domu i dużo odpoczywać, wtedy bowiem organizm najszybciej regeneruje siły i broni się przed powikłaniami.

W razie gorączki należy przyjmować leki obniżające temperaturę i dużo pić. Można wspomagać swój układ odpornościowy naturalnymi specyfikami, takimi jak:

• sok malinowy;
• miód;
• czosnek;
• cytryna;
• zioła.

Mogą one pomóc w leczeniu ostrego zapalenia oskrzeli. Na zlecenie lekarza stosuje się syropy lub tabletki wykrztuśne, a w razie kaszlu suchego i męczącego - leki hamujące odruch kaszlowy.

Czy osoba chora na zapalenie oskrzeli musi przyjmować antybiotyk?

W większości przypadków stosowanie antybiotyków nie jest konieczne, gdyż jest to najczęściej infekcja wirusowa. Lekarz decyduje się na ich przepisanie jedynie w przypadku nadkażenia bakteryjnego, czego objawem jest wysoka gorączka, kaszel z ropną wydzieliną i ogólne znaczne osłabienie chorego.

Przewlekłe zapalenie oskrzeli

Jeśli zapalenia oskrzeli z kaszlem zdarzają nam się raz, dwa razy do roku i szybko ustępują, raczej nie ma powodów do obawy. Są one po prostu skutkiem złej pogody i chwilowego spadku odporności, z którym jednak zdrowy organizm świetnie sobie radzi.

Inaczej jest, gdy infekcje z męczącym kaszlem powtarzają się często przez kilka kolejnych lat, trwają co najmniej przez trzy miesiące lub obserwujesz u siebie przewlekłe pokasływanie nawet bez kolejnej infekcji. Może to oznaczać bowiem, że cierpisz na przewlekłe zapalenie oskrzeli lub inne przewlekłe schorzenie układu oddechowego. A choroby te bezwzględnie wymagają specjalistycznego leczenia.

Jeśli kaszel z odkrztuszaniem wydzieliny powtarza się codziennie lub okresowo, szczególnie rano i towarzyszy mu narastająca duszność - prawdopodobnie mamy do czynienia z przewlekłym zapaleniem oskrzeli prowadzącym często do przewlekłej obturacyjnej choroby płuc.

Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POCHP) jest najczęstszym przewlekłym schorzeniem układu oddechowego występującym u osób dorosłych. Stwierdza się je u około 9 proc. pacjentów powyżej trzydziestego roku życia. Choroba prowadzi do stopniowego upośledzenia drożności oskrzeli i rozdęcia płuc, co powoduje zaburzenia przepływu powietrza przez drogi oddechowe, narastającą duszność i dalsze bardzo niekorzystne następstwa zdrowotne.

Przewlekłe zapalenie oskrzeli - przyczyny

Przyczyn przewlekłego zapalenia oskrzeli jest kilka, ale najważniejsza z nich to palenie papierosów! Ryzyko wystąpienia choroby wzrasta, jeśli pali się od dawna i dużo.

Trzeba jednak pamiętać, że u osób ze skłonnościami genetycznymi objawy mogą się rozwinąć, nawet jeśli palą mało i stosunkowo krótko. Również tzw. bierne palenie, czyli przebywanie w otoczeniu osób palących, zwiększa ryzyko wystąpienia choroby.

Reakcją obronną na duże ilości zanieczyszczeń zawartych w dymie tytoniowym jest odczyn zapalny w drogach oskrzelowych oraz zwiększenie wytwarzania śluzu. Pojawia się też przewlekły kaszel, który jest konieczny do usunięcia nadmiaru wydzieliny i zanieczyszczeń z dróg oddechowych.

Lekarze twierdzą, że zaprzestanie palenia tytoniu jest najskuteczniejszą metodą profilaktyki przewlekłego zapalenia oskrzeli. Nie jest to łatwe, ale jednak możliwe. Istnieje wiele metod, które pomagają w walce z nałogiem.

Wśród innych przyczyn przewlekłego zapalenia oskrzeli wymienia się:

• narażenie zawodowe na pyły i substancje chemiczne
• zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego
• częste zakażenia dróg oddechowych w dzieciństwie
• skłonności genetyczne

Leczenie przewlekłego zapalenia oskrzeli

Leczenie przewlekłego zapalenia oskrzeli jest uciążliwe, drogie i często trwa do końca życia. Lepiej więc zapobiegać tej chorobie niż ją leczyć. Dlatego unikaj miejsc, gdzie powietrze jest zanieczyszczone, nie pal papierosów i nie zaniedbuj leczenia nawet drobnych infekcji kataralnych.

Częste lub długo trwające zapalenia oskrzeli z przewlekłym kaszlem zawsze wymagają wnikliwej diagnostyki. W przypadku występowania takich objawów konieczna jest wizyta u lekarza, gdyż może się okazać, że są one początkiem przewlekłej choroby dróg oddechowych.

Aby postawić prawidłową diagnozę, specjalista musi wykonać dodatkowe badania, gdyż objawy podobne do przewlekłego zapalenia oskrzeli towarzyszą innym chorobom np.:

• zapaleniu zatok
• gruźlicy
• astmie
• nowotworom płuc

Zapalenie oskrzeli czy astma?

Coraz częściej stwierdzaną przewlekłą chorobą zapalną dróg oddechowych, która objawia się uporczywym kaszlem, jest astma oskrzelowa. Kaszel astmatyczny ma charakter napadowy, towarzyszą mu zwykle:

• duszność
• świszczący oddech
• uczucie niepokoju

Często pojawia się w nocy, po wysiłku fizycznym lub po kontakcie z alergenem u osób uczulonych. Astma oskrzelowa w odróżnieniu od przewlekłego zapalenia oskrzeli stwierdzana jest częściej u dzieci i młodzieży niż u dorosłych. Uważa się, że częste zapalenia oskrzeli w dzieciństwie mogą doprowadzić do rozwoju astmy.

Zapalenie oskrzeli u dzieci

Zapalenie oskrzeli u dzieci jest chorobą, która bardzo często atakuje ich układ oddechowy i z reguły ma ostry przebieg. Symptomy choroby zależą od wieku dziecka, czynnika etiologicznego oraz rozległości zakażenia. Wśród objawów zapalenia oskrzeli u dzieci wymienia się m.in.:

• uporczywy kaszel;
• zwiększoną ilość ropnej lub śluzowej wydzieliny;
• duszność;
• świszczący oddech;
• złe samopoczucie;
• lekki stan podgorączkowy;
• bóle mięśni.

Leczenie zapalenia oskrzeli u dzieci (najczęściej spowodowane zakażeniem wirusowym) polega najczęściej na łagodzeniu symptomów i trwa około 2-3 tygodnie. Nie stosuje się antybiotyków w przypadku wirusowego zapalenia oskrzeli. Działają one na bakterie, więc podawane ich przy infekcji wirusowej może przynieść więcej szkody niż pożytku.

W leczeniu tej choroby u najmłodszych stosuje się przede wszystkim leki przeciwzapalne, leki wziewne rozszerzające oskrzela oraz leki mukolityczne, które rozrzedzają zalegającą wydzielinę. Preparaty są zwykle podawane w postaci aerozolu za pomocą inhalatora lub tabletek. Przy wirusowym zapaleniu oskrzeli u dzieci lekarz może zalecić także leki przeciwwirusowe.

Ciężkie zapalenie oskrzeli u dzieci i niemowląt może wymagać hospitalizacji i podawania tlenu.

Jaka to choroba?

Pytanie 1 z 12

Co dolega temu dziecku?

Atypowe zapalenie skóry

Atopowe zapalenie skóry

Atypiczne zapalenie skóry

Następne pytanie

Monika Majewska

Konsultacja: lek. Marzena Gajewska