Alergeny - rodzaje. Lista alergenów

Alergen to substancja, która doprowadza do wystąpienia w organizmie pacjenta reakcji nadwrażliwości (uczuleniowej, alergicznej). Alergenem może być pyłek traw, seler czy nawet… woda. Co tak naprawdę odpowiada za to, że na różne antygeny organizmy pacjentów odpowiadają nadwrażliwie, nie jest jasne, znane są za to różne choroby, które są związane z alergenami – ich przykładami są chociażby astma czy obrzęk naczynioruchowy.

Spis treści

1. Alergeny: rodzaje
2. Alergeny a reakcja alergiczna
3. Anafilaksja jest najcięższym rodzajem alergii. Może zagrażać życiu
4. Alergeny: alergie krzyżowe
5. Alergeny: choroby wywoływane przez alergeny
6. Alergeny: w jaki sposób organizm może przestał być na nie nadwrażliwy?
7. Alergolog Piotr Dąbrowiecki: Nie każdy rodzaj alergii da się odczulić

Alergeny, a ściślej mówiąc reakcje, do których dochodzi na skutek obecności alergenów w organizmie człowieka, odpowiadają za rosnące rozpowszechnienie różnorodnych reakcji i schorzeń alergicznych. Czym jednak w ogóle są alergeny?

Otóż tak naprawdę alergenem może być dowolna cząsteczka pochodząca ze środowiska zewnętrznego, na którą elementy układu odpornościowego pacjenta będą reagować w nadmierny sposób.

W tym przypadku jako alergen traktowany jest antygen, który prowadzi do występowania u pacjenta reakcji uczuleniowej (alergicznej), związanej przede wszystkim z produkowaniem przez komórki układu odpornościowego przeciwciał w klasie IgE.

Alergeny: rodzaje

Alergenów, a także ich podziałów, wyróżnić można stosunkowo dużo. Tak jak jedni z nas uwielbiają jakieś pokarmy, a inni ludzie tych samych produktów wręcz nie znoszą, tak samo jest w przypadku różnych antygenów.

Dla organizmu jednego pacjenta jakiś antygen może być całkowicie obojętny, w przypadku innej osoby ten sam antygen może już być dla niej alergenem i po kontakcie z nim pojawiać się u niej może reakcja uczuleniowa.Typowo w podziale alergenów uwzględnia się przede wszystkim drogę, w jakiej można zetknąć się z danym alergenem. W tym przypadku wyróżnić można:

• alergeny wziewne (np. roztocza kurzu domowego, pyłki różnych roślin - np. drzew czy traw, zarodniki grzybów),
• alergeny pokarmowe (uczulać pacjentów może tak naprawdę wyjątkowo dużo różnych pokarmów, najczęstszymi alergenami pokarmowymi są jednak orzeszki ziemne, owoce morza, seler oraz białko jaja kurzego, a także białka mleka, soja i pszenica oraz różne ryby),
• alergeny kontaktowe (doprowadzające do reakcji alergicznych po bezpośrednim kontakcie alergenu z powierzchnią ciała, zaliczane do nich są m.in. lateks, różne składniki preparatów kosmetycznych, a także metale, jak np. nikiel),
• leki (reakcje uczuleniowe pojawiać się mogą po wielu różnych lekach, część z nich jest wyjątkowo groźna - to właśnie dlatego lekarze tak szczegółowo pytają pacjentów o to, czy są oni uczuleni na jakieś farmaceutyki; preparatami, które wyjątkowo często doprowadzają do reakcji alergicznych, są głównie antybiotyki beta-laktamowe, niesteroidowe leki przeciwzapalne oraz salicylany).

Uczulać jednak może tak naprawdę… wszystko. Obserwowane bywają reakcje nadwrażliwości na męskie nasienie, wyróżnia się nawet problem, w którym substancją uczulającą pacjentów jest… woda.

Częściej spotykane są jednak inne uczulenia, takie jak chociażby nadwrażliwość na jodowe środki kontrastowe (które są stosowane w badaniach obrazowych, takich jak tomografia komputerowa) czy alergia na jad owadów błonkoskrzydłych (np. na jad osy) oraz nadwrażliwość na sierść zwierząt (najczęściej spotykana jest nadwrażliwość na kocią sierść).

W podziałach alergenów uwzględnia się również czas, w którym pacjenci mogą się zetknąć z uczulającymi ich antygenami. W takim ujęciu wyróżnia się alergeny całoroczne (jak np. roztocza kurzu domowego) oraz alergeny sezonowe (do których zaliczane są przede wszystkim pyłki roślinne).

Alergeny a reakcja alergiczna

Reakcje alergiczne pojawiają się u ludzi wtedy, kiedy wejdą oni w kontakt z alergenem, na który ich organizm jest nadwrażliwy.

W takiej sytuacji dochodzi do nadmiernego pobudzenia komórek układu odpornościowego, skutkującego kaskadą rozmaitych objawów alergicznych.

Pojawiają się one po tym, kiedy przeciwciała klasy IgE połączą się z alergenem oraz ze specyficznymi rodzajami białych krwinek (przede wszystkim mowa tutaj o mastocytach).

Ostatecznym efektem procesu jest uwolnienie zawartych we wspomnianych komórkach substancji, takich, jak chociażby histamina.

To właśnie mediatory uwalniane z mastocytów sprawiają, że po kontakcie z alergenem rozwija się swoisty stan zapalny, który może skutkować zarówno wystąpieniem pokrzywki, jak i nawet rozwinięciem się, groźnego dla życia pacjenta, wstrząsu anafilaktycznego.

Anafilaksja jest najcięższym rodzajem alergii. Może zagrażać życiu

Źródło: Lifestyle.newseria.pl

Alergeny: alergie krzyżowe

Z alergenami związany jest ciekawy termin: mowa o alergenach krzyżowych. Zdarza się bowiem tak, że pacjent nadwrażliwy na jeden alergen – np. na pyłek brzozy – doświadcza reakcji alergicznych również po spożyciu selera czy pietruszki.

Takie zjawisko określane jest jako alergia krzyżowa i wynika ono z tego, że dokładna budowa różnych antygenów rzeczywiście jest odmienna, aczkolwiek może być ona w znacznym stopniu zbliżona.

Jeden antygen posiada wiele różnych epitopów, czyli fragmentów, które bezpośrednio łączą się z przeciwciałami.

Różne antygeny mogą jednak mieć w pewnym stopniu podobne epitopy, przez co przeciwciała skierowane początkowo przeciwko np. alergenom pyłku brzozy, mogą się wiązać również z alergenami np. selera i przez to właśnie prowadzić do pojawiania się u pacjentów reakcji alergicznych.

Alergeny: choroby wywoływane przez alergeny

Skutkiem kontaktów organizmów pacjentów z alergenami mogą być zarówno łagodnego stopnia reakcje uczuleniowe (w postaci np. wysypek o niewielkim natężeniu), jak również różne jednostki chorobowe.

Wśród najbardziej znanych schorzeń, których występowanie powiązane jest z alergenami, wymieniane są:

• astma
• alergiczny nieżyt nosa
• alergiczne zapalenie spojówek
• wyprysk kontaktowy
• pokrzywka
• obrzęk naczynioruchowy

Po kontakcie z alergenem u pacjenta dochodzić może również do wspominanego już wyżej, nierzadko bardzo niebezpiecznego, wstrząsu anafilaktycznego.

Zasadniczo stanowi on najcięższą formę reakcji alergicznej i w jego przebiegu pojawiają się m.in. takie problemy, jak silna duszność, znaczny obrzęk naczynioruchowy, silnego stopnia pokrzywka oraz obniżenie ciśnienia tętniczego krwi i tachykardia.

Alergeny: w jaki sposób organizm może przestał być na nie nadwrażliwy?

Doświadczane przez pacjentów objawy reakcji alergicznych zdecydowanie bywają wyjątkowo uciążliwe, jednak istnieją sposoby na ich łagodzenie.

Czasami można dość łatwo unikać kontaktów z alergenem – tak bywa chociażby w przypadku wielu alergii pokarmowych, gdzie zapobiegać reakcjom alergicznym można poprzez eliminację danego alergenu z diety.

Inną sytuację mają jednak pacjenci wrażliwi na odmienne typy alergenów, takie jak np. pyłki roślinne. Ich już raczej całkowicie uniknąć jest ciężko (nawet całkowite zamknięcie się w domu mogłoby nie być wystarczające), w związku z czym u pacjentów wdrażane może być leczenie redukujące objawy alergii.

Zastosowanie w tym przypadku znajdują przede wszystkim leki przeciwhistaminowe (histamina, jak zaznaczono powyżej, jest przecież jednym z podstawowych mediatorów reakcji alergicznych). Do preparatów tych zaliczane są np. loratydyna czy cetyryzyna.

W celu sprawienia, aby organizm pacjenta przestał być nadwrażliwy na dany alergen (szczególnie wtedy, kiedy nie jest możliwe całkowite unikanie ekspozycji na uczulający antygen), wykorzystywana może być immunoterapia swoista (popularnie nazywana odczulaniem).

Polega ona na kontrolowanym, regularnym podawaniu pacjentowi alergenu, na który jest on nadwrażliwy. Stopniowo dawki alergenu, podawane leczonemu, są zwiększane – ostatecznym celem jest doprowadzenie do tego, aby kontakt z alergenem nie doprowadzał do rozwoju reakcji uczuleniowej u pacjenta poddawanego immunoterapii swoistej.

Alergolog Piotr Dąbrowiecki: Nie każdy rodzaj alergii da się odczulić

Źródło: x-news.pl/Dzień Dobry TVN