Wstrząs anafilaktyczny - jak udzielić pierwszej pomocy

2022-02-18 8:55

Jak udzielić pierwszej pomocy osobie użądlonej np. przez pszczołę czy szerszenia, która zaczyna puchnąć, dusić się, traci przytomność? Pomoc przy wstrząsie anafilaktycznym powinna być udzielona jak najszybciej.

zbliżenie na zastrzyk z adrenaliny
Autor: Getty Images

Spis treści

  1. Pomoc przy wstrząsie anafilaktycznym: objawy wstrząsu anafilaktycznego
  2. Pierwsza pomoc w przypadku wstrząsu anafilaktycznego

Pomoc przy wstrząsie anafilaktycznym powinna być natychmiastowa. Wstrząs anafilaktyczny to niezwykle silna reakcja alergiczna. Do wstrząsu anafilaktycznego może dojść po ukąszeniu przez szerszenia czy pszczołę, ale również po zażyciu niektórych leków, zjedzeniu pokarmów, na które jesteśmy uczuleni. W przypadku silnej reakcji alergicznej niezbędna jest natychmiastowa pomoc lekarza - niezwłocznie trzeba wezwać pogotowie. Coraz więcej osób ma alergię na błonkówki, czyli owady żądlące, takie jak pszczoły, osy, szerszenie i trzmiele.

Pomoc przy wstrząsie anafilaktycznym: objawy wstrząsu anafilaktycznego

Większość z nas po użądleniu odczuwa krótkotrwałe pieczenie w miejscu wprowadzenia jadu, na skórze pojawia się niewielki naciek zapalny, obrzęk i zaczerwienienie. Takie objawy ustępują zwykle po kilku godzinach.

U osób uczulonych na jad owadów pojawia się reakcja ogólnoustrojowa:

  • osłabienie,
  • zawroty głowy,
  • obrzęk twarzy i szyi,
  • świąd całego ciała,
  • bladość, 
  • wymioty,
  • równocześnie mogą wystąpić trudności z oddychaniem,
  • spada ciśnienie krwi,
  • zaburzona jest praca serca,
  • niekiedy dochodzi do utraty przytomności i drgawek.

Takie objawy mogą pojawić się już po kilku sekundach od użądlenia. Im gwałtowniejsza jest reakcja organizmu i im wcześniej rozwija się po użądleniu, tym większe zagrożenie dla zdrowia i życia. Dlatego należy szybko pomóc osobie użądlonej.

W przypadku silnej alergii pokarmowej może nastąpić natychmiastowa reakcja alergiczna, której objawy pojawiają się już po kilku minutach od spożycia alergenu pokarmowego. Kliniczne objawy takiej reakcji sięgają od pokrzywki po anafilaksję właśnie.

Czytaj też:

Ukąszenia - wstrząs anafilaktyczny
Ważne

Wstrząs anafilaktyczny może wystąpić nie tylko po użądleniu przez owady, ale także np. po zjedzeniu niektórych produktów (m.in. orzeszków ziemnych, maku), zażyciu leków (np. aspiryny, penicyliny), przy leczeniu odczulającym. Czasem gwałtowną reakcję alergiczną wywołuje dopiero dodatkowy czynnik, np. intensywny wysiłek fizyczny, przegrzanie lub wychłodzenie organizmu czy wypicie alkoholu.

Pierwsza pomoc w przypadku wstrząsu anafilaktycznego

Udzielając pierwszej pomocy najpierw trzeba zrobić wszystko, by do krwi dostała się jak najmniejsza ilość alergenu. Jeśli zaatakowała pszczoła, żądło pozostaje w skórze i jeszcze przez ok. 20 sekund jad wprowadzany jest do krwi, dlatego należy je szybko usunąć. Osa nie zostawia żądła, tylko kłuje nim wiele razy, więc zdecydowanym ruchem trzeba oderwać ją od skóry.

Jeżeli podejrzewamy, że może dojść do wstrząsu (osoba użądlona jest uczulona na inne substancje lub obserwujemy pojawienie się objawów opisanych powyżej), koniecznie trzeba wezwać karetkę.

Czekając na fachową pomoc, osoba poszkodowana powinna leżeć z uniesionymi nogami. Jeśli owad użądlił w rękę lub w nogę, nad miejscem użądlenia można założyć opaskę uciskową, a kończynę unieść powyżej poziomu serca. Należy podać dużą dawkę wapna, a w miejscu użądlenia zrobić okład z kostek lodu.

Osoby, które wiedzą, że są silnie uczulone na jad owadów lub inne substancje, powinny mieć przy sobie lek przeciwhistaminowy, a najlepiej zestaw ratujący życie – autostrzykawkę z odpowiednią dawką adrenaliny (na receptę). Jeśli osoba poszkodowana straci przytomność przed przybyciem lekarza, trzeba kontrolować, czy oddycha, jakie ma tętno, a w razie konieczności rozpocząć reanimację.

Czytaj też: Co to jest alergia krzyżowa? Tabela alergenów krzyżowych

Problem

Bezpiecznie na pikniku

Kiedy wzrasta temperatura i wilgotność powietrza, owady stają się bardziej agresywne. Jednak rzadko atakują bez powodu – zazwyczaj sami nieświadomie je wabimy. Dlatego aby zmniejszyć ryzyko użądlenia, przestrzegaj kilku zasad:

  • nie perfumuj się zbyt mocno przed piknikiem, bo zapachy przyciągają owady;
  • nie chodź boso po trawie;
  • nie wkładaj kwiecistej sukienki, bo jaskrawe kolory (żółty, pomarańczowy, czerwony) to wabik dla owadów;
  • pij napoje przez słomkę;
  • kanapki, owoce i napoje przechowuj w szczelnie zamkniętych pojemnikach, tak samo resztki jedzenia i opakowania;
  • gdy krąży nad tobą owad, nie wykonuj gwałtownych ruchów, bo to go rozdrażni, tylko spokojnie się oddal.

miesięcznik "Zdrowie"