- Badanie z 2024 roku ujawnia, jak smartfon osłabia twój mózg, nawet gdy leży nietknięty na biurku
- Cyfrowa amnezja to powód, dla którego aż 82% rodziców nie pamięta numeru telefonu do własnego dziecka
- Eksperci wyjaśniają, czym jest efekt Google'a i dlaczego mózg zaczyna traktować internet jak zewnętrzną pamięć
- Regularne ćwiczenia na pamięć i odpowiednia higiena snu to kluczowe metody na odzyskanie kontroli nad umysłem
Co to jest cyfrowa amnezja i dlaczego nie pamiętamy numerów telefonów?
Zastanawiasz się, dlaczego kiedyś znałeś na pamięć kilkanaście numerów telefonów, a dziś masz kłopot z przypomnieniem sobie nawet numeru do partnera? To nie objaw lenistwa, a coraz częstsze zjawisko zwane „cyfrową amnezją”. Skala problemu może zaskakiwać – według danych aż 82% rodziców nie pamięta numeru telefonu swojego dziecka. W Polsce, gdzie aktywnych telefonów komórkowych jest więcej niż obywateli, takie problemy z pamięcią stają się naszą codziennością.
Naukowcy tłumaczą to zjawisko tak zwanym 'efektem Google'a', opisanym w metaanalizie z 2024 roku. Polega on na traktowaniu internetu jako zewnętrznego dysku dla naszego mózgu. Zamiast zapamiętywać informację, uczymy się, gdzie ją szybko odszukać, co eksperci nazywają pamięcią transaktywną. W kraju, gdzie według danych na 2025 rok niemal 90% społeczeństwa korzysta z sieci, nasze mózgi masowo przerzucają swoje zadania na te cyfrowe 'protezy'.
Offloading poznawczy. Jak smartfon osłabia mózg, nawet gdy go nie używasz?
Twój smartfon osłabia twoje zdolności poznawcze, nawet gdy go nie dotykasz i leży ekranem do dołu. Badanie z 2024 roku wykazało, że sama obecność urządzenia zużywa część naszych zasobów umysłowych. Dzieje się tak, ponieważ mózg musi aktywnie hamować pokusę sięgnięcia po telefon, co ogranicza jego zdolność do pełnego skupienia się na bieżącym zadaniu. Ten wpływ technologii na mózg jest często niedoceniany.
Proces ten jest częścią szerszego zjawiska zwanego 'offloadingiem poznawczym', czyli odciążaniem umysłu przez technologię. Choć bywa to pomocne w trudniejszych zadaniach, co potwierdza publikacja z początku 2025 roku, nadmierne poleganie na takich ułatwieniach osłabia naszą naturalną zdolność zapamiętywania. Doskonałym przykładem jest nawigacja GPS. Regularne korzystanie z niej może osłabiać pamięć przestrzenną, ponieważ mózg przestaje trenować tworzenie własnych map mentalnych.
Internet a pamięć. Kiedy wzmacnia, a kiedy szkodzi twojemu mózgowi?
Chociaż nadmierne poleganie na technologii może osłabiać pewne funkcje mózgu, kluczem do sukcesu wydaje się umiar. Co ciekawe, badanie z 2024 roku pokazało, że częste korzystanie z internetu może poprawiać pamięć zdarzeń (epizodyczną), ale dzieje się to kosztem pamięci faktów (semantycznej). Jest też nutka optymizmu. Jak wskazuje publikacja z 2025 roku analizująca sieci neuronalne, umiarkowane i świadome korzystanie z sieci może wręcz wzmacniać pamięć roboczą i uwagę, zwiększając łączność między kluczowymi obszarami w mózgu.
Jak ćwiczyć mózg w dobie smartfonów? Proste metody na lepszą pamięć
Aby przeciwdziałać negatywnym skutkom cyfrowej amnezji, nie trzeba rezygnować z technologii. Wystarczy aktywnie trenować mózg, stosując proste ćwiczenia na pamięć. Publikacja z 2025 roku na temat ryzyka demencji wskazuje, że regularne aktywności umysłowe, takie jak rozwiązywanie krzyżówek czy gra w szachy, obniżają to ryzyko o 9-11%.
Warto spróbować zapamiętać jeden nowy numer telefonu tygodniowo. Dobrym pomysłem na poprawę koncentracji może być też 40-minutowy spacer na świeżym powietrzu, który, jak potwierdzają badania, pozwala mózgowi na regenerację. Nie można też zapominać o higienie snu. Badania z początku tego roku dowodzą, że nawet jedna nieprzespana noc skutecznie zaburza proces utrwalania wspomnień.
