Choroba refluksowa przełyku - przyczyny, objawy, leczenie

Choroba refluksowa przełyku czyli refluks przełyku, a dokładnie refluks żołądkowo-przełykowy, to cofanie się treści pokarmowej i soków żołądkowych do przełyku. Jakie są przyczyny i objawy choroby refluksowej? Jak przebiega leczenie refluksu przełyku?

Choroba refluksowa przełyku (refluks przełyku, fachowo nazywany refluksem żołądkowo-przełykowym, (ang. gastroesophageal reflux disease, w skrócie GERD), jest uciążliwą i dziś dość często przydarzającą się dziś chorobą. Szacuje się, że w krajach rozwiniętych dotyka około 20 procent populacji.

Ryzyko pojawienia się refluksu czyli choroby refluksowej wzrasta wraz z wiekiem. Choroby nie wolno lekceważyć. Nieleczony refluks prowadzi do uszkodzenia przełyku, przewlekłego stanu zapalnego, który może skutkować wystąpieniem tzw. przełyku Barretta, będącego stanem przedrakowym, a nawet raka przełyku. Szacuje się, że choroba refluksowa 6-krotnie zwiększa ryzyko wystąpienia raka gruczołowego przełyku, 5-krotnie raka złącza żołądkowo-przełykowego oraz 2-krotnie raka płaskonabłonkowego przełyku.

Spis treści

1. Choroba refluksowa: przyczyny
2. Choroba refluksowa: objawy
3. Jak zdiagnozować chorobę refluksową?
4. Leczenie refluksu przełykowego

Choroba refluksowa: przyczyny

Przyczyną choroby refluksowej jest zazwyczaj zwiotczenie mięśnia zwieracza przełyku u wejścia do żołądka. Mięsień ten powinien przez większą część czasu być obkurczony.

Kiedy przełykamy rozluźnia się na 6-10 sekund, by przepuścić pokarm, płyn czy przełykaną ślinę. Jeśli dłużej pozostanie rozluźniony (u chorych nawet minutę po każdym przełknięciu) powoduje to cofanie się kwaśnej treści żołądkowej do przełyku.

Zaburzenia pracy dolnego zwieracza mają swoje przyczyny:

• często powstają po operacjach żołądka
• są także efektem palenia tytoniu, picia alkoholu i dużych ilości kawy

Przyczyną rozluźnienia zwieracza i refluksu może być też przepuklina rozworu przełykowego czyli przedostanie się części jamy żołądka przez przeponę do klatki piersiowej. Zdarza się to u osób otyłych, u których zwiększa się ciśnienie brzuszne.

Do wystąpienia choroby refluksowej mogą również przyczynić się niektóre leki, m. in.:

• tabletki antykoncepcyjne
• leki stosowane w chorobach serca i nadciśnieniu tętniczym

Choroba refluksowa towarzyszy też często innym przewlekłym chorobom, takim jak np.:

• cukrzyca
• twardzina układowa
• zaburzenia hormonalne

Objawy refluksu łatwo pomylić z dolegliwościami w przebiegu choroby niedokrwiennej serca, a nawet można wziąć je za objawy zawału mięśnia sercowego.

Choroba refluksowa: objawy

Objawy refluksu przełykowego podobne są do objawów zgagi:

• pieczenie przełyku
• pieczenie i ból za mostkiem, przypominający ból sercowy
• odbijanie
• zgaga

Okresowo dochodzi do cofania się treści żołądkowej z żołądka do przełyku, a nawet zwracania pokarmów. Często dochodzi do tego w pozycji leżącej oraz podczas schylania, po obfitym posiłku.

Z chorobą refluksową przełyku wiążą się takie dolegliwości jak:
zapalenie przełyku

• zwężenie przełyku
• przełyk Barretta
• gruczolakorak

Specjaliści widzą związek choroby refluksowej z takimi chorobami i dolegliwościami jak:

• kaszel
• przewlekłe zapalenie krtani
• astma oskrzelowa
• ubytkami zębowymi
• zapalenie zatok
• zapalenie gardła
• zwłóknienie płuc
• zapalenie ucha środkowego
• nieprzyjemny zapach z ust

W przypadku choroby refluksowej objawami alarmowymi, które powinny skłonić chorego do jak najszybszej wizyty u lekarza są:

• zaburzenia połykania
• ból przy połykaniu
• utrata masy ciała
• krwawienie z przełyku

Jak zdiagnozować chorobę refluksową?

Czy mam refluks? Aby odpowiedzieć na to pytanie, niezbędne jest przeprowadzenie specjalistycznych badań, które zleci lekarz. Może to być:

• prześwietlenie z kontrastem - chory przełyka specjalną papkę a radiolog śledzi drogę przełykanego preparatu
• gastroskopia czyli endoskopowe badanie przełyku - jest bardziej miarodajne od rtg
• pH-metria czyli pomiar kwaśności w przełyku
• badanie manometryczne (manometria)

To ostatnie badanie polega na wpuszczeniu do przełyku specjalnej sondy z czujnikami rejestrującymi zmiany ciśnienia w przełyku. Badanie to może wykryć zmniejszone napięcie zwieracza przełyku.

Leczenie refluksu przełykowego

• zmiana trybu życia

Leczenie refluksu trzeba zacząć od zmiany diety i rytmu jedzenia. Jeśli cierpisz na refluks unikaj wszystkiego, co zwiększa wydzielanie soków żołądkowych, czyli m. in.:

• kawy
• czekolady
• tłustego jedzenia
• alkoholu, zarówno wysokoprocentowego, jak i czerwonego wina

Trzeba również jeść częściej, ale za to mniejsze porcje. Przepełnienie żołądka, tak samo jak jedzenie pokarmów zwiększających produkcję kwasów, sprzyja refluksowi.

Dolegliwości związane z refluksem łagodzi też zachowywanie wyprostowanej postawy przy jedzeniu - nie należy się pochylać nad stołem oraz spanie w pozycji półsiedzącej. Osoby z nadwagą powinny schudnąć, a na pewno poczują się lepiej.

• leczenie farmakologiczne

W bardziej zaawansowanych stadiach choroby refluksowej trzeba podawać leki: hamujące produkcję soków żołądkowych (blokery pompy protonowej), leki poprawiające funkcjonowanie zwieracza oraz osłaniające błonę śluzową przełyku.

• leczenie chirurgiczne

Jeśli leczenie nie przynosi ulgi stosuje się operację refluksu (fundoplikacja metodą Nissena lub metodą Toupeta), dziś można ją wykonać laparoskopowo. Niestety, prawie połowa chorych również po operacji wymaga kontynuacji leczenie farmakologicznego.