Wymioty u dzieci i dorosłych - przyczyny. Co powoduje wymioty?

Wymioty są jednym z mechanizmów obronnych - dzięki nim organizm próbuje usunąć potencjalnie szkodliwe substancje. Wymioty mogą być także jednym z objawów choroby. Jednak przyczyny wymiotów w dużej mierze zależą od wieku. W związku z tym inne czynniki będą wywoływały wymioty u niemowląt, dzieci, a nieco inne u dorosłych. Sprawdź, co powoduje wymioty.

Spis treści

1. Wymioty u dorosłych - przyczyny. Choroby układu pokarmowego
2. Wymioty u dorosłych - przyczyny. Choroby OUN
3. Wymioty u dorosłych - pozostałe przyczyny
4. Wymiotowanie krwią - co oznaczają krwiste lub fusowate wymioty?
5. Wymiotowanie kałem - co oznacza?
6. Zielone wymioty, wymiotowanie żółcią - przyczyny
7. Wymioty u noworodków i niemowląt - przyczyny
8. Wymioty u dzieci i młodzieży - przyczyny
9. Zespół cyklicznych wymiotów
10. Wymioty - powikłania

Wymioty to nagły wyrzut zawartości żołądka, który jest spowodowany przez mimowolny skurcz mięśni brzucha, kiedy dno żołądka i dolny zwieracz przełyku są rozluźnione. Aby doszło do wymiotów, musi zostać pobudzony ośrodek wymiotny zlokalizowany w rdzeniu przedłużonym.

Bodźce mogą pochodzić nie tylko z przewodu pokarmowego, lecz także z ośrodkowego układu nerwowego lub wynikać z wielu schorzeń. Wymioty najczęściej (choć nie zawsze) poprzedzają nudności, którym mogą towarzyszyć objawy, takie jak przyśpieszone bicie serca czy ślinotok.

Wymiotów nie należy mylić z regurgitacją, czyli biernym cofaniem się treści pokarmowej z żołądka, bez towarzyszących nudności i silnych skurczów mięśni brzucha. Dotyczy to pacjentów z achalazją przełyku, u których może wystąpić takie "ulewanie się" niestrawionego pokarmu bez uczucia nadchodzących wymiotów.

Wymioty u dorosłych - przyczyny. Choroby układu pokarmowego

Najczęstszą przyczyną wymiotów u dorosłych jest zatrucie pokarmowe, które objawia się bólem brzucha (zazwyczaj bardzo silnym), wzdęciami i biegunką, a także bólem głowy, mdłościami i wymiotami. Inne możliwe przyczyny to:

• niedrożność jelit - pojawiają się zaparcia, wzdęcia i uczucie pełności. Często dochodzi do wymiotów treścią żółciową
• ostre wirusowe zapalenie żołądka i jelit - dominują wymioty i biegunka, brzuch w normie - bez wzdęć itp.
• gastropareza lub niedrożność porażenna - wymioty częściowo strawioną treścią pokarmową, które pojawiają się kilka godzin po spożyciu posiłku. Często występuje u osób z cukrzycą lub po przebytych zabiegach operacyjnych w obrębie jamy brzusznej
• zapalenie wątroby - żółtaczka, jadłowstręt, niekiedy tkliwość przy dotykaniu prawego podżebrza
• perforacja (przedziurawienie) przewodu pokarmowego lub "ostry brzuch" z innych przyczyn (np. zapalenie wyrostka robaczkowego, zapalenie pęcherzyka żółciowego czy zapalenie trzustki) - silny ból brzucha, zwykle z towarzyszącymi objawami otrzewnowymi (silny, ciągły, samoistny, czasem promieniujący do barków ból, który sprawia, że chory leży z podkurczonymi nogami, napinanie mięśni brzucha przy dotykaniu)
• rak żołądka - wymioty mogą być objawem późnego stadium nowotworu

Wymioty u dorosłych - przyczyny. Choroby OUN

• uraz głowy bez złamania kości czaszki
• krwotok śródczaszkowy - ból głowy o nagłym początku, zaburzenia świadomości, często objawy oponowe
• infekcje OUN - stopniowo nasilający się ból głowy, często objawy oponowe, zaburzenia świadomości
• wzrost ciśnienia śródczaszkowego (spowodowany np. przez krwiak lub guz) - ból głowy, zaburzenia świadomości, niekiedy ogniskowe objawy ubytkowe
• zapalenie błędnika - zawroty głowy, oczopląs, nasilenie objawów podczas ruchów, czasami szumy uszne
• migrena - bóle głowy, niekiedy z poprzedzającą lub współwystępującą aurą, światłowstręt
• choroba lokomocyjna
• zaburzenia psychogenne - wymioty występują w sytuacjach stresowych lub po spożyciu pokarmu, który może powodować wstręt

Wymioty u dorosłych - pozostałe przyczyny

• zaawansowane stadium choroby nowotworowej - przyczyną wymiotów może być chemioterapia
• kwasica ketonowa w przebiegu cukrzycy - wielomocz, nadmierne pragnienie, często objawy znacznego odwodnienia
• objawy uboczne lub zatrucie po spożyciu leków
• niewydolność nerek lub niewydolność wątroby - w zaawansowanej chorobie wątroby pojawia się żółtaczka, a w przypadku zaawansowanej choroby nerek mocznicowy zapach z ust
• ciąża - wymioty pojawiają się rano lub są prowokowane jedzeniem
• ekspozycja na promieniowanie
• silny ból (np. w przebiegu kamicy żółciowej)

Wymioty u noworodków i niemowląt - przyczyny

U niemowląt "ulewanie się" małej ilości pokarmu (<5-10 ml) podczas karmienia lub wkrótce potem (często połączone z odbijaniem) jest normalne. Nawet wymioty, które występują okresowo, są normą. Za nieprawidłowe uznaje się częste ich pojawianie się. Do najczęstszych przyczyn wymiotów u noworodków i niemowląt wymienia się:

• ostre wirusowe zapalenie żołądka i jelit (gastroenteritis) - biegunka, gorączka
• refluks żołądkowo-przełykowy - drażliwość, dławienie się, objawy oddechowe (np. świsty oddechowe), słaby przyrost masy ciała;

Inne ważne przyczyny to:

• zwężenie odźwiernika - u noworodków w wieku 3-6 tygodni natychmiast po karmieniu występują nawracające chlustające wymioty. niekiedy wyczuwalne jest oliwkowate zgrubienie w prawym górnym kwadracie brzucha, zmniejszona objętość stolców
• niedrożność jelit (niedrożność osmółkowa, skręt jelit, atrezja jelit, zwężenie) - wzdęcie brzucha, żółciowe wymioty w pierwszych 24-48 godzin życia (z wyjątkiem zwężenia, gdy występują one później), żółtaczka
• wgłobienie jelita (zwłaszcza u niemowląt w wieku > 3 miesięcy) - nasilające się bóle brzucha o charakterze kolki, trudny do opanowania płacz, podciąganie nóżek do brzucha. Potem narastający stan śpiączkowy, krwawe stolce. Objawy te występują zwykle w wieku 3-36 miesięcy

Wśród rzadszych przyczyny nawracających wymiotów wymienia się chorobę Hirschsprunga (wrodzone schorzenie unerwienia jelita), nietolerancję pokarmową (ból brzucha, biegunka, niekiedy wysypka typu wysypki lub pokrzywki) i zaburzenia metaboliczne (trudności w karmieniu, brak prawidłowego rozwoju i wzrostu, powiększenie wątroby i śledziony, żółtaczka, nieprawidłowe kształty ciała (dysmorfizm), nietypowa woń dziecka).

Wymioty u dzieci i młodzieży - przyczyny

Do najczęstszych przyczyn wymiotów w tej grupie wiekowej zalicza się ostre wirusowe zapalenie żołądka i jelit (gastroenteritis). Inne możliwe przyczyny to:

• refluks żołądkowo-przełykowy - u dziecka będzie to ciągłe kapryszenie dziecka po jedzeniu, wypluwanie pokarmu, wyginanie się pleców ("prężenie"), słaby przyrost masy ciała
• zakażenie poza przewodem pokarmowym - gorączka, często objawy ułatwiające lokalizację przyczyny (np. ból głowy, ucha lub gardła, powiększenie szyjnych węzłów chłonnych, bolesne oddawanie moczu, ból w okolicy lędźwiowej, przewlekły wyciek z nosa)
• zapalenie wyrostka robaczkowego - początkowo ogólne złe samopoczucie i niejasne dolegliwości w okolicy pępka, potem ból zlokalizowany w prawym dolnym kwadracie brzucha, wymioty, niechęć do jedzenia, gorączka
• ciężkie zakażenie, np. odmiedniczkowe zapalenie nerek (gorączka, ból pleców, bolesne oddawanie moczu), zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych (sztywność karku, światłowstręt)
• nadciśnienie śródczaszkowe (na tle nerwowym lub po urazie) - częste budzenie się w nocy, nawracające bóle głowy, które nasilają się przy kaszlu, sztywność karku, zaburzenia widzenia, spadek masy ciała, światłowstręt
• zaburzenia odżywiania (np. anoreksja, bulimia) - cykle przejadania się lub przeczyszczania, erozja szkliwa zębów, zmiany na rękach spowodowane przez próby wzbudzania wymiotów (objaw Russella)
• spożycie substancji toksycznej, często w nadmiernych ilościach, np. alkoholu
• ciąża

Zespół cyklicznych wymiotów

Zespół cyklicznych wymiotów to rzadka choroba, która charakteryzuje się nawracającymi atakami uporczywych wymiotów (niekiedy tylko nudności), występującymi w różnych odstępach czasu, bez objawów chorobowych między tymi epizodami.

Zaburzenie to zwykle występuje u dzieci (najczęściej około 5 r.ż.) i ustępuje z osiągnięciem wieku dorosłego. Stan ten może być związany z migrenowymi bólami głowy i prawdopodobnie jest jednym z objawów migreny (tzw. migrena brzuszna).

O autorze

Monika Majewska

Dziennikarka specjalizująca się w tematyce zdrowotnej, a zwłaszcza obszarach medycyny, ochrony zdrowia i zdrowego odżywiania. Autorka newsów, poradników, wywiadów z ekspertami i relacji. Uczestniczka największej Ogólnopolskiej Konferencji Medycznej "Polka w Europie", organizowanej przez Stowarzyszenie "Dziennikarze dla Zdrowia", a także specjalistycznych warsztatów i seminariów dla dziennikarzy realizowanych przez Stowarzyszenie.

Więcej artykułów tej autorki

Monika Majewska