OSTRE ZAPALENIE TRZUSTKI - objawy i leczenie

Ostre zapalenie trzustki pojawia się najczęściej w wyniku kamicy żółciowej albo nadmiernego spożycia alkoholu. Choroba ta, w swej ostrej postaci, może nawet doprowadzić do śmierci. Jakie są inne przyczyny zapalenia trzustki? Sprawdź, jakie są objawy tej choroby i jak przebiega leczenie.

Szacuje się, że w ciągu roku na ostre zapalenie trzustki zapada 10-45 osób na 100 tys. mieszkańców. Główną przyczyną zachorowań jest kamica żółciowa, której zwykle towarzyszy nadwaga lub otyłość.

Przyczyny ostrego zapalenia trzustki (OZT)

• kamica żółciowa
• nadużywanie alkoholu
• hiperlipidemia
• stosowanie niektórych leków
• poważne urazy jamy brzusznej
• bulimia
• mutacje genów, które aktywizują enzymy wydzielane przez trzustkę

Zdarza się jednak, że nie można rozpoznać przyczyn choroby. Wówczas jest to tzw. idiopatyczne ostre zapalenie trzustki.

Istotą choroby jest proces zapalny, który prowadzi do samotrawienia narządu przez enzymy trzustkowe. Gdy taki proces się rozpocznie, część trzustki może ulec całkowitemu zniszczeniu. Enzymy trzustkowe trawią nie tylko sam narząd, ale także ściany naczyń krwionośnych i ściany sąsiadującego z trzustką przewodu pokarmowego, co może prowadzić do jego przedziurawienia, czyli perforacji. Samotrawienie narządu prowadzi do bardzo silnego miejscowego lub uogólnionego zapalenia, a tym samym do niewydolności wielonarządowej, która przypomina sepsę.

Ostre zapalenie trzustki: objawy

Charakterystycznym objawem OZT jest uporczywy i silny ból w nadbrzuszu. Zazwyczaj utrzymuje się dłużej niż jeden dzień, pojawia się nagle i wraz z upływem czasu przybiera na sile. Ból może mieć różne natężenie po lewej i prawej stronie brzucha, czasem promieniuje aż do pleców. Zdarza się, że gdy ból przybiera na sile, pojawiają się nudności, wymioty, biegunka i gorączka.

Ale bywa też, że przebieg choroby trzustki jest mniej dramatyczny i pacjent w ogóle nie zgłasza się do lekarza po pomoc. Tacy chorzy często uważają, że złe samopoczucie jest skutkiem zjedzenia obfitego i tłustego posiłku zakrapianego alkoholem. Jednak za taki "błąd dietetyczny" można słono zapłacić. Dlatego, gdy wystąpią opisane objawy, najlepiej powstrzymać się od jedzenia i ograniczyć się do picia niewielkiej ilości wody.

Zapalenie trzustki: badania w szpitalu

Jeżeli pacjent ma gorączkę, przyśpieszoną akcję serca, napięte i bolesne podczas uciskania powłoki brzuszne, nie słychać perystaltyki (zanik szmerów jest spowodowany porażeniem) – zwykle kieruje się go w trybie pilnym do szpitala.

U ok. 30 proc. chorych występuje zażółcenie skóry spowodowane utrudnionym odpływem żółci. Jest to skutek obrzęku trzustki, która uciska ujście dróg żółciowych.

Niekiedy pojawiają się duszności, które wiążą się z podrażnieniem przepony.

W szpitalu chory musi mieć szybko wykonane badania laboratoryjne, które określą stopień ciężkości zapalenia trzustki. Badania wykonuje się z krwi i z moczu. Konieczny jest RTG klatki piersiowej, aby ocenić stan płuc. Równie ważne jest obrazowe badanie jamy brzusznej, np. USG jamy brzusznej lub tomografia komputerowa, które pozwala ustalić przyczynę ostrego zapalenia, np. w postaci kamicy żółciowej. W miarę potrzeb wykonuje się specjalistyczne badania, które określają przyczynę zapalenia i rozległość uszkodzenia trzustki i innych narządów.

Leczenie zapalenia trzustki

Terapia łagodnej postaci OZT polega na 3-4-dniowej głodówce, dożylnym nawadnianiu i podawaniu leków przeciwbólowych. Gdy ustąpią nudności i bóle brzucha, chory może jeść niewielkie porcje lekkostrawnych potraw.

Jeżeli zapalenie było wywołane przez kamicę żółciową, należy usunąć pęcherzyk żółciowy.

Wyzwaniem dla lekarzy jest leczenie ciężkiej postaci OZT, gdyż nie opracowano skutecznej terapii. W pierwszych godzinach lub dniach choroby mogą wystąpić powikłania i konieczne jest leczenie, które uchroni przed zagęszczaniem się krwi, zapobiegnie rozprzestrzenianiu się zapalenia.

Niezwykle ważne jest również leczenie pojawiających się powikłań, np. nerkowych czy płucnych. Chory musi być intensywnie nawadniany. Podaje się leki przeciwbólowe. Często stosuje się żywienie pozajelitowe. Jeżeli doszło do uogólnionej infekcji, konieczne są antybiotyki. Operacja trzustki jest ostatecznością. W zależności od zaawansowania zapalenia operacja może polegać na usunięciu całego narządu lub też jego części wraz z dwunastnicą.

Co po wyleczeniu OZT?

Łagodna postać choroby nie pozostawia trwałych uszkodzeń. Osoby, które przeżyją atak OZT (należy pamiętać, że śmiertelność wynosi 10 procent), jeżeli trzustka nie zachowała swoich czynności wewnątrzwydzielniczych, muszą stosować insulinę i enzymy trzustkowe.

miesięcznik "Zdrowie"