Skutki zdrowotne nadużywania alkoholu - odwracalne i nieodwracalne zmiany w organizmie
Alkohol jest trucizną nie tylko wtedy, gdy jest pity w nadmiarze. Skutkami nadużywania alkoholu może być pozornie niegroźna anemia, ale także poważne choroby nowotworowe. Nadmierne picie alkoholu może prowadzić do zaburzeń psychicznych. Część skutków nadużywania alkoholu może ustępować po zaprzestaniu picia, inne są nieodwracalne.
Spis treści
- Skutki nadużywania alkoholu: układ pokarmowy
- Skutki nadużywania alkoholu: układ krwionośny
- Skutki nadużywania alkoholu: układ nerwowy
- Skutki nadużywania alkoholu: układ rozrodczy
- Skutki nadużywania alkoholu: układ sercowo-naczyniowy
- Polacy piją coraz bardziej odpowiedzialnie. Mniej nietrzeźwych osób siada za kierownicą
- Skutki nadużywania alkoholu: układ odpornościowy
- Skutki nadużywania alkoholu: układ kostno-mięśniowy
- Skutki nadużywania alkoholu: choroby nowotworowe
- Skutki nadużywania alkoholu w ciąży
Alkohol etylowy wywiera niekorzystny wpływ w zasadzie na każdy narząd organizmu. Skutki nadużywania alkoholu bywają – czasami częściowo, czasami całkowicie – odwracalne, jednakże zbyt częste spożywania napojów alkoholowych wiąże się z wystąpieniem trwałych uszkodzeń w organizmie.
Według statystyk, w Polsce uzależnionych od alkoholu jest około 900 tysięcy osób. Już ta liczba może budzić przerażenie, bardziej zatrważające jest jednak to, że jeszcze więcej ludzi – bo aż ponad dwa miliony Polaków – nadużywa alkoholu.
Skutki nadużywania alkoholu: układ pokarmowy
Jednymi z pierwszych skutków nadużywania alkoholu są dolegliwości przewodu pokarmowego. Problemy obejmować mogą cały przewód pokarmowy: od jamy ustnej do odbytnicy. W obrębie błon śluzowych przewodu pokarmowego rozwijać się może przewlekły stan zapalny.
Pacjenci nadużywający alkoholu doświadczać mogą krwawień, są również bardziej podatni na pojawianie się różnych uszkodzeń, takich jak owrzodzenia żołądka, czy dwunastnicy.
Skutkami nadużywania alkoholu dotyczącymi układu pokarmowego mogą być ponadto:
- biegunki,
- refluks żołądkowo-przełykowy,
- choroby przyzębia,
- wzdęcia,
- zespół Mallory'ego-Weisa,
- żylaki (wystąpić mogą zarówno żylaki przełyku, jak i odbytu),
- przewlekłe nudności.
Wątroba to gruczoł, na który etanol wywiera prawdopodobnie największy wpływ – to właśnie w wątrobie zachodzi metabolizm alkoholu. Pierwszą zmianą, która pojawia się w wątrobie na skutek nadużywania alkoholu, jest jej stłuszczenie.
Narząd ma jednak duże zdolności regeneracyjne i jeżeli pacjent przestanie pić alkohol, nastąpi regresja procesów stłuszczeniowych. Inaczej dzieje się, kiedy wątroba stale podlega toksycznemu działaniu alkoholu.
Skutkiem takiej ekspozycji jest rozwój przewlekłego, alkoholowego zapalenia wątroby. Następstwem procesu zapalenia jest włóknienie, które w ostateczności doprowadza do – tym razem nieodwracalnego – stanu określanego jako marskość wątroby.
Picie zbyt dużych ilości alkoholu grozi także zaburzeniami czynności trzustki. Etanol może doprowadzić zarówno do ostrego, jak i do przewlekłego zapalenia trzustki. U pacjentów nadużywających alkoholu dochodzić może do zaburzeń czynności wydzielniczej tego gruczołu, co objawiać się może m.in. zaburzeniami gospodarki węglowodanowej, które mogą przyjmować nawet postać cukrzycy.
Skutki nadużywania alkoholu: układ krwionośny
Pity w nadmiarze alkohol doprowadza do zaburzeń wchłaniania substancji odżywczych i mineralnych. Niedobory w takiej sytuacji dotyczą m.in. żelaza oraz kwasu foliowego. Niedostatek wymienionych substancji skutkować może wystąpieniem niedokrwistości (anemii), której skutkami mogą być bladość skóry czy poczucie ogólnego osłabienia.
Skutki nadużywania alkoholu: układ nerwowy
Alkohol wywiera bezpośredni, toksyczny wpływ na komórki układu nerwowego. Skutkiem może być polineuropatia, czyli uszkodzenie wielu różnych nerwów. Objawy, które bywają skutkiem nadużywania alkoholu i polineuropatii, to zaburzenia czucia (np. w formie mrowień), dolegliwości bólowe (związane z uciskaniem nerwów), a czasami nawet niedowłady i porażenia.
Uszkodzenia mogą być generowane również w obrębie nerwu wzrokowego, czego efektem bywa zarówno pogorszenie widzenia, jak i – w skrajnych przypadkach – nawet ślepota.
Picie alkoholu w nadmiernych ilościach grozi wystąpieniem zmian w zachowaniu i psychice. Dochodzić może do zmian charakteru, wspomina się również o tym, że skutkiem wieloletniego picia zbyt dużych ilości alkoholu może być zanik odczuwania wyższych emocji (takich jak np. miłość).
Alkohol doprowadzać może także do zaburzeń funkcji poznawczych. Pacjenci doświadczać mogą zaburzeń koncentracji i uwagi, ich problemem mogą być zaburzenia pamięci.
Znanych jest wiele różnych zespołów chorobowych, których wystąpienie jest skutkiem nadużywania alkoholu. Przykłady takich jednostek to:
- zespół Ottela (związany z patologicznymi urojeniami zazdrości),
- przewlekła psychoza alkoholowa (w której pojawiają się omamy, głównie słuchowe, oraz powiązane z nimi urojenia – zazwyczaj o treści prześladowczej),
- depresja alkoholowa,
- psychoza Korsakowa,
- otępienie alkoholowe,
- encefalopatia Wernickego.
Nadmierne spożywanie alkoholu bywa również przyczyną występowania u pacjentów zachowań impulsywnych. Pacjent może mieć problemy z kontrolowaniem własnych emocji, przez co występować mogą u niego zachowania agresywne zarówno w stosunku do otoczenia, jak i do samego siebie. Nadużywanie alkoholu jest również wymieniane jako jeden z czynników ryzyka popełnienia samobójstwa.
Skutki nadużywania alkoholu: układ rozrodczy
Niektórzy uznają alkohol za swego rodzaju afrodyzjak, w rzeczywistości jest jednak odwrotnie. Zbyt dużo wypitych drinków zdecydowanie jest wrogiem udanego życia seksualnego.
U wszystkich, bez względu na płeć, brak umiaru może skutkować spadkiem libido. Mężczyźni nadużywający alkoholu mogą doświadczać zaburzeń erekcji, które – w przypadku trwałych uszkodzeń nerwów zaangażowanych w występowanie wzwodu – mogą przybrać formę nawet całkowitej impotencji.
U nadużywających alkoholu kobiet pojawiać się mogą zaburzenia miesiączkowania. Ich przykładem bywa zarówno zmiana rytmu krwawień, jak i przedwczesne wystąpienie menopauzy (ostatniej w życiu miesiączki).
Skutki nadużywania alkoholu: układ sercowo-naczyniowy
Częste picie alkoholu grozi wieloma problemami dotyczącymi serca oraz naczyń krwionośnych. Skutkiem braku umiaru może być zarówno nadciśnienie tętnicze, jak i zaburzenia rytmu serca. Dochodzić może również do kardiomiopatii alkoholowej, czyli stanu, w którym serce powiększa swoje wymiary, ale staje się przez to niewydolne.
Skutkami nadmiernego spożywania alkoholu są również zwiększone ryzyko zawału serca oraz udaru mózgu.
Polacy piją coraz bardziej odpowiedzialnie. Mniej nietrzeźwych osób siada za kierownicą
Alkohol to dla Polaków ważna część tradycji i rytuałów. Ponad 40 proc. twierdzi, że spożywa go przede wszystkim podczas świąt i spotkań towarzyskich.
Polacy lubią alkohol i piją go coraz bardziej odpowiedzialnie. Z roku na rok zmniejsza się liczba kierowców prowadzących samochód w stanie nietrzeźwym, a tym samym spada liczba powodowanych przez nich wypadków.
Skutki nadużywania alkoholu: układ odpornościowy
Powodowane przez etanol upośledzenie wchłaniania składników mineralnych i występujące w związku z tym niedobory oraz toksyczne działaniem etanolu na szpik kostny, u osób nadużywających alkoholu, może skutkować zaburzeniami czynności układu odpornościowego.
Objawem jest zwiększona podatność na rozwój infekcji, w tym również tych, które u osób z prawidłową odpornością raczej nie występują – u pacjentów nadużywających alkoholu zwiększona jest częstość występowania np. gruźlicy.
Skutki nadużywania alkoholu: układ kostno-mięśniowy
Nadmiar alkoholu sprzyja rozwojowi osteoporozy. Zwiększone ryzyko schorzenia związane jest zarówno z tym, że w przypadku nadużywania alkoholu dochodzi do zmniejszonego wchłaniania substancji służących do odbudowy kości, jak i z tym, że zaburzeniu ulegają procesy remineralizacji kośćca.
Uszkodzeniom alkoholowym ulegają również mięśnie, przez co u osób nadużywających alkoholu występować może osłabienie siły mięśniowej, ale i nawet dochodzić może do zaników mięśni.
Skutki nadużywania alkoholu: choroby nowotworowe
Nadmiar alkoholu sprzyja rozwojowi wielu schorzeń nowotworowych. Możliwe, że poniższa lista w przyszłości ulegnie rozszerzeniu, obecnie znany jest związek pomiędzy nadużywaniem alkoholu a częstszym występowaniem nowotworów:
Skutki nadużywania alkoholu w ciąży
Tak jak zdrowym, pełnoletnim osobom niewielkie dawki alkoholu nie powinny zaszkodzić, tak u kobiet ciężarnych sytuacja jest zdecydowanie odmienna. W ciąży bowiem żadnej ilości alkoholu nie można uznać za bezpieczną i bez wpływu na zdrowie rozwijającego się dziecka.
Toksyczne działanie etanolu może skutkować wystąpieniem u dziecka alkoholowego zespołu płodowego, który objawia się m.in. charakterystycznym wyglądem, zaburzeniami rozwoju intelektualnego i zachowania. Efektami nadużywania alkoholu w ciąży mogą być też poród przedwczesny i poronienie.
Skutki nadużywania alkoholu: czy mogą się cofnąć?
Część z wymienionych problemów (np. zapalenie błon śluzowych przewodu pokarmowego czy biegunka) mogą ustępować samoistnie w ciągu kilkunastu dni-kilku tygodni – konieczna do tego jest jednak rezygnacja z picia alkoholu.
Spowodowana przez alkohol niedokrwistość, również po zaprzestaniu picia, oraz przy ewentualnej suplementacji niedoborów – stosunkowo szybko może zostać wyrównana.
Inne problemy zdrowotne, takie jak żylaki przełyku czy marskość wątroby, są stanami przewlekłymi i jeżeli już wystąpią, to nie dochodzi do ich cofnięcia się.
Nawet jeżeli szkody spowodowane przez alkohol są nieodwracalne, to podjęcie decyzji o abstynencji w każdym momencie może przynieść pozytywne skutki – jeżeli nawet nie dojdzie dzięki niej do cofnięcia się już powstałych uszkodzeń, to jednak organizm przestanie być eksponowany na czynnik toksyczny i nie będzie dochodziło do kolejnych konsekwencji nadużywania alkoholu.
Porady eksperta
