Trypsyna

Trypsyna jest enzymem trawiennym trzustki (elementem soku trzustkowego). Enzymy są wyspecjalizowanymi biomolekułami ułatwiającymi zachodzenie reakcji chemicznych w organizmie. Rolą trypsyny jest odpowiedzialność za prawidłowy rozkład białek pokarmowych w naszym przewodzie pokarmowym. Brak trypsyny w kale u noworodków może oznaczać np. mukowiscydozę.

Spis treści

1. Trypsyna - rola w organizmie
2. Trypsyna - choroby
3. Trypsyna - badanie

Trypsyna jest enzymem należącym do klasy hydrolaz i grupy endopeptydaz (proteaza serynowa), czyli enzymów rozkładających wiązania peptydowego w białkach.

Enzym ten rozszczepia wiązania peptydowe po C-końcowej (karboksylowej) stronie reszt aminokwasowych argininy i lizyny.

Trypsynę odkrył po raz pierwszy w 1876 roku Kuhne i jest ona wytwarzana w organizmie różnych zwierząt kręgowych, w tym ludzi.

Trypsyna - rola w organizmie

Trypsyna jest enzymem trawiennym wytwarzanym przez część zewnątrzwydzielniczą trzustki. Pomaga ona nam trawić białka pokarmowe w jelicie cienkim na mniejsze cząsteczki, czyli peptydy. Oprócz tego współdziała z dwoma innymi enzymami trawiennymi – pepsyną i chymotrypsyną.

Ludzka trypsyna działa optymalnie w zasadowym pH i w temperaturze około 37 °C. Trypsyna jest wytwarzana przez trzustkę w nieaktywnej formie zwanej trypsynogenem (tzw. zymogen), który przechodzi do jelita cienkiego przez wspólny przewód żółciowy i następnie jest przekształcany przez enterokinazę w aktywną trypsynę.

Następnie aktywna trypsyna jest odpowiedzialna za aktywację innych enzymów wydzielanych w postaci zymogenów jak prokarboksypeptydaza i chymotrypsynogen.

Trypsyna - choroby

Jedną z najczęstszych patologii związanych z zaburzeniem wydzielania trypsyny (oraz innych enzymów trawiennych z trzustki) jest mukowiscydoza - najczęściej występująca choroba o podłożu genetycznym w populacji kaukaskiej.

U osób z mukowiscydozą dochodzi do zatykania przez czopy śluzu kanalików odprowadzających sok trzustkowy.

Następstwem tego jest szereg objawów ze strony przewodu pokarmowego jak utrata wagi, niedobory pokarmowe, powiększenie brzucha, czy tłuszczowe stolce.

Ponadto u noworodków z mukowiscydozą występuje niedrożność smółkowa jelita powodowana przez gęstą smółkę, która u zdrowego dziecka jest rozkładana przez trypsynę i inne enzymy trawiące, a następnie przekazywana do kału.

Trypsyna - badanie

Trypsyna jest wydalana z kałem w postaci niezmienionej, gdyż nie podlega ona trawieniu w przewodzie pokarmowym. Stąd ocena poziomu trypsyny w kale jest dobrym markerem zdolności wydzielniczej trzustki.

Wynik poniżej wartości referencyjnych lub ujemny może wskazywać niewydolność trzustki lub mukowiscydozę (jeśli występują inne objawy).

Ponadto oznaczanie trypsyny immunoreaktywnej (IRT) we krwi stosowane jest jako badanie przesiewowe w diagnostyce mukowiscydozy u noworodków.

W przypadku nieprawidłowego wyniku IRT u dziecka wykonywane jest badanie genetyczne w kierunku najczęstszych mutacji genu CFTR.

Przeczytaj także: Enzymy trzystkowe - normy. Jak interpretować wyniki badań?

Piśmiennictwo

1. Noone P.G. i wsp. Cystic fibrosis gene mutations and pancreatitis risk: relation to epithelial ion transport and trypsin inhibitor gene mutations. Gastroenterology 2001 121, 6, 1310–9.
2. https://www.labtestsonline.pl/

O autorze

dr n. med. Karolina Karabin, biolog molekularny, diagnosta laboratoryjny, Cambridge Diagnostics Polska

Z wykształcenia biolog ze specjalizacją mikrobiologia i diagnosta laboratoryjny z ponad 10-letnim stażem w pracy laboratoryjnej. Absolwentka Studium Medycyny Molekularnej oraz członek Polskiego Towarzystwa Genetyki Człowieka.Kierownik grantów naukowych realizowanych w Pracowni Diagnostyki Molekularnej przy Klinice Hematologii, Onkologii i Chorób Wewnętrznych WUM. Tytuł doktora nauk medycznych w zakresie biologii medycznej obroniła na I Wydziale Lekarskim WUM. Autorka wielu prac naukowych i popularnonaukowych z zakresu diagnostyki laboratoryjnej, biologii molekularnej i żywienia. Na co dzień jako specjalista w zakresie diagnostyki laboratoryjnej prowadzi dział merytoryczny w Cambridge Diagnostics Polska oraz współpracuje z zespołem dietetyków w Poradni Dietetycznej CD. Ze specjalistami dzieli się praktyczną wiedzą dotyczącą diagnostyki i dietoterapii chorób na konferencjach, szkoleniach oraz na łamach czasopism i portali internetowych. Szczególnie zainteresowana wpływem współczesnego stylu życia na procesy molekularne w organizmie.

Więcej tekstów tej autorki

dr n. med. Karolina Karabin, biolog molekularny, diagnosta laboratoryjny, konsultant ds. żywienia i stylu życia