Ortoreksja: objawy. Zrób test na ortoreksję

Czy zwyczaje żywieniowe mogą być przyczyną choroby? Tak, jeśli dbałość o zdrową dietę przeradza się w obsesję. Mówimy wtedy o ortoreksji. Schorzenie to po raz pierwszy zdiagnozował i opisał Steve Bratman. Ortoreksja jest groźnym zaburzeniem związanym z jedzeniem, a jej skutki mogą być równie drastyczne, co w przypadku anoreksji czy nieleczonej otyłości.

Spis treści

1. Ortoreksja czyli obsesja na punkcie zdrowego odżywiania
2. Przyczyny ortoreksji
3. Jak zachowuje się ortorektyk?
4. Ortoreksja: niezdrowe skutki zdrowej diety
5. Ortoreksja - zagrożenia
6. Leczenie ortoreksji
7. Sprawdź, czy grozi ci ortoreksja

Ortoreksja została odkryta przez lekarza Stevena Bratmana, który jednocześnie sam był pierwszym, zdiagnozowanym przypadkiem. – W dzieciństwie chorowałem na alergię. Rodzice dbali bym unikał niektórych produktów, zwłaszcza mleka i glutenu. Wpoili mi, że zdrowa dieta jest gwarantem dobrej kondycji – tłumaczył Bratman. - Z upływem lat obawa przed jedzeniem, które mogłoby mi zaszkodzić zaczynała przybierać kształty obsesji.

Ortoreksja czyli obsesja na punkcie zdrowego odżywiania

Po kilka godzin dziennie Bratman skrupulatnie przygotowywał sobie posiłki, zaczytywał się w nowoczesnych dietach, trendach żywieniowych. Jadł tylko żywność ekologiczną, a każdy jej kąsek przeżuwał po 50 razy. Pracował nawet nad stworzeniem diety cud, dzięki której człowiek uniknie chorób i dłużej zachowa młodość.

Tak bardzo koncentrował się na diecie, że zaczął unikać przyjaciół, przestał bywać na wspólnych obiadach i kolacjach. Po pierwsze z obawy, że będzie musiał zjeść coś niezdrowego, po drugie dlatego, że nie miał na to czasu, zajęty planowaniem posiłków. Dopiero wówczas, gdy schudł, osłabł i zaczął chorować uświadomił sobie, że coś jest nie tak.

Zrozumiał, że jego cudowna dieta po prostu mu szkodzi. Ukończył medycynę i rozpoczął prywatną praktykę. W gabinecie poznał pacjentów, którzy tak rygorystycznie przestrzegali diety, że zamiast zapewnić im to zdrowie, stało się przyczyną choroby. Bratman zauważył, że obsesje tych ludzi są identyczne z jego problemem. Tę nową jednostkę chorobową określił mianem orthorexia nervosa ("orto" znaczy prawidłowy, "oreksis" – apetyt). By przestrzec ludzi przed skutkami żywieniowej przesady, Bratman napisał w 1997 r. książkę o ortoreksji. Jej tytuł mówił sam za siebie: “W szponach zdrowej żywności”.

Przyczyny ortoreksji

Bartman wskazuje kilka przyczyn rozprzestrzeniania się ortoreksji. Pierwsza to moda na super zdrowe odżywianie, kreowana m.in. przez pisma kobiece.

Wiele z nich ma stałą rubrykę dieta i co tydzień serwuje czytelniczkom inny, absolutnie cudowny jadłospis. Działa też przykład gwiazd. Julia Roberts nie rozstaje się z mlekiem sojowym, Gwyneth Paltrow ma nawet osobistego kucharza, który jeździ z nią po świecie, przygotowując posiłki z surowych warzyw.

Polscy celebryci też zwierzają się w wywiadach, że nie jedzą mięsa, nie piją mleka, żywią się kiełkami, marchewką i sałatą. Z drugiej strony współczesne społeczeństwo jest bombardowane doniesieniami o szkodliwości całych grup i poszczególnych produktów. W wołowinie czyhają priony, w wieprzowinie włośnie i zgubny cholesterol, drób jest faszerowany antybiotykami.

Kandydat na ortorektyka zostaje więc wegetarianinem. Mało, że nie je mięsa, zaczyna tropić “niedopuszczalne” zwierzęce podpuszczki w serach żółtych. Białych serków nie tyka, bo mogą zawierać żelatynę. Zresztą gdzieś wyczytał, że nabiał tak naprawdę szkodzi. Wyrzeka się żywności przetworzonej, bo ta zawiera barwniki i konserwanty.

Zaczyna jadać tylko w domu i tylko to, co sam przygotuje. Teoretycznie można jeszcze zapewnić sobie pełnowartościową dietę komponując białka soi, fasoli i innych warzyw strączkowych. Cóż z tego, kiedy powodują one wzdęcia, więc z nich rezygnuje. Gdzieś przeczytał o odżywianiu za pomocą energii słonecznej, może to by było najzdrowsze!? Tym sposobem można doprowadzić się na skraj śmierci głodowej.

Jak zachowuje się ortorektyk?

- Każda ortorektyczka ma swoją “ścieżkę kariery” – twierdzi Joanna. Ona zaczynała od diet odchudzających. Stosuje je od 12 roku życia. – Nigdy nie miałam skłonności do anoreksji. Nie głodziłam się. Jeśli dieta opiewała na 1000 kalorii to ja zjadałam tysiąc ani jednej mniej, ani więcej. Jeśli w menu był czerwony grejpfrut, to ja musiałam zjeść dokładnie takiego, broń boże pomarańcze ani jabłko. Potem została wegetarianką, a następnie oprócz kalorii zaczęła obliczać indeks glikemiczny (podstawa diety Montignaca).

– Dopóki mieszkałam w akademiku, nikt nie zwracał na to specjalnej uwagi. Tam wszystkie dziewczyny zwykle były na jakiejś diecie – opowiada. Kłopoty zaczęły się gdy zamieszkała z chłopakiem. On nie mógł zrozumieć, jak można “robić takie cyrki” z powodu jedzenia i dlaczego ona patrzy na niego, jak na truciciela, gdy oferuje jej kawałek pizzy. – Kłóciliśmy się. Zaczęłam się źle czuć. Początkowo myślałam, że to z tego stresu, choć Bartek od początku mówił, że to z niedożywienia. Lekarz potwierdził jego wersję.

Ortoreksja: niezdrowe skutki zdrowej diety

Osoby zmagające się z ortoreksją zapadają na liczne choroby, których przyczyna tkwi w niewłaściwym sposobie odżywiania się. Niewystarczający dowóz głównych grup składników odżywczych: białka, tłuszczów, węglowodanów, witamin i składników mineralnych przyczynia się do powstawania zmian około narządowych.

Konsekwencja tych zaburzeń bardzo często przejawia się uszkodzeniem pracy narządu, a nawet całego układu. Najpierw pojawiają się bóle i zawroty głowy, kłopoty z pamięcią i koncentracją. Do nich dołączają się nudności, bóle brzucha, osłabienie. Ustaje miesiączka, organizm nie wytwarza bowiem wystarczającej ilości estrogenów koniecznych do zachowania regularnych cykli. Brak dostatecznej ilości żelaza i cynku, którego źródłem jest mięso może spowodować anemię i spadek odporności.

Ortoreksja - zagrożenia

U osób z ortoreksją wzrasta zagrożenie związane z osteoporozą, nadciśnieniem, chorobą serca, pojawiają się huśtawki nastroju, depresja. Ortoreksja ma też konsekwencje dla funkcjonowania chorego w społeczeństwie. Ze względu na swoją rygorystyczną dietę, a szczególnie na obsesyjne do niej przywiązanie i przekonanie o swojej wyższości, staje się wyobcowany. Ortorektyk potrafi rzucić pracę, jeśli przeszkadza mu ona w zdrowym odżywianiu i zerwać kontakty z rodziną, jeśli ta sprzeciwia się jego praktykom.

Leczenie ortoreksji

Podstawą leczenia jest stosowanie racjonalnej diety, ułożonej przez lekarza bądź specjalistę ds. żywienia. W pierwszym okresie jej celem jest wyrównanie niedoborów, a następnie dyscyplinowanie chorego. – Mnie to pomogło. Teraz całą energię wkładam w przestrzeganie tej lekarskiej diety – mówi Joanna. Ale nadal wzdrygam się na myśl, ze mogłabym połykać te wstrętne hamburgery, tak jak mój Bartek. Jeśli ortorektyk nie jest w stanie zaakceptować diety zaproponowanej przez lekarzy, powinien trafić pod opiekę psychoterapeuty. Ortoreksja jest bowiem, jak i inne zaburzenia związane z jedzeniem (anoreksja, bulimia), “chorobą duszy” i często pomoc specjalisty jest niezbędna.

Koncentrowanie się na zdrowym odżywianiu i odpowiedniej diecie może prowadzić do ortoreksji - choroby wyniszczającej ciało i psychikę. Ortoreksja jest groźna, ponieważ wdziera się w życie niepostrzeżenie. Występuje cienka granica między przesadnie zdrowym odżywianiem a właśnie ortoreksją.

Zobacz galerię 13 zdjęć