Kombucza (kombucha) - właściwości grzyba herbacianego

Kombucha (kombucza), inaczej grzyb herbaciany, grzybek japoński lub grzyb kombucha, to kolonia bakterii i specjalnej kultury drożdży, na bazie której przygotowuje się napój z kombuchy. Jego właściwości lecznicze medycyna naturalna wykorzystuje już od ponad dwóch tysięcy lat, jednak do dzisiaj nie przeprowadzono żadnych badań naukowych potwierdzających wyjątkowe działanie napoju. Odnotowano natomiast wiele działań niepożądanych. Jakie są więc prawdziwe właściwości kombuczy?

Spis treści

1. Kombucha - co to jest?
2. Jak wygląda kombucha?
3. Napój z kombuchy - właściwości zdrowotne
4. Ile w tym prawdy? Naukowcy badają kombuchę
5. Napój z kombuchy - działania niepożądane
6. Napój z kombuchy - przeciwwskazania

Kombucha - co to jest?

Kombucha (kombucza), potocznie grzyb herbaciany, grzybek japoński lub - błędnie - grzybek tybetański, to kolonia bakterii i specjalnej kultury drożdży, która należy do grupy SCOBY (Symbiotic Cultures of Bacteria and Yeasts), czyli do grupy symbiotycznych kultur drożdży i bakterii. Tak więc kombucha potocznie nazywana jest grzybem herbacianym lub grzybkiem japońskim, jednak tak naprawdę nie jest grzybem.

Jak wygląda kombucha?

Jak wygląda kombucha? Ma ona postać galaretowatej masy w kształcie placka. Dodana do posłodzonej herbaty inicjuje proces fermentacji, w wyniku którego powstaje napój z kombuchy. 

Kombucha - zdjęcia:

Zobacz galerię 3 zdjęcia

Napój z kombuchy - właściwości zdrowotne

Właściwości zdrowotne kombuchy docenili już w starożytności. Nic dziwnego - napój z kombuchy zawiera liczne kwasy organiczne, m.in.

• kwas octowy, mlekowy i glukonowy
• witaminy z grupy B
• kwas askorbinowy (witamina C)
• składniki mineralne, takie jak cynk (jest go najwięcej), magnez, wapń, żelazo i miedź

W składzie napoju z kombuchy można znaleźć również alkohol, kofeinę, cukier i inne substancje.

Napój z kombuchy jest reklamowany jako eliksir życia, uniwersalny środek leczniczy, panaceum na niemalże wszystkie schorzenia. Jest polecany m.in. na:

• odchudzanie
• bezsenność
• utratę pamięci
• brak apetytu
• nadciśnienie tętnicze
• obniżenie cholesterolu
• zespół napięcia przedmiesiączkowego
• zespół przewlekłego zmęczenia
• wzmocnienie odporności
• uregulowanie pracy układu pokarmowego
• usprawnienie funkcji wątroby, nerek i pęcherza moczowego
• oczyszczenie organizmu z toksyn
• artretyzm
• reumatyzm
• cukrzyca
• AIDS
• nowotwory

Ile w tym prawdy? Naukowcy badają kombuchę

Niestety, nie ma wielu naukowców, którzy podjęli się zbadania wpływ napoju z kombuchy na zdrowie. Do tego wąskiego grona należą badacze z Zakładu Bromatologii Katedry Toksykologii i Bromatologii Uniwersytetu Medycznego w Łodzi.

Zdaniem naukowców, napój z kombuchy ma kilka zasadniczych właściwości:

• równoważy metabolizm
• wpływa na oczyszczanie krwi oraz na kwasowość organizmu
• podnosi poziom energii
• wspomaga procesy detoksykacyjne i trawienne organizmu

W związku z tym przekonują, że można go traktować jako naturalny suplement diety.

Zbadania właściwości napoju z kombuchy podjęli się także naukowcy z Indii. W 2003 roku badacze z Defence Institute of Physiology and Allied Sciences w Delhi podali sfermentowaną herbatę szczurom, które wcześniej otrzymały dawki octanu ołowiu. Okazało się, że wzmocniła ona system odpornościowy gryzoni, który został osłabiony wskutek stresu oksydacyjnego (będącego wynikiem zatrucia octanem ołowiu), i zmniejszyła liczbę uszkodzeń DNA. Wyniki sugerują więc, że napój z kombuchy może mieć silne właściwości przeciwutleniające i immunomodulujące.

Z kolei inni naukowcy z Indii, których wyniki badań zostały opublikowane w 2010 roku w czasopiśmie "Food & Function", przekonują, że napój z kombuczy może wspomóc leczenie wrzodów żołądka. Badacze podali myszom cierpiącym na chorobę wrzodową napój z kombuczy, który był fermentowany przez 4 dni. Na koniec okazało się, że przyrządzony w ten sposób napój był tak samo skuteczny jak omeprazol - lek stosowany w chorobie wrzodowej.

Jednak są to jedynie badania laboratoryjne, z udziałem zwierząt, które tylko sugerują, że napój z kombuchy może mieć właściwości lecznicze.

Nie ma żadnych dowodów naukowych jednoznacznie potwierdzających, że napój z kombuchy ma właściwości lecznicze. Może być on traktowany jedynie jako suplement diety, choć i w tym przypadku należy zachować ostrożność, ponieważ odnotowano wiele działań niepożądanych po jego wypiciu.

Napój z kombuchy - działania niepożądane

Napój z kombuchy w nadmiarze może zaszkodzić.  Jak informuje amerykańskie Centrum Zwalczania i Zapobiegania Chorobom (CDC), w maju 1995 roku dwie kobiety, które codziennie przez dwa miesiące piły napój z kombuchy w ilościach większych niż 4 uncje (ok. 118 ml), zostały hospitalizowane z powodu ciężkiej kwasicy mleczanowej.

Jedna z nich zmarła w wyniku zatrzymania akcji serca dwa dni po przyjęciu do szpitala. Mimo że nie udowodniono bezpośredniego związku między sfermentowaną herbatą a kwasicą, specjaliści z Amerykańskiej Agencji ds. Żywności i Leków (FDA) ostrzegli konsumentów, aby zachowali ostrożność przy przygotowywaniu i piciu napoju z kombuchy.

Kolejny przypadek zagrażającej życiu kwasicy mleczanowej po spożyciu napoju z kombuchy odnotowano w 2009 roku. Jak można się dowiedzieć ze strony Amerykańskiego Towarzystwa Onkologicznego, 22-letni mężczyzna został przyjęty do szpitala Cedars-Sinai w Los Angeles z powodu trudności w oddychaniu, gorączki, dezorientacji i ​​wysokiego poziom kwasu mlekowego we krwi. Objawy te pojawiły się w ciągu 12 godzin od wypicia napoju. Pacjent wyzdrowiał, a jego lekarz był zdania, że to właśnie sfermentowana herbata przyczyniła się do kwasicy mleczanowej.

Ponadto w literaturze medycznej istnieją doniesienia o innych działaniach niepożądanych, takich jak nudności, wymioty czy bóle głowy, które pojawiły się u osób pijących więcej niż 4 uncje (ok. 118 ml) napoju z kombuchy dziennie. U niektórych osób doszło także do reakcji alergicznych i uszkodzenia wątroby, co objawiało się żółtaczką.

W związku z tym specjaliści z Amerykańskiego Towarzystwa Onkologicznego odradzają picie napoju z kombuchy w nadmiernych ilościach. Niewskazane jest również spożywanie go przez dłuższy czas.

Napój z kombuchy - przeciwwskazania

Przepis na napój z kombuchy nie jest skomplikowany. Jednak nie jest to napój dla każdego.

Napoju z kombuchy nie powinny pić: 

• Osoby z osłabionym układem odpornościowym. Kombucha wzmacnia odporność u osób zdrowych. "Pacjenci z obniżoną odpornością nie powinni spożywać napoju z kombuchy wyprodukowanego w niekontrolowanym środowisku", przekonują specjaliści z Memorial Sloan-Kettering Cancer Center (USA). W czasie wytwarzania go w nieodpowiednich warunkach (zwłaszcza w warunkach domowych, gdzie trudno o utrzymanie sterylności) może bowiem dojść do skażenia napoju chorobotwórczymi grzybami, np. z rodzaju Aspergillus (kropidlak), które produkują toksyny mogące być szczególnie groźne właśnie dla osób z osłabionym układem odpornościowym. W związku z odradza się picia napoju z kombuchy osobom z wirusem HIV, chorym na AIDS, nowotwory, poddającym się chemioterapii, z chorobami autoimmunologicznymi, a także osobom starszym i innym z osłabioną odpornością.
• Dzieci. Napoju z kombuchy nie powinno się podawać także dzieciom, nie tylko ze względu na ich niewykształcony układ odpornościowy. W czasie warzenia kombuchy cukier ulega fermentacji i tworzy się alkohol, którego zawartość może wynieść nawet 2 proc.
• Osoby zmagające się z Candida Albicans. Niektóre źródła podają, że kombucza może pomagać w leczeniu drożdżycy, mimo że sama zawiera drożdże. Podobno drożdże zawarte w kombuchy (Schizosaccharomyces) nie posiadają sporów, które są przyczyną chorób, wręcz przeciwnie - mogą pomóc w zniszczeniu innych drożdży. Niestety, nie ma żadnych dowodów naukowych potwierdzających, że kombucha wspiera leczenie grzybicy. Odnotowano natomiast przypadki infekcji grzybiczych po wypiciu napoju z kombuchy (prawdopodobnie był on skażony chorobotwórczymi grzybami). W związku z tym osoby zmagające z kandydozą nie powinny po niego sięgać.
• Diabetycy. Niektórzy przekonują, że napój z kombuchy mogą spożywać cukrzycy, ponieważ w procesie fermentacji cukier zostaje przekształcony w inne substancje, takie jak kwasy organiczne, enzymy, witaminy czy sole mineralne. Owszem, zostaje przekształcony, ale tylko w ok. 95 proc. W związku z tym napój z kobuchy zawiera cukier, choć w niewielkich ilościach. Ponadto cukrzycy nie powinni go pić ze względu na zawartość alkoholu, który może m.in. zakłócić działanie wstrzykiwanej insuliny i leków przeciwcukrzycowych.
• Osoby zmagające się niektórymi dolegliwościami jelitowymi. Napój z kombuchy nie jest polecany w przypadku biegunki ze względu na zawartość kofeiny, która może zaostrzyć jej przebieg. Z tego samego powodu sfermentowanej herbaty nie powinny spożywać również osoby z zespołem jelita drażliwego.
• Osoby z kamicą szczawianową. Napój z kombuchy może zawierać kwas szczawiowy, który prowadzi do odkładania się w drogach moczowych kamieni szczawianowych.

Monika Majewska