Zespół jelita drażliwego (IBS) - nerwica jelit. Objawy i diagnoza zespołu jelita drażliwego

Zespół jelita drażliwego (w skrócie IBS) dawniej nazywano nerwicą jelit. IBS to przewlekła choroba czynnościowa układu pokarmowego, której przyczyny nie są znane. Podstawowe objawy to zaburzenia rytmu wypróżnień (biegunki i zaparcia), bóle brzucha i wzdęcia. Jak przebiega leczenie zespołu jelita drażliwego?

Zespół jelita drażliwego (zespół jelita nadwrażliwego, colon irritabile, Irritable Bowel Syndrome, IBS,), dawniej nerwica jelit, jest drugą - po przeziębieniu - najczęstszą przyczyną absencji w szkole lub pracy. Jelito drażliwe wywiera większy wpływ na jakość życia pacjentów niż migrena, astma, depresja i cukrzyca.

Objawy zespołu jelita drażliwego

Najczęstsze objawy zespołu jelita drażliwego to:

• zaparcia, niekiedy na zmianę z biegunką
• kurczowe, kłujące lub piekące bóle brzucha
• uczucie ucisku w podbrzuszu
• uczucie pełności
• "przelewanie" i "przetaczanie" w brzuchu

Niekiedy przy zespole jelita wrażliwego występuje stolec "owczy", czasami domieszka szklistego śluzu (bez krwi). Często po wystąpieniu bólów oddawany jest stolec, a dolegliwości zmniejszają się po wypróżnieniu. U niektórych chorych występują objawy żołądka drażliwego, np. bóle w nadbrzuszu, uczucie pełności po posiłkach. Pacjenci z IBS często mylą objawy choroby z innym schorzeniami - SIBO, czyli zespołem rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego albo chorobą Leśniowskiego-Crohna.

IBS, czyli zespół jelita drażliwego, jest chorobą nawracającą. Charakteryzuje się dysfunkcją mięśni gładkich przewodu pokarmowego.

Przeczytaj też: ZESPÓŁ JELITA NADWRAŻLIWEGO - jak zmniejszyć dolegliwości?  

Zespół jelita drażliwego – diagnoza

Zespół jelita drażliwego nazywany jest często dolegliwością, a nie chorobą, gdyż nie stwierdza się żadnych zmian anatomicznych organizmu. Objawy zespoły jelita wrażliwego mogą być jednak bardzo uciążliwe. Rozpoznanie zespołu jelita drażliwego musi opierać się na stwierdzeniu występowania kluczowych objawów i wywiadzie. Nie można go rozpoznać na podstawie badań radiologicznych, endoskopowych czy laboratoryjnych.

Przeciętnie diagnoza stawiana jest po upływie ok. 3 lat, często po wielu latach błędnych rozpoznań, badań i nieprawidłowego leczenia. Rozpoznanie zespołu jelita drażliwego ułatwiły tzw. kryteria rzymskie, które są przyjętym standardowym narzędziem diagnostycznym stosowanym w badaniach klinicznych.

Według nich, jednoznaczną diagnozę zespołu jelita drażliwego można postawić wówczas, gdy bóle brzucha lub dyskomfort były obecne przez co najmniej 12 tygodni w ciągu ostatnich 12 miesięcy i charakteryzowały się co najmniej dwiema cechami z następujących: łagodniały po wypróżnieniu, początek był związany ze zmianą rytmu wypróżnień, zmianą konsystencji lub wyglądu stolca.

Schorzeniu może towarzyszyć także nieprawidłowa częstość wypróżnień, nieprawidłowa konsystencja stolca, nieprawidłowy pasaż stolca, wydalanie śluzu w czasie więcej niż 1/4 defekacji, wzdęcie lub uczucie rozdęcia brzucha przez ponad 1/4 dnia.

U wielu osób IBS pozostaje niezdiagnozowany z powodu obawy przed wizytą u lekarza i wykryciem poważnej choroby. Może to powodować nasilenie objawów choroby z powodu dodatkowego stresu.

Przeczytaj też: Czy grozi ci zachwianie równowagi kwasowo-zasadowej w organizmie? 

Dwie postacie zespołu jelita drażliwego

Wyróżnia się dwie postacie dolegliwości zespołu jelita drażliwego:

• z przewagą biegunek - charakteryzuje się nagłą potrzebą oddania stolca, często natychmiast po wstaniu z łóżka lub po posiłku, z towarzyszącymi bólami i wzdęciami brzucha.
• postać zaparciową - często występują zaparcia jako główny objaw (pojawiające się naprzemiennie z okresami prawidłowego oddawania stolca), z napadami bólów o charakterze kolki. Spożycie posiłku może nasilać objawy. Mogą występować wzdęcia, "przelewania" w jamie brzusznej, nudności, zgaga.

Leczenie IBS

Obecnie nie ma skutecznych metod leczenia. Konwencjonalna terapia ukierunkowana jest głównie na łagodzenie poszczególnych objawów.

W związku z istotną rolą mikrobioty jelitowej w patogenezie IBS ważne wydaje się być dbanie o jej korzystną modyfikację. Można to osiągnąć za pomocą odpowiedniej diety lub probiotyków, czyli żywych drobnoustrojów, które — podawane w odpowiednich ilościach — wywierają korzystny efekt zdrowotny. Rekomendacje zalecają jednak rozważne stosowanie szczepów przebadanych pod względem skuteczności i bezpieczeństwa¹.