Dezorientacja - przyczyny, objawy i leczenie dezorientacji

Dezorientacja dotyczyć może utraty świadomości co do miejsca, w którym się znajdujemy, ale i być związana z zaburzeniami dotyczącymi poczucia własnej tożsamości. Do dezorientacji prowadzić mogą problemy psychiatryczne, ale i szereg różnych schorzeń organicznych. Wystąpienie dezorientacji powinno stanowić powód zgłoszenia się do lekarza – czasami bywa ona bowiem pierwszym objawem poważnych schorzeń, wśród których można wymienić nowotwory ośrodkowego układu nerwowego czy zaburzenia otępienne.

Spis treści

1. Czym jest dezorientacja?
2. Dolegliwości mogące towarzyszyć dezorientacji
3. Przyczyny dezorientacji
4. Dezorientacja - leczenie

Czym jest dezorientacja?

Dezorientacja to, jak sama nazwa wskazuje, zaburzenie orientacji. Z kolei samą orientację (inaczej świadomość) podzielić można na orientację autopsychiczną oraz orientację allopsychiczną. Orientacja autopsychiczna związana jest bezpośrednio z samym pacjentem i polega na tym, że dana osoba wie np. kim jest, jak się nazywa i ile ma lat.

Nieco szersza jest orientacja allopsychiczna, ponieważ wiąże się z całym otoczeniem pacjenta. Zorientowany allopsychicznie człowiek wie, w jakim miejscu aktualnie się znajduje, zna właściwą datę i potrafi poprawnie określić porę roku. Inny podział wyróżnia natomiast zaburzenia orientacji co do czasu, miejsca oraz własnej tożsamości – zazwyczaj w przebiegu różnych patologii jako pierwsze pojawiają się zaburzenia co do odczuwania czasu.

Dolegliwości mogące towarzyszyć dezorientacji

Dezorientacja rzadko jest jedynym problemem doświadczającego jej pacjenta. Zazwyczaj towarzyszą jej inne dolegliwości, takie jak np.:

• pobudzenie psychoruchowe,
• zaburzenia psychotyczne (jak omamy czy urojenia),
• splątanie,
• zaburzenia koncentracji i uwagi.

Ocena orientacji stanowi jeden z podstawowych elementów rutynowego badania psychiatrycznego. Jej ocena wchodzi w skład m.in. badania Mini-Mental State Examination (MMSE), które służy jako test przesiewowy do wykrywania zaburzeń funkcji poznawczych. Dezorientacja zdecydowanie nie jest jednak zjawiskiem, z którym styczność mają wyłącznie psychiatrzy – prowadzić do niej może tak wiele stanów, że spotkać zdezorientowanego pacjenta może dosłownie każdy lekarz.

Przyczyny dezorientacji

Jako jedne z najczęstszych przyczyn dezorientacji wymienia się zaburzenia świadomości w postaci majaczenia oraz różnego typu zaburzenia otępienne (np. chorobę Alzheimera). Wśród innych możliwych przyczyn dezorientacji wymienić można:

• zatrucia (np. lekami, alkoholem, narkotykami czy tlenkiem węgla);
• infekcje (jak zapalenie mózgu czy opon mózgowo-rdzeniowych);
• wstrząsy (szczególnie wstrząs septyczny);
• zaburzenia elektrolitowe;
• odwodnienie;
• choroby neurologiczne (np. nowotwory ośrodkowego układu nerwowego, udar mózgu czy napady padaczkowe);
• zaburzenia endokrynologiczne (np. niedoczynność tarczycy lub nadczynność tarczycy);
• gorączkę;
• niedotlenienie;
• hipotermię;
• marskość lub niewydolność wątroby;
• zespół Reye'a;
• nieprawidłowy poziom glukozy we krwi (dezorientacja możliwa jest zarówno przy hipoglikemii, jak i przy hiperglikemii);
• hipotonię ortostatyczną (spadek ciśnienia tętniczego krwi po przyjęciu pozycji stojącej);
• niewydolność nerek;
• amnezję;
• schorzenia psychiatryczne (jak zaburzenia nastroju, zaburzenia lękowe, zaburzenia osobowości czy zaburzenia urojeniowe).

Bardzo krótko trwające stany dezorientacji występować mogą okresowo u każdego człowieka, nawet wśród osób zdrowych. Zaburzeń orientacji można bowiem przejściowo doświadczać np. po wybudzeniu się z wyjątkowo głębokiego snu.

lek. Tomasz Nęcki