- Eksperci ze Stanford wskazują, że używanie telefonu zaraz po przebudzeniu wywołuje w mózgu reakcję stresową „walcz lub uciekaj”
- Niebieskie światło ekranu hamuje kluczowy poranny wzrost kortyzolu, co bezpośrednio powoduje uczucie zmęczenia i brak energii
- Najnowsze badania z 2025 roku potwierdzają, że uzależnienie od telefonu może prowadzić do zmniejszenia istoty szarej w mózgu
- Wprowadzenie zasady „godziny bez ekranu” to skuteczna metoda na poprawę koncentracji i odzyskanie porannej energii
Telefon zaraz po przebudzeniu. Dlaczego to funduje mózgowi poranny stres?
Budzisz się i pierwszą rzeczą, jaką robisz, jest sięgnięcie po telefon? Ten z pozoru niewinny nawyk to prosta droga do sabotowania pracy mózgu na resztę dnia, zanim jeszcze zdążysz wstać z łóżka. Zamiast pozwolić umysłowi na spokojne wybudzenie, od razu bombardujesz go lawiną powiadomień, maili i newsów, wprowadzając go w stan wysokiej gotowości.
Według specjalistów ze Stanford Lifestyle Medicine opublikowane w zeszłym roku badania jasno wskazują, że nasz mózg fizjologicznie interpretuje obiekt trzymany blisko twarzy tuż po przebudzeniu jako potencjalne zagrożenie. Uruchamia to reakcję „walcz lub uciekaj”, co prowadzi do gwałtownego wzrostu poziomu kortyzolu, czyli hormonu stresu. W efekcie zaczynasz dzień od niepotrzebnego lęku i poczucia przytłoczenia, co negatywnie rzutuje na twój nastrój i produktywność.
Poranne zmęczenie i brak energii? Sprawdź, jak ekran telefonu hamuje kortyzol
Twoje ciało ma swój naturalny, wewnętrzny zegar, który przygotowuje je do wyzwań nadchodzącego dnia. Kluczowym elementem tego procesu jest poranny, naturalny wzrost poziomu kortyzolu, znany jako reakcja na przebudzenie (CAR), który działa jak rozrusznik dla organizmu. Niestety, natychmiastowa ekspozycja na światło ekranu smartfona skutecznie ten mechanizm zaburza.
Badanie opublikowane w tym roku wykazało, że zbyt wczesne narażenie na niebieskie światło emitowane przez urządzenia mobilne hamuje ten kluczowy wzrost kortyzolu. Osłabiona reakcja CAR sprawia, że organizm jest gorzej przygotowany do radzenia sobie z codziennymi stresorami. To trochę tak, jakbyś próbował ruszyć samochodem na prawie pustym baku, co prowadzi do uczucia zmęczenia i rozbicia w pierwszych godzinach po wstaniu.
Jak telefon niszczy uwagę? Nowe dane o zmianach w mózgu u uzależnionych
Problem sięga znacznie głębiej niż tylko poranny stres, bo dotyka samej zdolności do koncentracji. Dane są alarmujące. Zgodnie z jednym z raportów z 2025 roku przeciętny Polak spędza na smartfonie ponad 4,5 godziny dziennie, a duża część tej aktywności odbywa się w godzinach pracy. To uzależnienie od telefonu zaczyna się właśnie o poranku, a jego konsekwencje dla naszej uwagi są fatalne.
Najnowsze badania z tego roku pokazują, że sama obecność smartfona w pobliżu podczas wykonywania zadań umysłowych powoduje istotne zmniejszenie częstotliwości fal theta w mózgu, które są kluczowe dla utrzymania uwagi. Co więcej, inne analizy potwierdziły, że u osób uzależnionych od telefonu dochodzi do zmniejszenia objętości istoty szarej, która odpowiada za pamięć i emocje. Krótko mówiąc, poranny nawyk scrollowania osłabia twój „mięsień” koncentracji na cały dzień.
"Godzina bez ekranu" po przebudzeniu. Co robić zamiast patrzeć w smartfon?
Co zatem zrobić, by przełamać ten szkodliwy cykl i dać swojemu mózgowi szansę na zdrowy start? Rekomendacje ekspertów medycyny stylu życia ze Stanford są jednoznaczne: warto unikać jakichkolwiek ekranów przez co najmniej pierwszą godzinę po przebudzeniu, dbając o poranną higienę cyfrową.
Zamiast odruchowo sięgać po smartfon, można go zastąpić jedną z prostych czynności, na przykład napić się szklanki wody, zrobić kilka ćwiczeń rozciągających, wyjść na balkon, by pooddychać świeżym powietrzem lub po prostu popatrzeć przez okno. Taka zmiana pozwoli twojemu mózgowi na łagodne przejście ze stanu snu do pełnej aktywności, co przełoży się na lepszy nastrój, większą energię i lepszą koncentrację w ciągu dnia.
