Masz problemy z oddychaniem? Przyczyny mogą być nieoczywiste

Zaburzenia oddychania mogą mieć przebieg ostry, podostry lub przewlekły. W każdym z tych przypadków przyczyny zaburzeń oddychania są różne - mogą to być zarówno dysfunkcje układu oddechowego, jak również np. choroby serca. Sprawdź, o czym świadczą zaburzenia oddychania.

Spis treści

1. Zaburzenia oddychania - choroby układu oddechowego
2. Zdrowy oddech a zaburzenia oddychania
3. Zaburzenia cyklu oddychania
4. Zaburzenia toru oddychania
5. Zaburzenia ruchomości klatki piersiowej
6. Nieprawidłowe szmery oddechowe

Zaburzenia oddychania to pojęcie, które obejmuje przede wszystkim wszelkie zmiany toru oddychania, tj. oddech przyśpieszony (tachypnoe), zwolniony (bradypnoe), pogłębiony, oddech Biota, oddech Cheyne'a-Stokesa i oddech Kussmaula. Pod pojęciem zaburzenia oddychania kryją się także oddech przerywany głębokimi wdechami, jak również świsty czy rzężenia słyszalne podczas wdychania i wydychania powietrza.

Do zaburzeń oddychania zalicza się też spłycenie oddechu, bezdech senny, jak również kaszel i najbardziej dokuczliwą ze wszystkich ww. dolegliwości duszność, czyli uczucie braku tchu.

Zaburzenia oddychania - choroby układu oddechowego

Zaburzenia oddychania, które mają przebieg ostry, to przede wszystkim odma opłucna i zatorowość płucna, które charakteryzują się nagłym, ostrym bólem w klatce piersiowej i tachypnoe, czyli oddechem przyśpieszonym.

Z kolei świszczący oddech lub trudności w oddychaniu po ekspozycji na określony bodziec - alergen, zakażenie dróg oddechowych, zimno, wysiłek - mogą świadczyć o astmie, obturacji lub reaktywnej chorobie dróg oddechowych.

Nagle występujący kaszel lub świst podczas wdechu, bez zakażenia dróg oddechowych lub objawów ogólnych, może wskazywać na ciało obce w drogach oddechowych. A zaburzenia oddychania występujące po ekspozycji zawodowej lub po niewłaściwym zastosowaniu środków czyszczących, mogą sugerować toksyczne uszkodzenie dróg oddechowych (np. inhalacja chloru, siarkowodoru).

Jeśli zaburzenia oddychania mają przebieg podostry, mogą wskazywać na zapalenie płuc i zaostrzenie przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP), a jeśli przebieg przewlekły, na chorobę obturacyjną płuc, restrykcyjną chorobę płuc, chorobę śródmiąższową płuc lub na płyn w jamie opłucnowej.

Zdrowy oddech a zaburzenia oddychania

Zdrowy człowiek wykonuje 12-15 oddechów na minutę. Podczas każdego z nich pobiera do płuc około 500 ml powietrza, przy czym wdech jest nieznacznie krótszy niż wydech.

Zaburzenia oddychania dotyczą zmian w cyklu oddychania, jego torze, ruchomości klatki piersiowej oraz zmian fenomenów osłuchowych. Ich przyczyny dotyczą nie tylko dysfunkcji układu oddechowego, ale także innych narządów, na przykład serca, bądź mózgu. Zdarza się, że zaburzenia takie występują u osób całkowicie zdrowych pod wpływem silnych emocji.

Zaburzenia cyklu oddychania

Wśród zaburzeń cyklu oddychania wyróżniamy:

• oddech przyspieszony - wzrost liczby oddechów spowodowany może być emocjami lub wysiłkiem fizycznym. Jednak jeśli ilość oddechów wynosi powyżej 30 na minutę, często jest to objaw niewydolności oddechowej której przyczyny są znacznie poważniejsze, na przykład choroba płuc lub serca
• oddech spowolniony - jest to charakterystyczny objaw dla zatruć opioidami i benzodiazepinami oraz chorób ośrodkowego układu nerwowego przebiegających z podwyższeniem ciśnienia śródczaszkowego
• oddech pogłębiony (oddech Kussmaula) - jest to sposób oddychania polegający nie tylko na zwiększonej głębokości oddechów, ale także ich częstotliwości. Często opisywany jest jako "oddech gonionego psa". Świadczy on zazwyczaj o kwasicy metabolicznej, do której może dochodzić w wyniku nieleczonej cukrzycy.
• oddech spłycony - może występować w przypadku wyczerpania mięśni oddechowych w niewydolności oddechowej
• wydłużenie wydechu - cechuje zaostrzenia chorób obturacyjnych takich jak: przewlekłe obturacyjne zapalenia płuc lub astmę
• oddech Cheyne'a i Stokesa - to zaburzenie oddychania polega na stopniowym przyspieszaniu i pogłębiania oddechu, a następnie po osiągnięciu wartości maksymalnych zwalnianiu i spłycaniu do epizodu bezdechu. Wśród jego przyczyn znajdują się niewydolność serca, udar mózgu, encefalopatia metaboliczna lub polekowa
• oddech Biota - w tym przypadku oddech jest nieregularny, szybki i płytki z okresami bezdechu trwającymi 10-30 sekund. Występuje w śpiączce polekowej, uszkodzeniach rdzenia przedłużonego oraz chorobach przebiegających ze wzrostem ciśnienia śródczaszkowego
• oddech wzdychający - charakteryzuje się pojedynczymi głębokimi wdechami i wydechami przerywającymi normalny tor oddychania. Spowodowany jest zaburzeniami psychoorganicznymi i nerwicowymi.
• bezdechy i spłycenia oddechu w trakcie snu - świadczą o obturacyjnym bezdechu sennym. Jest to choroba u wywołana przez powtarzające się epizody zamknięcia lub zwężenia górnych dróg oddechowych na poziomie gardła z zachowana praca mięśni oddechowych. Skutkiem spłyconych oddechów oraz bezdechów są zazwyczaj nieświadome wybudzenia ze snu. W ciągu dnia niepokojące objawy występujące u chorych to senność, poranne bóle głowy, zaburzenia pamięci i koncentracji oraz zaburzenia emocjonalne.

Zaburzenia toru oddychania

Innym typem zaburzeń oddychania są zaburzenia dotyczące jego toru. Fizjologicznie tor piersiowy, warunkowany przez pracę mięśni międzyżebrowych zewnętrznych wstępuje u kobiet.

Jednak w niektórych przypadkach może być też objawem chorobowym, charakterystycznym dla wodobrzusza, dużych guzów w obrębie jamy brzusznej lub porażenia przepony.

Mężczyźni oddychają torem brzusznym, zależnym od pracy przepony. Patologicznie pojawia się on w w zesztywniającym zapaleniu stawów kręgosłupa, bólu opłucnowym oraz w przypadku porażenia mięśni międzyżebrowych.

Zaburzenia ruchomości klatki piersiowej

Zaburzenia ruchomości klatki piersiowej również należą do zaburzeń oddychania. Dzielimy je na:

• jednostronne osłabienie ruchów klatki piersiowej - może wskazywać na odmę opłucnową, dużą ilość płynu w jamie opłucnowej lub masywne zwłóknienie opłucnej.
• paradoksalne ruchy klatki piersiowej - zazwyczaj widoczne jest zapadanie się klatki piersiowej, charakterystyczne dla urazu przebiegającego ze złamaniem więcej niż trzech żeber w przynajmniej dwóch miejscach.
• wzmożona praca dodatkowych mięśni oddechowych - ujawnia się zaciąganiem przestrzeni międzyżebrowych. Chorzy podpierają kończyny górne o twarde podłoże, na przykład brzegi łóżka. Przypadłość ta jest charakterystyczna dla przewlekłej niewydolności oddechowej.

Nieprawidłowe szmery oddechowe

Dodatkowo do zaburzeń oddychania możemy także zaliczyć patologiczne odgłosy, słyszalne nad płucami. U zdrowej osoby niemal nad całą powierzchnią płuc, wysłuchiwalny jest szmer pęcherzykowy.

W przypadku niektórych patologii mogą wystąpić jednak dodatkowe fenomeny odgłosów, np. rzężenia, świsty i furczenia. Świsty powstają w wyniku turbulentnego przepływu powietrza przez zwężone drogi oddechowe, natomiast do furczeń dochodzi ze względu na obecność wydzieliny w drogach oddechowych.

Wyróżniamy:

• świsty wdechowe - mogące wskazywać na porażenie strun głosowych, ucisk na tchawicę, zmiany zapalne krtani i tchawicy.
• świsty wydechowe - występują w astmie, przewlekłym zapaleniu oskrzeli, przewlekłym obturacyjnym zapaleniu płuc, po zachłyśnięciu treścią pokarmową.
• rzężenia - są charakterystyczne dla rozstrzenia oskrzeli, obrzęku płuc, włóknienia płuc.
• szmer oskrzelowy - u osób zdrowych występuje nad dużymi oskrzelami oraz nad tchawicą. Słyszalny nad płucami może wskazywać na naciek zapalny lub krwotok.
• tarcie opłucnowe - słyszalne jest w przebiegu choroby nowotworowej lub stanu zapalnego.

Jaka to choroba?

Pytanie 1 z 12

Co dolega temu dziecku?

Atypowe zapalenie skóry

Atopowe zapalenie skóry

Atypiczne zapalenie skóry

Następne pytanie

Monika Majewska

Joanna Mazurek