Zator płucny wymaga jak najszybszej interwencji. Poznaj jego objawy i przyczyny

2022-06-01 12:12

Zator płucny (zator tętnicy płucnej, zatorowość płucna) następuje wtedy, gdy materiał zatorowy - najczęściej skrzepnięta krew - zamyka światło naczyń płucnych, prowadząc tym samym do niewydolności krążenia. Zator płucny to stan zagrożenia życia, który wymaga jak najszybszej interwencji lekarskiej. Jakie są przyczyny i objawy zatoru płucnego? Jak przebiega leczenie?

zator płucny
Autor: Getty Images

Spis treści

  1. Zator płucny (zatorowość płucna): przyczyny i czynniki ryzyka
  2. Zator płucny (zatorowość płucna): objawy
  3. Zator płucny: diagnoza
  4. Zator płucny: leczenie
  5. Zator płucny: powikłania
Jak zapobiec zakrzepicy?

Zator płucny (inaczej zator tętnicy płucnej lub zatorowość płucna) to stan, w którym tętnica płucna lub któreś z jej rozgałęzień zostaje częściowo lub całkowicie zablokowane materiałem zatorowym. Wskutek tego dochodzi do dysfunkcji części płuc, a niekiedy nawet ich martwicy.

Zator płucny (zatorowość płucna): przyczyny i czynniki ryzyka

Najczęstszym materiałem zatorowym, który blokuje tętnicę płucną, jest skrzepnięta krew. Zwykle pochodzi ona z żyłach głębokich kończyn dolnych lub miednicy mniejszej (rzadziej z żył górnej połowy ciała), skąd dostaje się do tętnicy płucnej wraz z prądem krwi. Przyczyną powstawania zakrzepów w żyłach głębokich kończyn dolnych najczęściej jest zakrzepica.

W nielicznych przypadkach materiałem zatorowym są tłuszcz (może powstać po złamania kości długich), powietrze (dostaje się do krwiobiegu najczęściej podczas wprowadzania lub usuwania cewnika naczyniowego z żyły), masy nowotworowe, płyn owodniowy (w przypadku przedwczesnego oddzielenia się łożyska u ciężarnej), ciało obce (może nim być np. materiał do embolizacji, stosowany podczas zabiegów wewnątrznaczyniowych).

Zator płucny jest trzecią - po zawale serca i udarze mózgu - kardiologiczną przyczyną śmierci.

Z kolei czynnikami ryzyka są:

Zator płucny (zatorowość płucna): objawy

W przypadku zatoru w płucach nagle pojawiają się objawy, takie jak:

Objawami współtowarzyszącymi są przyspieszenie częstotliwości oddechów i bicia serca, płytki oddech, ogólny niepokój, pocenie się. Może dojść do zasłabnięcia lub omdlenia.

Zator w płucach najczęściej pojawia się u osób z przewlekłymi, zaawansowanymi chorobami - zwykle krążenia i układu oddechowego.

Należy zaznaczyć, że nasilenie objawów zależy od stopnia zamknięcia naczynia płucnego i ogólnego stanu chorego. Zamknięcie pnia tętnicy płucnej lub głównych gałęzi powoduje wystąpienie gwałtownych objawów i zwykle kończy się wstrząsem, a nawet zatrzymaniem krążenia.

W przypadku zamknięcia mniejszego naczynia natężenie objawów zależy do stanu wydolności oddechowej chorego, np. u chorych z niewydolnością serca objawy będą bardziej nasilone niż u osób zdrowych.

Zator płucny: diagnoza

Przy podejrzeniu zatoru w płucach wykonuje się:

  • angio-TK tętnic płucnych (spiralną tomografię komputerową), które umożliwia dokładną ocenę drożności pnia płucnego, obu tętnic płucnych

Niektórzy specjaliści uważają, że w pierwszej kolejności należy wykonać perfuzyjną scyntygrafię płuc (zamiast angio-TK tętnic płucnych)

W przypadku zatoru w płucach stężenie tych parametrów jest znacznie zwiększone.

Badaniami pomocniczymi są RTG klatki piersiowej, badanie echokardiograficzne i elektrokardiologiczne serca (EKG).

W trakcie diagnozowania pacjenta lekarz powinien odróżnić zator w płucach od stanów, takich jak zawał serca, rozwarstwiający tętniak aorty, odma opłucnowa, zapalenie płuc, zapalenie osierdzia, wirusowe zapalenie opłucnej, zaostrzenie POChP (przewlekłej obturacyjnej choroby płuc).

Zator płucny: leczenie

Pacjenta z zatorem płucnym rzadko udaje się uratować. 

Choremu w pierwszej kolejności podaje się heparynę niefrakcjonowaną (hamuje proces krzepnięcia krwi), a następnie leki trombolityczne, których zadaniem jest rozpuszczenie skrzepu zalegającego w naczyniach płucnych i przywrócenie przepływu krwi. Gdy stan chorego ustabilizuje się, stosuje się leczenie przeciwkrzepliwe antagonistami witaminy K (acenokumarol, warfaryna).

Jeśli leczenie trombolityczne nie przynosi rezultatów, konieczna może być embolektomia płucna, czyli zabieg, który polega na operacyjnym usunięciu materiału zatorowego z tętnic płucnych i wykonywany jest z użyciem krążenia pozaustrojowego.

Innym rozwiązaniem jest założenie filtru do żyły głównej dolnej, który będzie blokował dostępu materiału zatorowego do serca i płuc.

Zator płucny: powikłania

Konsekwencją zatoru w płucach może być przewlekła zatorowość płucna, zawał płuca, a w skrajnych przypadkach nagłe zatrzymanie krążenia i śmierć.

Czytaj też:

Zdaniem eksperta
dr hab. n. med. Aleksandra Jezela-Stanek, specjalista genetyk kliniczny

Zator w płucach jest bardzo groźny dla kobiet w ciąży i w czasie połogu. Statystycznie występuje on 1/7000 porodów. Niestety ryzyko znacznie wzrasta jeszcze bardziej u kobiet, których genetycznie są obciążone trombofilią wrodzoną. Zmiany charakterystyczne dla trombofilii, czyli mutację np. czynnika V (Leiden), genu protrombiny obserwuje się u ponad połowy kobiet, u których doszło do sytuacji zakrzepowych.