Powiększona wątroba - czy to groźne? Przyczyny i leczenie

2021-11-17 13:23

Powiększona wątroba (hepatomegalia) to objaw chorób wątroby lub schorzeń ogólnoustrojowych. Powiększenie wątroby może mieć różne przyczyny. Powiększenie wątroby może się wiązać z upośledzeniem jej prawidłowego działania, co stanowi zagrożenie zdrowotne. Jakie są jeszcze możliwe przyczyny powiększenia wątroby? Na czym polega leczenie?

Powiększona wątroba
Autor: Getty Images

Spis treści

  1. Wątroba to fabryka, magazyn i filtr
  2. Powiększona wątroba - przyczyny. Choroby wątroby
  3. Powiększona wątroba - pozostałe przyczyny
  4. Powiększenie wątroby - diagnostyka
  5. Powiększenie wątroby - leczenie
  6. Powiększona wątroba - co jeść, aby zregenerować wątrobę?

Powiększona wątroba (hepatomegalia) uciska sąsiadujące z nią jelita oraz żołądek. Stąd objawy, takie jak uczucie kłucia w boku i rozpierania pod żebrami. To pierwszy znak, że wątroba przestaje sobie radzić. W prawidłowych warunkach wątroba zajmuje prawy górny kwadrant jamy brzusznej powyżej łuku żebrowego oraz część nadbrzusza, sięgając 5–10 cm na lewo od linii środkowej ciała.

Co szkodzi wątrobie?

Wątroba to fabryka, magazyn i filtr

Wątroba to pracująca bez wytchnienia fabryka, w której odbywa się przemiana składników dostarczonych z pożywieniem. Uzyskuje się z nich niezbędne do życia związki. Np. białka rozkładane są na aminokwasy, które stanowią budulec dla wszystkich tkanek, a także zapewniają prawidłowe funkcjonowanie organizmu, np. właściwe krzepnięcie krwi. Do wątroby trafia też tłuszcz. Znaczna jego część zostaje przetworzona na lipoproteiny i cholesterol, z którego produkowana jest żółć. Bez niej nie byłoby możliwe trawienie tłuszczów oraz wchłanianie przez organizm rozpuszczalnych w nim witamin.

Glukoza – podstawowe paliwo dla komórek naszego ciała – zostaje w wątrobie zagęszczona i przetworzona na glikogen. Gdy organizm odczuwa braki energetyczne, zmagazynowany w wątrobie glikogen jest rozkładany, powstaje z niego glukoza, która trafia do krwi i staje się źródłem energii. Obok glikogenu w wątrobie przechowywane jest inne zapasowe paliwo: tłuszcz. Tu też gromadzone są witaminy A, D, B12 i żelazo. Wszystkie te substancje w odpowiednim czasie są uwalniane do krwi, tak by dotarły do komórek. Przez wątrobę przechodzą także wszystkie toksyny, zarówno te dostarczane z zewnątrz, jak i produkowane przez organizm. Jest ona zanieczyszczana „odpadami” pochodzącymi z żywności, leków i bakterii oraz tymi hormonami, które są wydzielane w nadmiarze przez organizm. Co pewien czas trzeba więc zrobić generalne porządki, żeby wątrobę oczyścić i odciążyć. Warto wracać do nich przynajmniej raz w roku.

Powiększona wątroba - przyczyny. Choroby wątroby

  • marskość wątroby - wątroba jest nie tylko powiększona. Brzeg marskiej wątroby jest ostry i twardy, a spoistość narządu wyraźnie   wzmożona. Powierzchnia marskiej wątroby bywa nierówna

Najczęstszą przyczyną powiększenia wątroby są alkoholowa choroba wątroby oraz wirusowe zapalenia wątroby typu A, B i C.

  • nowotwory wątroby - wątroba - poza powiększeniem - może być też twarda
  • zapalenie wątroby - to grupa chorób, w przebiegu których dochodzi do stanu zapalnego tego narządu. Jego przyczyny są zróżnicowane. Za zapalenie wątroby najczęściej odpowiadają wirusy
  • zakrzepica żył wątrobowych (zespół Budda i Chiariego) - to choroba, której istotą jest blokada odpływu krwi z żył wątrobowych aż do połączenia żyły głównej dolnej z prawym przedsionkiem. Pojawiają się m.in. wodobrzusze, powiększenie wątroby (hepatomegalia) i śledziony (tzw. splenomegalia

Powiększona wątroba - pozostałe przyczyny

  • konsekwencja różnych zmian metabolicznych, prowadzących do nagromadzenia tłuszczu (np. otyłość albo cukrzyca)
  • niektóre choroby o podłożu genetycznym, których istotą jest odkładanie się w wątrobie różnych substancji, np. żelaza (hemochromatoza) czy miedzi (choroba Wilsona), co powoduje powiększenie się narządu
  • mononukleoza - gdy wirus Epsteina-Barr (EBV), który odpowiada za mononukleozę, zaatakuje wątrobę, staje się ona powiększona, pojawia się żółtaczka
  • sarkoidoza - sarkoidoza polega na gromadzeniu się komórek układu odpornościowego w formie ziarniny w płucach i innych narządach, np. wątrobie

Przeczytaj także: Żylaki przełyku to efekt chorób wątroby

Warto wiedzieć

Bardzo duża wątroba, która sięga przednim brzegiem 10 i więcej centymetrów poniżej łuku żebrowego, jest najczęściej oznaką masywnego stłuszczenia wątroby (np. pochodzenia alkoholowego).

Duża i pulsująca wątroba może być konsekwencją niedomykalności zastawki trójdzielnej, co pozwala na przenoszenie zmiennych ciśnień krwi w prawej komorze serca na wątrobę.

Podłożem umiarkowanego powiększenia wątroby jest wiele wspominanych procesów chorobowych.

Powiększenie wątroby - diagnostyka

Powiększoną wątrobę można zbadać palpacyjnie. Badający wsuwa pod prawy łuk żebrowy w linii środkowo-obojczykowej  trzy  przylegające do siebie palce, tj. wskazujący, środkowy i serdeczny. (ryc. 12). Jednocześnie pacjent otrzymuje polecenie wykonania powolnego i głębokiego wdechu przez otwarte usta. Powiększenie narządu stwierdza się po wyczuciu jej brzegu 2 lub więcej centymetrów poniżej łuku żebrowego.

W przypadku powiększenia wątroby wykonuje się USG jamy brzusznej, a także badania krwi, takie jak próby wątrobowe, lipogram, stężenia glukozy we krwi, test na WZW. W niektórych przypadkach konieczne mogą być dokładniejsze badania, np. oznaczenie przeciwciał we krwi, a nawet biopsja wątroby.

Ważne

Gdy wątroba niedomaga, można zaobserwować:

  • na skórze liczne piegi, znamiona barwnikowe i brodawki
  • brązowe plamy przy cebulkach włosów
  • zaczerwienienie skóry wnętrza dłoni
  • zimną i wilgotną skórę ciała, zwłaszcza rąk
  • wzdęcia, niestrawność, biegunki, gorycz w ustach
  • skurcze w łydkach i palcach rąk
  • wolniejszą przemianę materii, wzmożony apetyt na słodycze
  • podwyższone ciśnienie tętnicze
  • nasilenie alergii

Powiększenie wątroby - leczenie

Postępowanie zależy od przyczyny powiększonej wątroby. Na przykład, jeśli przyczyną powiększenia wątroby jest marskość, lekarz może zdecydować o podaniu leków bezinterferonowych lub kortykosteroidów. Jeśli powodem jest np. genetyczna choroba Wilsona, która polega na nadmiernym gromadzeniu się miedzi w narządach, podaje się leki, które zapobiegają kumulacji tego pierwiastka w organizmie.

Przeczytaj także: Próby wątrobowe: nieprawidłowe wyniki ALAT, ALP, AspAT, GGTP, LDH, Che  

Powiększona wątroba - co jeść, aby zregenerować wątrobę?

To ci się przyda

Co szkodzi wątrobie?

  • Obżarstwo, nadużywanie alkoholu, leki, wdychanie oparów chemicznych, środków owadobójczych, dymu tytoniowego.
  • Zakażenie wirusem zapalenia wątroby typu A, B i C. Przeciwko A i B można się chronić szczepionkami.
  • Nadmiar tłuszczu dostarczanego z pożywieniem. Gdy tłuszczu jest za dużo, wątroba powiększa się i staje się mało wydolna.
  • Nadużywanie leków, np. antybiotyków, środków przyjmowanych z powodu podwyższonego poziomu cholesterolu. Ale szkodliwe są również niektóre leki dostępne bez recepty (np. paracetamol), więc ich dłuższe stosowanie lepiej uzgodnić z lekarzem.
  • Drakońskie diety odchudzające, nazywane jednostronnymi (np. kapuściana, białkowa). Równie niebezpieczne są długotrwałe głodówki, bo gdy wątroba nie dostaje białka z zewnątrz, zaczyna czerpać z nagromadzonych zapasów, a to prosta droga do jej stłuszczenia.
  • Nadmiar białej mąki, cukru rafinowanego, tłuszczów nasyconych i czerwonego mięsa.
  • Niedobór surowych produktów bogatych w enzymy trawienne i błonnik.

Czy znasz swoją wątrobę?

Pytanie 1 z 10
Co jest największym gruczołem w organizmie człowieka?