Powiększone węzły chłonne na szyi - nie ignoruj tego objawu

2022-03-07 9:48

Powiększone węzły chłonne u dzieci i dorosłych to najczęściej objaw choroby. Na przyczyny takiego stanu wskazuje się szereg schorzeń - zarówno infekcje, takie jak grypa, angina czy przeziębienie, jaki i nowotwory. Powiększone węzły chłonne mogą być również wynikiem nadwrażliwości na niektóre leki czy reakcji poszczepiennej. Jakie są przyczyny powiększonych węzłów chłonnych?

powiekszone-wezly-chlonne-przyczyny
Autor: Getty Images

Spis treści

  1. Powiększone węzły chłonne - kiedy do lekarza?
  2. Powiększone węzły chłonne - infekcje
  3. Powiększone węzły chłonne - nowotwory
  4. Powiększone węzły chłonne - choroby spichrzeniowe
  5. Powiększone węzły chłonne - choroby autoimmunologiczne
  6. Powiększone węzły chłonne - histiocytoza
  7. Powiększone węzły chłonne - reakcja na leki
  8. Powiększone węzły chłonne - reakcja poszczepienna

Powiększone węzły chłonne (limfadenopatia) oznaczają, że w organizmie toczy się proces chorobowy, w trakcie którego limfocyty i makrofagi (komórki układu odpornościowego, których węzły chłonne stanowią skupisko) namnażają się, by walczyć z czynnikami chorobotwórczymi.

Węzły chłonne są ulokowane na całym ciele. Największe skupisko węzłów chłonnych znajduje się na szyi, pod pachami, w pachwinach, pod żuchwą oraz za uszami. Ich zadaniem jest zbieranie chłonki (limfy), która spływa z różnych obszarów ciała. Gdy pod drodze chłonka znajdzie jakąś podejrzaną substancję, np. bakterie, jej dalszy przepływ zostaje wstrzymany.

Wówczas odpowiednie komórki, odpowiedzialne za reakcję obronną organizmu (limfocyty i makrofagi), namnażają się, by zwalczyć patogen. Wtedy dochodzi do powiększenia węzłów chłonnych.

Z innych powodów do powiększenia węzłów chłonnych dochodzi w przebiegu nowotworów, np. chłoniaków. W tym przypadku obrzęk węzłów chłonnych jest wynikiem nieprawidłowego rozrostu komórek układu limfatycznego.

Węzły chłonne - jaką rolę pełnią w organizmie?

Powiększone węzły chłonne - kiedy do lekarza?

Węzły chłonne mają kilka milimetrów średnicy. Jeśli zwiększa się ona do 1-1,5 cm, można mówić o powiększeniu węzłów chłonnych.

Wyróżnia się dwa rodzaje powiększonych węzłów chłonnych. Pierwsze są miękkie, sprężyste i można je przesuwać względem skóry. Ponadto powodują ból podczas dotyku, a skóra nad nimi jest zaczerwieniona i ciepła. Wówczas zwykle nie ma powodów do niepokoju, gdyż przyczyną tego typu powiększonych węzłów chłonnych najczęściej są infekcje, a stan zapalny mija samoistnie po 2-3 tygodniach.

Groźniejsze są węzły chłonne, które są znacznie powiększone (2 cm i więcej), niebolesne, twarde, zbite, często zgrupowane w pakietach, zrastające się z okolicznymi tkankami (co powoduje, że są nieruchome) i utrzymujące się dłużej niż 2-3 tygodnie. Takie węzły chłonne mogą wskazywać nawet na nowotwór. Wówczas należy jak najszybciej zgłosić się do lekarza.

Warto wiedzieć, że znacznie częściej węzły chłonne powiększają się u dzieci niż u dorosłych, ponieważ ich układ limfatyczny kształtuje się do ok. 12. roku życia. W związku z tym do tego czasu nawet zwykłe przeziębienie może skutkować widocznym obrzmieniem węzłów chłonnych. Jednak nawet w przypadku zwykłej infekcji lepiej udać się z dzieckiem do lekarza.

Powiększone węzły chłonne - infekcje

Najczęstszą przyczyną powiększonych węzłów chłonnych, zarówno u dzieci, jak i u dorosłych, są infekcje. Węzły chłonne powiększają się wówczas, gdy układ odpornościowy zareaguje na obecność patogenu chorobotwórczego, dlatego powiększone węzły chłonne mogą być jednym z początkowych objawów choroby. Węzły chłonne powiększone z powodu infekcji są tkliwe lub wręcz bolesne, a także ruchome - po dotknięciu ich palcami wyraźnie czuć, że delikatnie przesuwają się pod naciskiem.  Przyczyną powiększenia się węzłów chłonnych mogą być infekcje:

Przyczyną powiększenia węzłów chłonnych mogą być nawet choroby przyzębia (np. nieleczona próchnica), które powodują powiększenie węzłów chłonnych podżuchwowych i podbródkowych (są to tzw. węzły chłonne szyjne przednie).

Powiększone węzły chłonne - nowotwory

Powiększone węzły chłonne mogą wskazywać także na nowotwory układu chłonnego, krwi i szpiku kostnego:

Wówczas poza limfadenopatią pojawiają się również inne objawy, takie jak:

Powiększone węzły chłonne mogą również wskazywać na przerzut nowotworowy z pierwotnego miejsca rozwoju lub na początkowe stadium pierwotnego rozrostu guza w miejscowych węzłach chłonnych.

Powiększone węzły chłonne - choroby spichrzeniowe

Powiększone węzły chłonne mogą wskazywać także na choroby spichrzeniowe, takie jak:

Wówczas poza powiększeniem węzłów chłonnych (zwykle pod pachami) pojawia się szereg innych zaburzeń, takich jak opóźnienie rozwoju czy powiększenie wątroby i powiększenie śledziony.

Powiększone węzły chłonne - choroby autoimmunologiczne

Obrzęk węzłów chłonnych może również wskazywać na choroby autoimmunologiczne, czyli takie, w przebiegu których komórki układu odpornościowego atakują własny organizm. Zalicza się do nich m.in.:

W tych przypadkach powiększeniu ulegają węzły pod pachami. Wyjątkiem jest choroba Kawasaki - martwicze zapalenie naczyń obwodowych, objawiające się powiększonymi węzłami chłonnymi szyi.

Powiększone węzły chłonne - histiocytoza

Histiocytoza to grupa chorób, których istotą jest nadmierna produkcja histiocytów - komórek układu odpornościowego, które gromadzą się w tkankach i narządach, stopniowo prowadzając do ich uszkodzenia i niewydolności.

W trakcie rozwoju choroby pojawiają się m.in.:

  • powiększone węzły chłonne
  • powiększenie wątroby i/lub powiększenie śledziony
  • wysypka grudkowa na skórze tułowia
  • bolesność dziąseł
  • rozchwianie zębów i ich przedwczesne wypadanie

Powiększone węzły chłonne - reakcja na leki

Powiększone węzły chłonne mogą być niepożądaną reakcją na leki. Są to najczęściej:

  • leki przeciwpadaczkowe (np. fenobarbital, fenytoina)
  • leki stosowane w terapii dny moczanowej (np. allopurynol)
  • antybiotyki z grupy sulfonamidów (np. sulfametokasazol)
  • i inne środki, np. trimetoprim, karbamazepina, izoniazyd, sole złota, dapson

Powiększone węzły chłonne - reakcja poszczepienna

Obrzęk węzłów chłonnych może być również reakcją poszczepienną. Dotyczy to szczególnie szczepień ochronnych przeciwko wirusowi różyczki, odry, ospy, a także gruźlicy.

O autorze
Monika Majewska - właściwe zdjęcie
Monika Majewska
Dziennikarka specjalizująca się w tematyce zdrowotnej, a zwłaszcza obszarach medycyny, ochrony zdrowia i zdrowego odżywiania. Autorka newsów, poradników, wywiadów z ekspertami i relacji. Uczestniczka największej Ogólnopolskiej Konferencji Medycznej "Polka w Europie", organizowanej przez Stowarzyszenie "Dziennikarze dla Zdrowia", a także specjalistycznych warsztatów i seminariów dla dziennikarzy realizowanych przez Stowarzyszenie.

Jaka to choroba?

Pytanie 1 z 12
Co dolega temu dziecku?
niemowle