Borelioza - objawy, diagnoza, leczenie, powikłania

Borelioza (choroba z Lyme) to najbardziej znana choroba odkleszczowa, czyli przenoszona przez kleszcze. Jeśli wystąpi rumień wędrujący, to diagnoza jest prosta, jednak często konieczne są badania w kierunku boreliozy. Objawy choroby są różne i zależą od jej stopnia zaawansowania. Leczenie boreliozy nie jest skomplikowane pod warunkiem, że zostanie szybko rozpoznana. Jednak postać przewlekła może przysporzyć wiele cierpienia. Sprawdź, jak wygląda leczenie boreliozy - wg standardu IDSA i ILADS.

Spis treści

1. Borelioza - choroba odkleszczowa
2. Borelioza - objawy i fazy choroby
3. Borelioza - objawy skórne. Rumień wędrujący
4. Borelioza objawy układu nerwowego. Odkleszczowe zapalenie opon mózgowych
5. Profilaktyka boreliozy - co zrobić, gdy ukąsi cię kleszcz?
6. Borelioza IgG antygen p 41. Badania na boreliozę 
7. Leczenie boreliozy. Jak długo żyje się z boreliozą? 

Borelioza - choroba odkleszczowa

Borelioza (łac. borreliosis, morbus Lyme), inaczej choroba z Lyme, krętkowica kleszczowa - bo przenoszą ją kleszcze, jest stosunkowo nową chorobą - rozpoznaje się ją od drugiej połowy lat 80. XX wieku. Borelioza daje wiele różnych objawów, a jej leczenie jest możliwe jest za pomocą dwóch różnych metod.

Boreliozę wywołują bakterie zaliczane do krętków - Borrelia burgdorferi - odkryte w 1982 roku przez W. Burgdorfera oraz Borrelia garinii, Borrelia afzelii, Borrelia japonica.

Bakterie te mogą występować w kilku postaciach - jako krętki, a także w formach przetrwalnikowych (m.in. cysty). Krętki są bardzo ruchliwe, natomiast formy przetrwalnikowe nieruchome, za to są odporne na niektóre antybiotyki niszczące krętki.

Borrelia może przenikać do komórek ludzkich (makrofagów, limfocytów, fibroblastów) i tam przeżyć. Niektóre odmiany boreliozy wywołują dolegliwości stawowe, inne neurologiczne. Istnieją też bakterie powodujące zmiany skórne.

Boreliozę, wywoływaną przez krętki z rodzaju Borrelia burgdorferi, afzelii i garinii przenoszą kleszcze Ixodes.

Borelioza - objawy i fazy choroby

Borelioza, bez względu na rodzaj i stopień zaawansowania atakuje tkankę łączną, mięśniową i nerwową.

Borelioza - faza wczesna

Pierwsze objawy choroby (faza wczesna miejscowa, ograniczona) rozwijają się w ciągu 1-3 tygodni od ukąszenia.

Mogą pojawić się objawy skórne boreliozy:

1. rumień wędrujący - zaczerwienienie o średnicy od kilku do kilkunastu centymetrów, może być lekko wypukłe, ciepłe, bolesne przy dotyku. Typowy rumień po ukąszeniu kleszcza jest jaśniejszy od środka. Uwaga! Rumień wędrujący występuje w ok. 30 proc. przypadków boreliozy (u dzieci tylko w 10 proc.).
2. pseudochłoniak boreliozowy, będący niebolesnym naciekiem zapalnym w miejscu pokąsania przez kleszcza, jest alternatywnym obrazem klinicznym pierwszej fazy boreliozy. Występuje głównie na płatku ucha, sutku lub na mosznie.

W tej fazie mogą pojawić się objawy grypopodobne. Jeśli nie zostaną podane antybiotyki, borelioza przechodzi w fazę rozsianą.

Borelioza - faza wczesna rozsiana

W ciągu 2 tygodni do kilku miesięcy pojawiają się objawy wtórne. W tej fazie krętki wędrują do różnych narządów, wykorzystując zarówno układ krwionośny jak i układ limfatyczny. Czasami ponownie pojawia się rumień wędrujący - zwykle jest ich kilka, ale są mniejsze, niż ten, który występuje w fazie pierwszej. Może wystąpić też:

• gorączka
• bóle głowy
• osłabienie
• bóle mięśniowe

Poza tym, w zależności od tego, gdzie zawędrują krętki, mogą wystąpić objawy kardiologiczne, okulistyczne (np. zapalenie tęczówki) czy neurologiczne (głównie porażenia nerwów).

29,99 zł 22,49 zł

KUP TERAZ

Borelioza e-book

Możesz mieć boreliozę i o tym nie wiedzieć. Choroba ma bardzo trudne do zdiagnozowania objawy, a aż 4 na 100 osób ukąszonych przez kleszcza zapada na boreliozę. W 2019 roku było to ponad 20 tysięcy wykrytych przypadków - a lekarze często ją mylą z innymi dolegliwościami. Jeżeli masz wątpliwości, sprawdź jakie są objawy boreliozy w jej kolejnych stadiach, jak ją leczyć i jak wspomagać organizm naturalnymi metodami. 

Borelioza - faza późna

W tej fazie borelioza jest trudniejsza do zdiagnozowanie i leczenia, bo daje dość niespecyficzne objawy, a ukąszenia przez kleszcz zwykle po kilku latach nikt z nimi nie kojarzy. Przewlekła borelioza może być przez wiele lat utajona i nie dawać żadnych objawów, by w pewnym momencie niespodziewanie zaatakować np. układ nerwowy, oczy, mięśnie czy stawy. Może też dawać objawy skórne.

Nawet po wyeliminowaniu krętków, część chorych nadal skarży się na objawy sprzed leczenia. Nie znaczy to jednak, ze było ono nieskuteczne, a raczej o tym, że krętki poczyniły trwałe szkody w organizmie, uszkadzając czy to stawy czy inne narządy. Lista objawów, jakie daje borelioza przewlekła, jest długa. 

Objawy przewlekłej boreliozy to m.in. objawy neurologiczne:

• gorączka
• dreszcze
• bóle głowy
• ból gardła
• ból stawów
• tiki mięśni
• sztywność stawów

Chory może podwójnie widzieć, mieć paraliż mięśni twarzy, zawroty głowy, problemy z mówieniem, orientacją przestrzenną.

Borelioza - objawy skórne. Rumień wędrujący

Do skórnych objawów boreliozy zaliczane są:

• rumień wędrujący
• niebolesne zmiany zapalne w miejscu ukąszenia kleszcza (pseudochłoniak) - głównie na płatku ucha, sutku lub na mosznie
• przewlekłe zanikowe zapalenie skóry - szaro-czerwone plamki na skórze, które spotykane są stosunkowo rzadko.

Borelioza objawy układu nerwowego. Odkleszczowe zapalenie opon mózgowych

Borelioza układu nerwowego, czyli neuroborelioza, stanowi natomiast 15-40 procent spośród wszystkich przypadków boreliozy, a jej objawy mogą pojawić się wiele lat po ukąszeniu przez kleszcza i narastają z czasem. Borelioza objawy po latach:

• fibromialgia
• drżenia mięśni
• przeczulice
• parestezje
• bóle korzeniowe
• niedowład wiotki
• zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych lub zapalenie mózgu
• drgawki
• porażenie nerwów czaszkowych
• problemy z koncentracją i zaburzenia pamięci
• objawy encefalopatii, czyli zaburzenia intelektu (otępienia) i zaburzenia charakterologiczne.

Zobacz, jak wygląda rumień po ukąszeniu kleszcza: 

Zobacz galerię 5 zdjęć

O tym, jakie jeszcze mogą być objawy boreliozy przeczytasz w artykułach:

• Boreliozowe zapalenie stawów - objawy i leczenie
• Borelioza limfatyczna - przyczyny, objawy, leczenie
• Powikłania po boreliozie - neurologiczne, stawowe, sercowe
• Borelioza u dzieci – objawy, diagnostyka i leczenie

Borelioza IgG antygen p 41. Badania na boreliozę 

Niestety, żaden z dostępnych testów nie może w 100 proc. wykluczyć ani potwierdzić boreliozy. Badania serologiczne krwi polegają na wykrywaniu przeciwciał IgM i IgG przeciw Borrelii.

Niestety, przeciwciała pojawiają się w surowicy dopiero kilka tygodni po zakażeniu, gdy choroba dawno się rozwija. W dodatku bakterie mogą się przenosić (z krwi do płynu stawowego lub centralnego układu nerwowego), a wtedy stężenie przeciwciał we krwi spada. Zdarza się więc, że u chorych, mających żywe krętki w organizmie, wynik badania jest ujemny.

W Polsce najpopularniejszy test ELISA - często wychodzi fałszywie ujemnie - jest wiarygodny w 30 proc. przypadków.

Czulszym badaniem (70 proc. wiarygodności) jest test Western Blot, ale można go zrobić po minimum 3 tygodniach od ukąszenia.

Najdokładniejszą diagnozę daje PCR, czyli badanie polegające na poszukiwaniu (we krwi lub moczu, płynie stawowym lub mózgowo-rdzeniowym) DNA bakterii. Można je zrobić w kilku miejscach w Polsce już kilka dni po ukąszeniu, nie ma ono bowiem związku z przeciwciałami.

Najczęściej diagnoza stawiana jest na podstawie objawów klinicznych, po wykluczeniu innych schorzeń.

Często borelioza, zwłaszcza przewlekła, jest mylona z takimi chorobami jak:

• stwardnienie rozsiane
• nerwica
• reumatyzm
• fibromialgia
• toczeń rumieniowaty

Leczenie boreliozy. Jak długo żyje się z boreliozą? 

Niezawodna diagnostyka sprawiłaby, że niezwłocznie można by leczyć boreliozę. Im wcześniej zacznie się terapię, tym jest krótsza i daje większą szansę na całkowite wyleczenie.

Szybko wyleczona choroba nie zostawia szkód w organizmie. Na razie nie ma co liczyć na szczepionkę przeciw tej chorobie. Ale leczenie boreliozy też nie jest proste. 

Boreliozę leczy się antybiotykami. U niektórych chorych leczenie boreliozy trwa półtora roku, a u innych zaledwie kilka tygodni. Skąd ta różnica?

Powodem nie jest postać boreliozy, ale fakt, ile czasu trwa choroba, nim została postawiona prawidłowa diagnoza. Według obowiązującej u nas procedury (wg IDSA – Amerykańskiego Towarzystwa Chorób Zakaźnych) uważa się, że po krótkiej antybiotykoterapii borelioza jest raz na zawsze zwyciężona.

Jeśli pacjent nadal źle się czuje, to po prostu cierpi na tzw. zespół poboreliozowy. Nie ma wtedy wskazań do leczenia antybiotykiem. Gdy jest uparty, prowadzi się leczenie objawowe.

Przeciwnego zdania są lekarze zrzeszeni w innym stowarzyszeniu - ILADS. Uważają, że boreliozę należy leczyć długą i złożoną antybiotykoterapią, a czas leczenia ustala się indywidualnie. Krótka seria antybiotyków tylko uodparnia bakterie.

Borelioza jest stosunkowo młodą jednostką chorobową, nie została jeszcze do końca poznana.

Często chorego od lat borykającego się z boreliozą (zaleczoną lub wcale niezdiagnozowaną) wysyła się do psychiatry (niekiedy zdarza się, że ten specjalista wykrywa prawdziwą przyczynę cierpień – boreliozę).

W najlepszym razie pacjent słyszy, że jest hipochondrykiem, ma urojenia. Tacy chorzy znajdują ratunek u lekarzy specjalizujących się w boreliozie, bo... sami wcześniej doświadczyli tej choroby i na sobie wypróbowali terapię. Co oczywiście nie znaczy, że wieloletnia czasami terapia antybiotykowa ma sens.

Gorzej: po przejściu boreliozy nie nabywa się odporności. Pozostaje jedynie chronić się przed kleszczami wszelkimi dostępnymi metodami (ubranie, repelenty).

• Choroby odkleszczowe: borelioza, babeszjoza, bartonelloza, KZM i inne
• Zioła na boreliozę - ziołowa terapia (Protokół) Buhnera
• Dieta przy boreliozie. Zasady, co można jeść?

Monika Majewska