Uderzenia gorąca - 12 powodów innych niż menopauza

Uderzenia gorąca najczęściej kojarzymy z okresem klimakterium, czyli przekwitaniem. Jednak fale gorąca i zlewne poty mają też osoby młode – kobiety i mężczyźni. Jaka jest zatem przyczyna nagłej nasilonej potliwości u tych osób? Powodem może być stres, przyjmowane leki, zaburzenia hormonalne. U niektórych uderzenia gorąca są objawem chorób tarczycy, serca, a nawet nowotworu. Dlatego nigdy nie należy ich bagatelizować.

Uderzenia gorąca najczęściej dotyczą twarzy szyi i klatki piersiowej. Nagle pojawia się wrażenie rozgrzania tej okolicy, czemu towarzyszy wzmożone pocenie się. U niektórych są to wręcz zlewne poty. W jednej chwili twarz staje się czerwona, krople potu spływają z czoła, ubranie przykleja się do mokrych pleców, pod pachami pojawiają się mokre plamy potu. Niektórzy mają uderzenia gorąca w nocy, budzą się zlani potem.

Uderzenia gorąca są nie tylko nieprzyjemne, ale i krępujące, szczególnie, gdy fala gorąca pojawi się w trakcie ważnego spotkania, egzaminu, rozmowy kwalifikacyjnej. Uczucie ciepła przepływającego przez całe ciało najczęściej kojarzymy z menopauzą, ale tak naprawdę pojawia się ono u osób w każdym wieku. Warto wiedzieć, jakie są możliwe przyczyny nagłej fali gorąca, ponieważ u niektórych ten objaw może mieć związek z poważną chorobą. Jeśli uderzenia gorąca powtarzają się, należy zgłosić się do lekarza, który pomoże ustalić ich przyczynę.

Spis treści

1. Nadciśnienie tętnicze
2. Nadczynność tarczycy
3. Reakcja na ostre/gorące potrawy
4. Stres
5. Nerwica
6. Zmiany hormonalne w ciąży
7. Nadwaga i otyłość
8. Andropauza
9. Skutek uboczny leków lub interakcje
10. Gruźlica
11. Choroby serca
12. Nowotwór

Nadciśnienie tętnicze

Uderzenia gorąca, pocenie się, zaczerwienienie twarzy mogą mieć związek z nadciśnieniem tętniczym. Choć trzeba podkreślić, że wielu chorych nie ma tego rodzaju objawów. Dlatego właśnie nadciśnienie nazywane jest cichym zabójcą.

Chorobę rozpoznaje się, jeśli średnia wartość z trzech pomiarów, powtórzonych na kolejnej wizycie, przekracza 139/89 mmHg. Nadciśnienie tętnicze ma ponad 10 milionów Polaków. Część z nich nie zdaje sobie z tego sprawy, bo nigdy go nie mierzą. Dotyczy to zwłaszcza ludzi młodych, przekonanych, że to choroba osób w zaawansowanym wieku. Tymczasem nadciśnienie tętnicze coraz częściej stwierdza się u dwudziestoparolatków, nastolatków, a nawet dzieci.

Ważne. Nawet przy długotrwałym utrzymywaniu się nadciśnienia może nie być żadnych objawów. Jeśli wystąpią, są wynikiem poważnych powikłań. Dlatego pomiar ciśnienia tętniczego należy wykonywać regularnie, nawet jeśli wcześniej stwierdzano jego prawidłowe wartości.

Nadczynność tarczycy

Uderzenia gorąca mogą wskazywać na nadczynność tarczycy. Szczególnie, gdy towarzyszą im inne objawy:

• rozdrażnienie,
• bezsenność,
• kołatanie serca,
• spadek wagi,
• osłabienie siły mięśni,
• wypadanie włosów,
• nieregularne miesiączkowanie,
• drżenie rąk,
• nadmierne pragnienie.

Hormony tarczycy mają duży wpływ na funkcjonowanie organizmu, ponieważ pobudzają przemianę materii. Regulują też wytwarzanie energii i ciepła, wpływają w znaczący sposób na układ nerwowy, kostny, mięśniowy.

Choroby tarczycy to obecnie problem 30-40% Polaków. Kiedy ten gruczoł choruje, nie boli i zwykle długo nie daje o sobie znać. Ale skutki zaburzeń w jego pracy mają wpływ na cały organizm. Częstość występowania hipertyreozy (nadczynności) jest wyższa u kobiet niż mężczyzn, zwłaszcza po 70. r.ż. Przyczyną choroby jest (częściej niż u młodych ludzi) wole wieloguzkowe i pojedynczy guz tarczycy oraz choroba Gravesa-Basedowa. Sporadycznie przyczyną hipertyreozy może być rak tarczycy czy nadmierne wydzielanie TSH przez gruczolak przysadki.

Ważne. Każde podejrzenie chorób tarczycy wymaga konsultacji z lekarzem, który zleci odpowiednie badania diagnostyczne (np. badanie stężenia hormonów: TSH, fT3, fT4, poziom przeciwciał przeciwtarczycowych, USG tarczycy). Diagnozowaniem i leczeniem chorób tarczycy zajmuje się lekarz endokrynolog.

Reakcja na ostre/gorące potrawy

Niektórzy mają uderzenia gorąca w trakcie lub po posiłku. Pod wpływem pikantnego dania ciało gwałtownie się rozgrzewa, a po chwili pokrywa się potem.

To zjawisko fizjologiczne nazywane poceniem smakowym. Najczęściej występuje na nosie, wokół ust oraz na czole. Jest to reakcja ciała na związki chemiczne zawarte w potrawie i na jej temperaturę. Na liście rozgrzewających ciało przypraw, które powodują falę ciepła, jest m.in.:

• imbir,
• cynamon,
• chili,
• pieprz,
• curry,
• gałka muszkatołowa,
• goździki,
• ziele angielskie,
• kardamon,
• kurkuma.

Ważne. Warto obserwować reakcję ciała i wyeliminować winowajcę z diety. Ostre przyprawy, kofeina, alkohol, inne używki lub nawet cukry mogą wywoływać uderzenia gorąca.

Stres

Łatwo powiązać go z wystąpieniem zlewnych potów. Uderzenia gorąca mogą pojawiać się w sytuacjach, które są dla nas zaskoczeniem i wymagają nagłej mobilizacji organizmu. To może być duże napięcie i stres przed wejściem na egzamin, silne uczucie wstydu, trema przed publicznym wystąpieniem. W takich sytuacjach uderzeniom gorąca zwykle towarzyszy rumień na twarzy, szyi i dekolcie, drżenie rąk. Niektórzy wymieniają też suchość w ustach, pieczenie uszu, nadmierne pocenie się, silny niepokój.

Te wszystkie objawy, a przede wszystkim fala gorąca, to efekt wyrzutu hormonów (m.in. adrenaliny, noradrenaliny), które sprawiają, że organizm jest w pełnej gotowości. Adrenalina rozszerza naczynia krwionośne. Dlatego na twarzy i szyi, w chwili zdenerwowania lub innych silnych emocji (np. gniewu), natychmiast pojawiają się czerwone plamy, czemu towarzyszy uczucie ciepła.

Ważne. Stan mobilizacji jest naturalną reakcją, ale nie powinien pojawiać się zbyt często, ani utrzymywać się zbyt długo, bo odbije się to na zdrowiu. Jeśli zatem żyjesz w ciągłym stresie lub twoje reakcja w stresującej sytuacji jest bardzo silna, wręcz paraliżująca, pomyśl o metodach relaksacji. Poszukaj psychologa, psychoterapeuty, który pomoże pokonać tremę, lęk. Podpowie, jak zapanować nad stresem. Oceni, czy przyczyną uderzeń gorąca nie jest nerwica.

Nerwica

Podstawowym objawem nerwicy jest lęk, któremu towarzyszą dolegliwości fizyczne, np. uderzenia gorąca. To inne uczucie niż strach lub napięcie wywołane stresującą sytuacją, gdzie łatwo możemy wskazać bodziec wywołujący reakcję.

Osoba z nerwicą zwykle nie potrafi dokładnie określić przyczyny swojego stanu emocjonalnego. Może odczuwać uogólniony lęk (np. nieustannie czymś się zamartwia). U niektórych choroba powoduje nagłe napady paniki, bez wyraźnego powodu. Lęk chwyta za gardło, sprawia, że serce kołacze, występuje ból głowy i zlewne poty. Taki napad może trwać kilka, kilkanaście minut. Z czasem jednak pojawia się coraz częściej.

Niektóre osoby z zaburzeniami lękowymi mają fobie, np. klaustrofobię, agorafobię. Zaburzenia lękowe przejawiają się przede wszystkim w sferze psychiki, ale nerwicy towarzyszą także dolegliwości fizyczne. Szczególnie te wywołane pobudzeniem autonomicznego (wegetatywnego) układu nerwowego, zarządzającego pracą poszczególnych narządów i układów – rozmaite sygnały z przewodu pokarmowego (biegunki, zaparcia), kołatanie serca, uczucie duszności, ucisku oraz bólu w klatce piersiowej przypominające zawał, problemy z ciśnieniem krwi, fale gorąca, czerwienienie się.

Ważne. Leczeniem nerwicy zajmuje się psychiatra, psycholog kliniczny, psychoterapeuta. Sposób leczenia zależy od podłoża i zaawansowania choroby. W niektórych przypadkach konieczna jest farmakoterapia.

3,99 zł

KUP TERAZ

Kobieta i hormony - e-poradnik

• Jakie są hormony „kobiece” i za co odpowiadają.
• Co jest źródłem kobiecego seksapilu?
• Kiedy sprawdzić stężenie hormonów?
• Gdy kobieta ma za dużo testosteronu...
• Kiedy hormony szaleją?

Zmiany hormonalne w ciąży

W ciąży i po porodzie uderzenia gorąca zdarzają się dość często. Mają związek z licznymi zmianami hormonalnymi. Od chwili zapłodnienia rewolucja dotyczy całej gospodarki hormonalnej, czego efektem jest przyspieszony metabolizm, co może rozgrzewać ciało.

Uderzenia gorąca i poty w ciąży mają też za zadanie chłodzić organizm, by nie doszło do przegrzania. Z kolei fale ciepła w okresie połogu, mają związek z oczyszczaniem się organizmu – ciało pozbywa się nadmiaru płynów. Fizjologiczna potliwość dotyczy wielu kobiet w ciąży i połogu.

Ważne. Choć uderzenie gorąca i poty w ciąży zwykle są naturalnym objawem, warto powiedzieć o nich lekarzowi prowadzącemu ciążę. Zdarza się, że dolegliwość może mieć związek z innymi chorobami, np. zaburzeniami tarczycy charakterystycznymi dla okresu ciąży.

Nadwaga i otyłość

U osób z nadwagą lub chorych na otyłość każdy ruch wymaga wysiłku. Większego niż u osób o prawidłowej masie ciała. W związku z tym organizm łatwo przegrzewa się i poci.

Osoby, które zmagają się z nadprogramowymi kilogramami, mogą mieć problem z uderzeniami gorąca, nadmiernym poceniem, czerwienieniem twarzy. Zdaniem ekspertów przyczyną tych dolegliwości najprawdopodobniej jest wyższy poziom estrogenów związany z ilością tkanki tłuszczowej w organizmie.

Ważne. Przez wiele lat sądzono, że tkanka tłuszczowa może łagodzić u kobiet przekwitanie, ponieważ wspomaga wytwarzanie estrogenów, żeńskich hormonów płciowych. Wydawało się zatem, że kobiety otyłe lepiej znoszą menopauzę. Okazało się jednak, że jest odwrotnie. Wskazują na to badania przeprowadzone pod kierunkiem dr Lucii Costa-Paiva z Uniwersytetu Campinas w Sao Paulo.

„Okazało się, że otyłość nasila wszystkie dolegliwości menopauzy, takie jak uderzenie gorąca i nocne poty, bóle mięśni i stawów oraz kłopoty z pęcherzem. Uderzenia gorąca są nawet tym silniejsze, im wyższy jest wskaźnik masy ciała – twierdzi dr Costa-Paiva.” (źródło: naukawpolsce.pap.pl)

Andropauza

Mówimy tak o przekwitaniu mężczyzny. Choć zmiany hormonalne związane ze starzeniem się nie przypominają „pauzy” tylko pojawiają się stopniowo. U panów średnie stężenie testosteronu (męskiego hormonu płodności) w surowicy krwi obniża się z wiekiem bardzo wolno - nie więcej niż o 1% rocznie. Jednym z objawów przekwitania są napady gorąca i nadmierna potliwość. Niedobór testosteronu może też powodować nadpobudliwość, nerwowość.

Ważne. Pierwsze objawy przekwitania mogą wystąpić nawet u czterdziestolatka. Jednak zwykle dają się one zauważyć po pięćdziesiątce, gdy organizm zmniejsza wydzielanie hormonów. Niektórzy mężczyźni decydują się na stosowanie hormonalnej terapii zastępczej (HTZ).

Skutek uboczny leków lub interakcje

Uderzenia gorąca, zlewne poty, uczucie ciepła na twarzy mogą się pojawić u osób, które przyjmują leki. Wiele preparatów ma takie działania niepożądane, dlatego zawsze trzeba uważnie czytać ulotkę leku.

Niektóre środki mogą wchodzić w interakcję z innymi lekami lub suplementami, czego efektem są uderzenia gorąca. Jeśli zatem przyjmujesz leki i masz zlewne poty lub uderzenia gorąca, powiedz o tym lekarzowi. Nawet jeśli jest to skutek uboczny preparatu (o czym producent informuje w ulotce), może uda się zamienić lek na inny.

Intensywniejsze pocenie się, zaczerwienienie twarzy, uderzenia gorąca mogą wystąpić, gdy przyjmujesz:

• leki przeciwgorączkowe i napotne
• leki przeciwdepresyjne
• leki sterydowe
• leki antykoncepcyjne

Gruźlica

Bardzo charakterystyczne dla tej choroby, oprócz przewlekłego kaszlu, są nocne poty połączone z uderzeniami fal gorąca. Gruźlica dawno przestała być chorobą biedoty, dotyka często ludzi dobrze sytuowanych, ale żyjących w ciągłym stresie, źle się odżywiających, prowadzących niehigieniczny tryb życia.

Według statystyk na świecie 1,7 mld osób może być zakażonych prątkiem gruźlicy. Od 5 do 10% z nich może w jakimś momencie swego życia zachorować na aktywną gruźlicę. Czynnikiem ryzyka przejścia utajonego zakażenia prątkiem gruźlicy w aktywną chorobę jest zakażenie HIV, cukrzyca, palenie papierosów i nadmierne picie alkoholu.

Ważne. Stwierdzeniu, czy w organizmie obecne są prątki gruźlicy oraz czy doszło do rozwoju czynnej choroby, służą trzy rodzaje badań: odczyn tuberkulinowy, pełnoformatowe RTG, bronchoskopia.

Choroby serca

Uderzenia gorąca oraz towarzyszące im kołatanie serca, nocne poty, mogą świadczyć o problemach z sercem, np. arytmii. Ryzyko wystąpienia arytmii serca zwiększa się wraz z wiekiem i dodatkowo jest większe m.in. u palaczy, osób z nadciśnieniem tętniczym, cukrzycą, podwyższonym poziomem cholesterolu i u osób, których krewni chorują na serce.

Ważne. Podstawowym badaniem rejestrującym zjawiska elektryczne zachodzące w sercu jest EKG. Trwa jednak tak krótko, że na ogół wychwytuje tylko trwałe zaburzenia rytmu. Większe prawdopodobieństwo ich wykrycia jest w przypadku całodobowej rejestracji EKG, czyli metodą Holtera.

Nowotwór

Uderzenia gorąca, nagłe zlewne poty czy zaczerwienienie twarzy oraz szyi i dekoltu, mogą mieć związek z nowotworem. Niekiedy ma to związek z zaburzeniami hormonalnymi, których źródłem jest nowotwór, u innych z kolei zlewne poty pojawiają się w przebiegu infekcji towarzyszących chorobie (białaczki, chłoniaki) lub substancji uwalnianych przez komórki guza.

Nowotwory, które mogą powodować uderzenia gorąca to np.:

• rakowiak
• białaczki
• chłoniaki
• rak trzustki
• guz chromochłonny (barwiak)

Ważne. Jeśli masz uderzenia gorąca a przy tym: występują stany podgorączkowe lub gorączka, chudniesz, intensywnie się pocisz, masz powiększone węzły chłonne, koniecznie zgłoś się do lekarza pierwszego kontaktu.

dr n. med. Michał Chudzik, kardiolog, Medicover Polska

Jaka to choroba?

Pytanie 1 z 12

Co dolega temu dziecku?

Atypowe zapalenie skóry

Atopowe zapalenie skóry

Atypiczne zapalenie skóry

Następne pytanie

Joanna Karwat

Konsultacja: Michał Chudzik