Wymioty u dzieci i dorosłych - przyczyny. Co powoduje wymioty?

2022-05-23 10:33

Wymioty są jednym z mechanizmów obronnych - dzięki nim organizm próbuje usunąć potencjalnie szkodliwe substancje. Wymioty mogą być także jednym z objawów choroby. Jednak przyczyny wymiotów w dużej mierze zależą od wieku. W związku z tym inne czynniki będą wywoływały wymioty u niemowląt, dzieci, a nieco inne u dorosłych. Sprawdź, co powoduje wymioty.

Wymioty u dzieci i dorosłych - przyczyny. Co powoduje wymioty?
Autor: Getty Images

Spis treści

  1. Wymioty u dorosłych - przyczyny. Choroby układu pokarmowego
  2. Wymioty u dorosłych - przyczyny. Choroby OUN
  3. Wymioty u dorosłych - pozostałe przyczyny
  4. Wymiotowanie krwią - co oznaczają krwiste lub fusowate wymioty?
  5. Wymiotowanie kałem - co oznacza?
  6. Zielone wymioty, wymiotowanie żółcią - przyczyny
  7. Wymioty u noworodków i niemowląt - przyczyny
  8. Wymioty u dzieci i młodzieży - przyczyny
  9. Zespół cyklicznych wymiotów
  10. Wymioty - powikłania

Wymioty to nagły wyrzut zawartości żołądka, który jest spowodowany przez mimowolny skurcz mięśni brzucha, kiedy dno żołądka i dolny zwieracz przełyku są rozluźnione. Aby doszło do wymiotów, musi zostać pobudzony ośrodek wymiotny zlokalizowany w rdzeniu przedłużonym.

Bodźce mogą pochodzić nie tylko z przewodu pokarmowego, lecz także z ośrodkowego układu nerwowego lub wynikać z wielu schorzeń. Wymioty najczęściej (choć nie zawsze) poprzedzają nudności, którym mogą towarzyszyć objawy, takie jak przyśpieszone bicie serca czy ślinotok.

Wymiotów nie należy mylić z regurgitacją, czyli biernym cofaniem się treści pokarmowej z żołądka, bez towarzyszących nudności i silnych skurczów mięśni brzucha. Dotyczy to pacjentów z achalazją przełyku, u których może wystąpić takie "ulewanie się" niestrawionego pokarmu bez uczucia nadchodzących wymiotów.

Wymioty u dorosłych - przyczyny. Choroby układu pokarmowego

Najczęstszą przyczyną wymiotów u dorosłych jest zatrucie pokarmowe, które objawia się bólem brzucha (zazwyczaj bardzo silnym), wzdęciami i biegunką, a także bólem głowy, mdłościami i wymiotami. Inne możliwe przyczyny to:

Czy badania gastrologiczne są bolesne?

Wymioty u dorosłych - przyczyny. Choroby OUN

Ważne

Sepsa (posocznica) - najpoważniejsza przyczyna wymiotów

Gorączka, patologiczna senność, wymioty, częstoskurcz, przyśpieszenie oddechu mogą wskazywać na sepsę (posocznicę). Szczególnie niebezpieczna jest ta wywołana przez pneumokoki i meningokoki, która pojawia się u dzieci i niemowląt.

Wymioty u dorosłych - pozostałe przyczyny

Ważne

Wymiotowanie krwią - co oznaczają krwiste lub fusowate wymioty?

Przyczyną wystąpienia krwistych wymiotów mogą być: pęknięte żylaki przełyku - najczęściej w przebiegu marskości wątroby, pęknięcie błony śluzowej dolnej części przełyku w następstwie silnych wymiotów (tzw. zespół Mallory'ego i Weissa), bardzo obfite krwotoki z żołądka (w przebiegu choroby wrzodowej, raka żołądka), rzadziej z dwunastnicy (wrzód).

Przyczyną wystąpienia fusowatych wymiotów mogą być natomiast: wrzody żołądka, dwunastnicy (trawienny, polekowy) rak żołądka krwotoczne zapalenie żołądka, żylaki dna żołądka.

Wymiotowanie kałem - co oznacza?

Wymiotowanie kałem może wskazywać na niedrożność jelit.

Zielone wymioty, wymiotowanie żółcią - przyczyny

Za zieloną barwę wymiocin odpowiada żółć. Pochodzą one z dwunastnicy. To zdarza się często, choćby przy zatruciu, ataku migreny, typowych wymiotach ciężarnych.

Wymioty u noworodków i niemowląt - przyczyny

U niemowląt "ulewanie się" małej ilości pokarmu (<5-10 ml) podczas karmienia lub wkrótce potem (często połączone z odbijaniem) jest normalne. Nawet wymioty, które występują okresowo, są normą. Za nieprawidłowe uznaje się częste ich pojawianie się. Do najczęstszych przyczyn wymiotów u noworodków i niemowląt wymienia się:

  • ostre wirusowe zapalenie żołądka i jelit (gastroenteritis) - biegunka, gorączka
  • refluks żołądkowo-przełykowy - drażliwość, dławienie się, objawy oddechowe (np. świsty oddechowe), słaby przyrost masy ciała;

Inne ważne przyczyny to:

  • zwężenie odźwiernika - u noworodków w wieku 3-6 tygodni natychmiast po karmieniu występują nawracające chlustające wymioty. niekiedy wyczuwalne jest oliwkowate zgrubienie w prawym górnym kwadracie brzucha, zmniejszona objętość stolców
  • niedrożność jelit (niedrożność osmółkowa, skręt jelit, atrezja jelit, zwężenie) - wzdęcie brzucha, żółciowe wymioty w pierwszych 24-48 godzin życia (z wyjątkiem zwężenia, gdy występują one później), żółtaczka
  • wgłobienie jelita (zwłaszcza u niemowląt w wieku > 3 miesięcy) - nasilające się bóle brzucha o charakterze kolki, trudny do opanowania płacz, podciąganie nóżek do brzucha. Potem narastający stan śpiączkowy, krwawe stolce. Objawy te występują zwykle w wieku 3-36 miesięcy

Wśród rzadszych przyczyny nawracających wymiotów wymienia się chorobę Hirschsprunga (wrodzone schorzenie unerwienia jelita), nietolerancję pokarmową (ból brzucha, biegunka, niekiedy wysypka typu wysypki lub pokrzywki) i zaburzenia metaboliczne (trudności w karmieniu, brak prawidłowego rozwoju i wzrostu, powiększenie wątroby i śledziony, żółtaczka, nieprawidłowe kształty ciała (dysmorfizm), nietypowa woń dziecka).

Wymioty u dzieci i młodzieży - przyczyny

Do najczęstszych przyczyn wymiotów w tej grupie wiekowej zalicza się ostre wirusowe zapalenie żołądka i jelit (gastroenteritis). Inne możliwe przyczyny to:

  • refluks żołądkowo-przełykowy - u dziecka będzie to ciągłe kapryszenie dziecka po jedzeniu, wypluwanie pokarmu, wyginanie się pleców ("prężenie"), słaby przyrost masy ciała
  • zakażenie poza przewodem pokarmowym - gorączka, często objawy ułatwiające lokalizację przyczyny (np. ból głowy, ucha lub gardła, powiększenie szyjnych węzłów chłonnych, bolesne oddawanie moczu, ból w okolicy lędźwiowej, przewlekły wyciek z nosa)
  • zapalenie wyrostka robaczkowego - początkowo ogólne złe samopoczucie i niejasne dolegliwości w okolicy pępka, potem ból zlokalizowany w prawym dolnym kwadracie brzucha, wymioty, niechęć do jedzenia, gorączka
  • ciężkie zakażenie, np. odmiedniczkowe zapalenie nerek (gorączka, ból pleców, bolesne oddawanie moczu), zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych (sztywność karku, światłowstręt)
  • nadciśnienie śródczaszkowe (na tle nerwowym lub po urazie) - częste budzenie się w nocy, nawracające bóle głowy, które nasilają się przy kaszlu, sztywność karku, zaburzenia widzenia, spadek masy ciała, światłowstręt
  • zaburzenia odżywiania (np. anoreksja, bulimia) - cykle przejadania się lub przeczyszczania, erozja szkliwa zębów, zmiany na rękach spowodowane przez próby wzbudzania wymiotów (objaw Russella)
  • spożycie substancji toksycznej, często w nadmiernych ilościach, np. alkoholu
  • ciąża

Zespół cyklicznych wymiotów

Zespół cyklicznych wymiotów to rzadka choroba, która charakteryzuje się nawracającymi atakami uporczywych wymiotów (niekiedy tylko nudności), występującymi w różnych odstępach czasu, bez objawów chorobowych między tymi epizodami.

Zaburzenie to zwykle występuje u dzieci (najczęściej około 5 r.ż.) i ustępuje z osiągnięciem wieku dorosłego. Stan ten może być związany z migrenowymi bólami głowy i prawdopodobnie jest jednym z objawów migreny (tzw. migrena brzuszna).

Ważne

Wymioty - powikłania

Forsowne wymioty mogą doprowadzić do odwodnienia i zaburzeń elektrolitowych lub, rzadziej, do powstania pęknięć błony śluzowej przełyku (zespół Mallory'ego Weissa) lub pełnościennego przerwania ciągłości przełyku (zespół Boerhaavego). Przewlekłe wymioty powodują objawy niedożywienia, utratę masy ciała i zaburzenia metaboliczne.

O autorze
Monika Majewska - właściwe zdjęcie
Monika Majewska
Dziennikarka specjalizująca się w tematyce zdrowotnej, a zwłaszcza obszarach medycyny, ochrony zdrowia i zdrowego odżywiania. Autorka newsów, poradników, wywiadów z ekspertami i relacji. Uczestniczka największej Ogólnopolskiej Konferencji Medycznej "Polka w Europie", organizowanej przez Stowarzyszenie "Dziennikarze dla Zdrowia", a także specjalistycznych warsztatów i seminariów dla dziennikarzy realizowanych przez Stowarzyszenie.