Powiększona wątroba - czy to groźne? Przyczyny i leczenie

Powiększona wątroba (hepatomegalia) to objaw chorób wątroby lub schorzeń ogólnoustrojowych. Powiększenie wątroby może mieć różne przyczyny. Powiększenie wątroby może się wiązać z upośledzeniem jej prawidłowego działania, co stanowi zagrożenie zdrowotne. Jakie są jeszcze możliwe przyczyny powiększenia wątroby? Na czym polega leczenie?

Spis treści

1. Wątroba to fabryka, magazyn i filtr
2. Powiększona wątroba - przyczyny. Choroby wątroby
3. Powiększona wątroba - pozostałe przyczyny
4. Powiększenie wątroby - diagnostyka
5. Powiększenie wątroby - leczenie
6. Powiększona wątroba - co jeść, aby zregenerować wątrobę?

Powiększona wątroba (hepatomegalia) uciska sąsiadujące z nią jelita oraz żołądek. Stąd objawy, takie jak uczucie kłucia w boku i rozpierania pod żebrami. To pierwszy znak, że wątroba przestaje sobie radzić. W prawidłowych warunkach wątroba zajmuje prawy górny kwadrant jamy brzusznej powyżej łuku żebrowego oraz część nadbrzusza, sięgając 5–10 cm na lewo od linii środkowej ciała.

Wątroba to fabryka, magazyn i filtr

Wątroba to pracująca bez wytchnienia fabryka, w której odbywa się przemiana składników dostarczonych z pożywieniem. Uzyskuje się z nich niezbędne do życia związki. Np. białka rozkładane są na aminokwasy, które stanowią budulec dla wszystkich tkanek, a także zapewniają prawidłowe funkcjonowanie organizmu, np. właściwe krzepnięcie krwi. Do wątroby trafia też tłuszcz. Znaczna jego część zostaje przetworzona na lipoproteiny i cholesterol, z którego produkowana jest żółć. Bez niej nie byłoby możliwe trawienie tłuszczów oraz wchłanianie przez organizm rozpuszczalnych w nim witamin.

Glukoza – podstawowe paliwo dla komórek naszego ciała – zostaje w wątrobie zagęszczona i przetworzona na glikogen. Gdy organizm odczuwa braki energetyczne, zmagazynowany w wątrobie glikogen jest rozkładany, powstaje z niego glukoza, która trafia do krwi i staje się źródłem energii. Obok glikogenu w wątrobie przechowywane jest inne zapasowe paliwo: tłuszcz. Tu też gromadzone są witaminy A, D, B12 i żelazo. Wszystkie te substancje w odpowiednim czasie są uwalniane do krwi, tak by dotarły do komórek. Przez wątrobę przechodzą także wszystkie toksyny, zarówno te dostarczane z zewnątrz, jak i produkowane przez organizm. Jest ona zanieczyszczana „odpadami” pochodzącymi z żywności, leków i bakterii oraz tymi hormonami, które są wydzielane w nadmiarze przez organizm. Co pewien czas trzeba więc zrobić generalne porządki, żeby wątrobę oczyścić i odciążyć. Warto wracać do nich przynajmniej raz w roku.

Powiększona wątroba - przyczyny. Choroby wątroby

• marskość wątroby - wątroba jest nie tylko powiększona. Brzeg marskiej wątroby jest ostry i twardy, a spoistość narządu wyraźnie   wzmożona. Powierzchnia marskiej wątroby bywa nierówna

Najczęstszą przyczyną powiększenia wątroby są alkoholowa choroba wątroby oraz wirusowe zapalenia wątroby typu A, B i C.

• nowotwory wątroby - wątroba - poza powiększeniem - może być też twarda
• zapalenie wątroby - to grupa chorób, w przebiegu których dochodzi do stanu zapalnego tego narządu. Jego przyczyny są zróżnicowane. Za zapalenie wątroby najczęściej odpowiadają wirusy
• zakrzepica żył wątrobowych (zespół Budda i Chiariego) - to choroba, której istotą jest blokada odpływu krwi z żył wątrobowych aż do połączenia żyły głównej dolnej z prawym przedsionkiem. Pojawiają się m.in. wodobrzusze, powiększenie wątroby (hepatomegalia) i śledziony (tzw. splenomegalia

• ropień wątroby - może pojawić się wysoka gorączka (39-40 st. C), dreszcze, poty i zły stan ogólny. Chorzy mogą skarżyć się na ból brzucha, nudności, wymioty, osłabienie, spadek masy ciała
• torbiel wątroby - pojawiają się m.in. nasilony ból w prawym nadbrzuszu oraz nudności
• uszkodzenia polekowe, np. przedawkowanie paracetamolu

Powiększona wątroba - pozostałe przyczyny

• konsekwencja różnych zmian metabolicznych, prowadzących do nagromadzenia tłuszczu (np. otyłość albo cukrzyca)
• niektóre choroby o podłożu genetycznym, których istotą jest odkładanie się w wątrobie różnych substancji, np. żelaza (hemochromatoza) czy miedzi (choroba Wilsona), co powoduje powiększenie się narządu
• mononukleoza - gdy wirus Epsteina-Barr (EBV), który odpowiada za mononukleozę, zaatakuje wątrobę, staje się ona powiększona, pojawia się żółtaczka
• sarkoidoza - sarkoidoza polega na gromadzeniu się komórek układu odpornościowego w formie ziarniny w płucach i innych narządach, np. wątrobie

Przeczytaj także: Żylaki przełyku to efekt chorób wątroby

Powiększenie wątroby - diagnostyka

Powiększoną wątrobę można zbadać palpacyjnie. Badający wsuwa pod prawy łuk żebrowy w linii środkowo-obojczykowej  trzy  przylegające do siebie palce, tj. wskazujący, środkowy i serdeczny. (ryc. 12). Jednocześnie pacjent otrzymuje polecenie wykonania powolnego i głębokiego wdechu przez otwarte usta. Powiększenie narządu stwierdza się po wyczuciu jej brzegu 2 lub więcej centymetrów poniżej łuku żebrowego.

W przypadku powiększenia wątroby wykonuje się USG jamy brzusznej, a także badania krwi, takie jak próby wątrobowe, lipogram, stężenia glukozy we krwi, test na WZW. W niektórych przypadkach konieczne mogą być dokładniejsze badania, np. oznaczenie przeciwciał we krwi, a nawet biopsja wątroby.

Powiększenie wątroby - leczenie

Postępowanie zależy od przyczyny powiększonej wątroby. Na przykład, jeśli przyczyną powiększenia wątroby jest marskość, lekarz może zdecydować o podaniu leków bezinterferonowych lub kortykosteroidów. Jeśli powodem jest np. genetyczna choroba Wilsona, która polega na nadmiernym gromadzeniu się miedzi w narządach, podaje się leki, które zapobiegają kumulacji tego pierwiastka w organizmie.

Przeczytaj także: Próby wątrobowe: nieprawidłowe wyniki ALAT, ALP, AspAT, GGTP, LDH, Che  

Powiększona wątroba - co jeść, aby zregenerować wątrobę?

Anna Jarosz

Monika Majewska