Trombocyty (PLT, płytki krwi): normy i interpretacja wyniku
Trombocyty, inaczej płytki krwi (PLT) są niewielkimi fragmentami większych komórek, które pełnią ważną rolę w procesie krzepnięcia krwi. Ocena liczby trombocytów stanowi nieodłączny element badania morfologii krwi. Sprawdź, kiedy badać liczbę trombocytów i o czym świadczy ich niedobór lub nadmiar. Jakie są normy trombocytów?
Spis treści
- Trombocyty – funkcje w organizmie
- Trombocyty – na czym polega badanie?
- Trombocyty – normy
- Trombocyty – kiedy wykonać badanie?
- Trombocyty – nadmiar
- Trombocyty – niedobór
- Trombocyty – małopłytkowość rzekoma
Trombocyty, inaczej płytki krwi (w skrócie PLT, ang. Platelet) są dyskowatymi fragmentami megakariocytów, które dojrzewają w szpiku kostnym. Trombocyty stanowią końcowe stadium rozwoju komórek z układu megakariotwórczego. W miarę dojrzewania megakariocytu dochodzi do zwiększenia ilości materiału genetycznego w jądrze komórkowych oraz objętości cytoplazmy.
Kolejnym etapem jest oddzielenie się fragmentów cytoplazmy megakariocytu, z których bezpośrednio powstają trombocyty. Pojedynczy megakariocyt jest w stanie wytworzyć 4000-8000 trombocytów. Fizjologicznym miejscem bytowania trombocytów jest krew.
Dojrzałe trombocyty nie posiadają jądra komórkowego, ale w ich cytoplazmie znajdują się ziarnistości zawierające różne substancje bioaktywne jak serotonina, czynnik płytkowy 4, płytkopochodny czynnik wzrostu. Trombocyty żyją 7-10 dni, a następnie kończą swój cykl życiowy w śledzionie.
Trombocyty – funkcje w organizmie
Trombocyty uczestniczą przede wszystkim w procesie krzepnięcia krwi. W momencie uszkodzenia tkanki trombocyty zaczynają przylegać do naczyń krwionośnych i uwalniają szereg substancji chemicznych, które rozpoczynają kaskadę krzepnięcia krwi.
Jedną z nich jest serotonina, która jest odpowiedzialna za miejscowe obkurczanie naczyń krwionośnych. Trombocyty aktywują także przekształcanie fibrynogenu w cząsteczki fibryny, w następstwie czego tworzy się siateczka zasklepiająca uszkodzone naczynie krwionośne.
Ponadto w siateczce tej uwiezione zostają następnie krwinki czerwone i trombocyty tworząc mechaniczny czop uniemożliwiający swobodny wypływ krwi.
Trombocyty – na czym polega badanie?
Badanie liczby trombocytów wykonuje się łącznie z pozostałymi parametrami wchodzącymi w skład morfologii krwi. Badanie wykonuje się z krwi żylnej pobranej ze zgięcia łokciowego. Badanie powinno być wykonane rano, najlepiej pomiędzy godziną 6:30 a 9:00.
Osoba wykonująca badanie powinna być na czczo, czyli 12-16 godzin od ostatniego posiłku. W laboratorium badanie liczby trombocytów wykonuje się najczęściej za pomocą automatycznych analizatorów hematologicznych, które w ciągu kilku minut analizują skład komórkowy krwi, podając dokładną liczbę trombocytów i innych parametrów morfologii krwi.
Stąd bardzo często na wyniku badania morfologii krwi umieszczone są dodatkowe wskaźniki oceniające trombocyty:
- MPV – średnia objętość płytki krwi
- PDW – wskaźnik oceniający objętość płytek krwi (anizocytozę)
- P-LCR – procentowy udział dużych trombocytów w ogólnej ich liczbie we krwi
Czytaj też: Morfologia krwi - o czym mówi to badanie krwi
Trombocyty – normy
Norma trombocytów dla dorosłych wynosi od 150 do 400 tysięcy komórek na milimetr sześcienny krwi. Średnio liczba trombocytów u zdrowego człowieka to około 250 tysięcy na milimetr sześcienny krwi. Pamiętajmy, że normy dla liczby trombocytów mogą nieznacznie różnic się pomiędzy laboratoriami.
Trombocyty – kiedy wykonać badanie?
Nieprawidłowa liczba trombocytów może wskazywać na różne stany chorobowe. Badanie liczby trombocytów powinno być szczególnie zlecone w następujących sytuacjach:
- łatwe siniaczenie się
- czerwone plamki na skórze przypominające wysypkę (wybroczyny)
- obfite miesiączki
- przewlekłe krwawienia z nosa
- intensywne krwawienie z niewielkiego skaleczenia
- pojawienie się krwi w kale lub krwi w moczu
- podejrzenie zespołu wykrzepiania śródnaczyniowego (DIC)
Trombocyty – nadmiar
Wzrost liczby trombocytów powyżej normy (trombocytemia, nadpłytkowość) obserwuje się:
- po zabiegach chirurgicznych
- w chorobach rozrostowych układu krwiotwórczego np. czerwienicy prawdziwej, przewlekłej białaczce szpikowej
- w nowotworach np. neuroblastomie, raku trzustki
- w reakcji przeszczep przeciwko gospodarzowi
- w kolagenozach
- w chorobach przewodu pokarmowego np. celiakii, wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego, przewlekłym zapaleniu wątroby
- w chorobach z autoagresji np. reumatoidalnym zapaleniu stawów
- w chorobach zakaźnych np. gruźlicy
- po zawale mięśnia sercowego
- w zespole nerczycowym
- w osteoporozie
- w cukrzycy
- w trakcie przewlekłego stresu
Nadmiar trombocytów może prowadzić do powikłań zakrzepowych i zatorowych, wynikającej ze wzmożonej agregacji trombocytów. Dlatego powinien on być jak najszybciej rozpoznany przez lekarza. Warto wiedzieć, że zwiększenie liczby trombocytów nie zawsze jest objawem patologii i może występować:
- u niemowląt między 3-12 miesiącem życia
- u kobiet po porodzie
- u osób przebywających w warunkach wysokogórskich
- po intensywnym wysiłku fizycznym
- po usunięciu śledziony
Trombocyty – niedobór
Spadek liczby trombocytów poniżej normy (trombocytopenia, małopłytkowość) może wynikać z:
- upośledzania ich produkcji w szpiku kostnym np. w przebiegu choroby nowotworowej lub włóknienia szpiku
- nadmiernego wychwytywania trombocytów przez powiększoną śledzionę
- nadmiernie szybkiego usuwania trombocytów z krwioobiegu
Spadek liczby trombocytów obserwuje się:
- w dziedzicznej małopłytkowości spowodowanej przez mutacje genetyczne
- w aplazjach i zwłóknieniach szpiku
- w chorobach rozrostowych układu krwiotwórczego np. niedokrwistości aplastycznej
- w nowotworach hematologicznych np. chłoniakach
- w chorobach z autoagresji np. toczniu rumieniowatym układowym
- w przewlekłych zakażeniach wirusowych np. odrze, mononukleozie zakaźnej
- w niedoborach witaminy B12 i kwasu foliowego
- w niewydolności nerek
- w reakcjach alergicznych na niektóre leki
- we wstrząsie anafilaktycznym
- w alkoholizmie
- w trakcie przyjmowania niektórych leków np. heparyny, niesteroidowych leków przeciwzapalnych
Niebezpiecznym następstwem małopłytkowości są samoistne krwawienia (skaza krwotoczna), które pojawiają się przy licznie trombocytów 10-20 tysięcy komórek na milimetr sześcienny krwi.
Czytaj też: Co ma wpływ na wyniki badania krwi?
Trombocyty – małopłytkowość rzekoma
Czasami liczba trombocytów na wyniku badania laboratoryjnego może być fałszywie zaniżona pomimo ich prawidłowej liczby u pacjenta. W takiej sytuacji mówimy o tzw. małopłytkowości rzekomej wynikającej z obecności we krwi naturalnych przeciwciał, które aglutynują (zlepiają) trombocyty w probówce krwi pobranej od pacjenta.
Szacuje się, że około 2% zdrowej populacji może posiadać takie przeciwciała. Rzekomą małopłytkowość należy podejrzewać u osób ze znacznie obniżoną liczbą trombocytów w badaniu, lecz bez objawów klinicznych choroby.
Porady eksperta
Polecany artykuł:
