Senność po jedzeniu. Dlaczego chce nam się spać po posiłku?

Senność po jedzeniu zazwyczaj nie jest problemem do niepokoju – to stan fizjologiczny wywołany wzmożoną pracą układu trawienia. W niektórych przypadkach jednak senność po jedzeniu może wskazywać na problemy ze zdrowiem, w tym tak poważne, jak zaburzenia krążenia wywołane miażdżycą, cukrzycę, zaburzenia hormonalne lub metaboliczne. Dlaczego po posiłku chce się spać? Kiedy senność po jedzeniu należy traktować jako zupełnie normalne zjawisko, a w jakich przypadkach wymaga ona uwagi? Jakie badania należy wykonać w przypadku senności po jedzeniu?

Spis treści

1. Senność po jedzeniu jako stan fizjologiczny
2. Senność po jedzeniu a leki
3. Senność po jedzeniu a rodzaj posiłków. Senność po słodyczach
4. Senność po jedzeniu – czy to cukrzyca?
5. Senność po jedzeniu a problemy z tarczycą
6. Senność po jedzeniu a niskie ciśnienie
7. Senność po jedzeniu – jakie badania warto wykonać?
8. Senność po jedzeniu – jak jej uniknąć?

Senność po jedzeniu to przypadłość, na którą skarży się wiele osób. Mimo, że zazwyczaj sądzi się, że pojawia się bądź nasila wraz z wiekiem, prawda jest taka, że senność po jedzeniu występuje, i to wcale nie tak rzadko, również u osób młodych.

Senność po jedzeniu jest bardzo dokuczliwa. Jeśli jednak stan poposiłkowego zmęczenia mija stosunkowo szybko, zazwyczaj nie ma powodu do niepokoju. Bywa jednak, że uczucie znużenia, jakie pojawia się po posiłku - zwłaszcza obfitym - wręcz uniemożliwia zwykłe funkcjonowanie.

W takich sytuacjach wskazany jest już kontakt z lekarzem chociażby z tego powodu, że przyczyną tego stanu mogą być niezdiagnozowane choroby. Jakie są najczęstsze przyczyny senności po jedzeniu i kiedy senność po jedzeniu może świadczyć o chorobie?

Senność po jedzeniu jako stan fizjologiczny

Najczęstszą przyczyną senności po jedzeniu jest fizjologia. Po posiłku układ pokarmowy intensywnie pracuje, a większość krwi, za której pośrednictwem transportowane są składniki odżywcze pozyskane z pożywienia, kierowana jest do jelit. Mniej krwi trafia wtedy do ośrodkowego układu nerwowego, w tym do mózgu – i choć nie ponosi on z tego powodu najmniejszego uszczerbku, to jednak jego aktywność znacząco nieraz spada. Właśnie dlatego po obfitym posiłku wiele osób ma ochotę uciąć sobie nawet krótką drzemkę.

Senność po jedzeniu a leki

Nadmierną senność po jedzeniu mogą również spowodować niektóre zażywane na stałe leki. Jeśli więc po jedzeniu chce ci się spać, sprawdź w ulotce leku, czy nie jest to przypadkiem jego zasługa. Do senności poposiłkowej, jak i ogólnej nadmiernej senności w ciągu dnia może prowadzić zażywanie m.in. takich leków, jak:

• silne leki przeciwbólowe, w tym opioidy
• leki obniżające ciśnienie krwi (leki hipotensyjne)
• leki przeciwdepresyjne i przeciwpsychotyczne
• benzodiazepiny.

Senność po jedzeniu a rodzaj posiłków. Senność po słodyczach

Na uczucie senności po posiłku wpływ może mieć również rodzaj zjedzonego dania. Senność po obfitym posiłku bogatym w mięso, soję, sery może mieć związek z nadmiarem obecnego w tych produktach tryptofanu, czyli aminokwasu, który jest niezbędny do produkcji serotoniny, której wysoki poziom może mieć działanie nasenne. Tryptofan sam w sobie ma też właściwości sprzyjające zasypianiu: jego duża ilość wprowadza nas w błogi nastój.

Z kolei senność po zjedzeniu deseru związana jest z nadmiarem węglowodanów, za sprawą których we krwi dochodzi do szybkiego wzrostu poziomu glukozy. Trzustka uwalnia wtedy spore ilości insuliny. Efektem tego procesu może być nadmierna senność.

Senność po jedzeniu – czy to cukrzyca?

Senność po jedzeniu może być również oznaką zaburzeń tolerancji glukozy – w niektórych przypadkach może więc sugerować wystąpienie insulinooporności lub nawet cukrzycę. Można to podejrzewać, jeśli senności poposiłkowej towarzyszą również inne objawy, np. typowe dla insulinooporności tycie bez wyraźnej przyczyny czy problemy z koncentracją albo sugerujące cukrzycę nadmierne pragnienie, ogólne osłabienie lub też zwiększone oddawanie moczu.

W takiej sytuacji konieczne są dalsze badania zlecone przez lekarza, w tym oznaczenie poziomu cukru na czczo, a także, jeśli istnieją wskazania, doustny test tolerancji glukozy lub glukozy i insuliny.

Senność po jedzeniu a problemy z tarczycą

Senność po jedzeniu mogą również odczuwać osoby mające problemy z tarczycą, konkretnie – niedoczynność tarczycy, objawem której jest ogólne zmęczenie i znużenie, a nawet ospałość, w tym także po jedzeniu.

Niedoczynność tarczycy można podejrzewać, jeżeli prócz senności po jedzeniu występują również inne objawy, w tym wypadanie włosów, sucha skóra, zaparcia, zaburzenia koncentracji, problemy z pamięcią, uczucie nieustającego chłodu czy spowolnienie czynności serca. Można je potwierdzić lub wykluczyć, oznaczając we krwi stężenie TSH, a także tyroksyny (FT4).

Senność po jedzeniu a niskie ciśnienie

Senność po jedzeniu może być również odczuwana przez osoby, które mają hipotensję, czyli niskie ciśnienie krwi, nazywane również hipotonią lub niedociśnieniem. O niskim ciśnieniu mówimy, jeśli wartość ciśnienia skurczowego spada poniżej 100 mm Hg, natomiast rozkurczowego – poniżej 60 mm Hg.

Osoby, które mają niskie ciśnienie, nie tylko mają skłonność do senności po posiłku - częściej są również znużone, osłabione, z reguły cierpią także na zawroty głowy, mają zimne dłonie i stopy, mroczki przed oczami, problemy z koncentracją, zdarzają im się również omdlenia.

Senność po jedzeniu – jakie badania warto wykonać?

Samodzielnie bardzo trudno jest ocenić, co jest przyczyną senności po jedzeniu. Jeżeli objaw ten jest dokuczliwy lub budzi niepokój, warto skontaktować się z lekarzem, który – w zależności od podejrzewanej przyczyny – wystawi skierowanie na badania. Z reguły w takich przypadkach konieczne jest wykonanie morfologii i poziomu żelaza, oznaczenie poziomu glukozy na czczo, niekiedy też badania hormonów tarczycy lub wykonanie krzywej glukozowo-insulinowej.

Senność po jedzeniu – jak jej uniknąć?

Jak walczyć z sennością po jedzeniu? Senności po posiłku można próbować uniknąć, a jeśli się pojawi, bezpiecznie pobudzać organizm. W jaki sposób?

• dbaj o zrównoważoną dietę. Posiłki powinny być zbilansowane, należy unikać nadmiaru węglowodanów, a do menu włączyć zdrowe tłuszcze.
• przestrzegaj pór posiłków i nie pomijaj ich. Ominięcie drugiego śniadania może skutkować tym, że na obiad zjemy znacznie więcej – a to z kolei może doprowadzić do znacznego skoku poziomu cukru we krwi.
• w trakcie posiłku ani po nim nie pij niczego, co jest słodkie :soku, kompotu, gazowanych napojów, słodzonej kawy czy herbaty.
• ogranicz słodycze i słodkie owoce, nie jedz deseru od razu po obiedzie – a najlepiej w ogóle z niego zrezygnuj.
• jeśli czujesz, że ogarnia cię znużenie, wyjdź na spacer, zrób kilkanaście przysiadów, głęboko oddychaj – to pozwoli dotlenić mózg.

Katarzyna Hubicz