Jaskra - przyczyny, objawy i leczenie

2022-03-04 7:42

Jaskra to choroba oczu, która powoduje zanik nerwów wzrokowych i prowadzi do nieodwracalnej ślepoty. Jaskra rozwija się powoli, często bezobjawowo, a wykrywa się ją zazwyczaj przypadkiem, podczas badania wzroku u okulisty czy dobierania okularów. Jakie są przyczyny tej choroby i jak rozpoznać pierwsze objawy jaskry, by podjęte leczenie przyniosło najlepsze efekty? Jakie są rodzaje jaskry?

Jaskra to choroba przede wszystkim ludzi w starszym wieku
Autor: Getty Images

Jaskra podobnie jak inne groźne choroby oczu występuje przede wszystkim u osób starszych. Na całym świecie choruje około 70 mln osób. Mimo stale postępującego rozwoju medycyny, cały czas nie do końca znamy dokładne przyczyny jej powstawania. Nie dysponujemy również w pełni skutecznymi metodami leczenia tej choroby. Potrafimy za to opóźniać jej rozwój i dlatego tak bardzo ważne jest regularne wykonywanie badań diagnostycznych.

Mówiąc o jaskrze należałoby zacząć od tego, czym jaskra NIE jest. Jaskra to nie jest jedna choroba, którą można w prosty sposób zdefiniować i leczyć. Jaskra to grupa chorób, które powodują zanik nerwów wzrokowych i związaną z tym nieodwracalną ślepotę. W skład zaburzenia określanego wspólnym terminem "jaskra" wchodzi kilkanaście jednostek chorobowych.

Każda z tych chorób ma inne przyczyny, inne czynniki ryzyka, inne objawy i rokowania i wymaga innego leczenia. Wspólnym mianownikiem jest to, że w ostateczności wszystkie te jednostki chorobowe prowadzą do zaniku nerwów wzrokowych i całkowitej ślepoty.

Spis treści

  1. Objawy jaskry
  2. Mechanizm powstawania jaskry
  3. Rodzaje i klasyfikacja jaskry
  4. Podział jaskry
  5. Jaskra: czynniki ryzyka
  6. Jaskra: podstawą diagnostyka
  7. Jaskra - sposoby leczenia jaskry

Objawy jaskry

Jaskra może przebiegać bezobjawowo. Objawy jaskry to najczęściej:

Ponieważ w przypadku jaskry najpierw znikają włóka odpowiedzialne za widzenie obwodowe, chory traci w pierwszej kolejności obraz tego, co znajduje się na obrzeżach pola widzenia.

W ostrych atakach jaskry pojawiają się:

Oko może zrobić się twarde, czerwone i bolesne. W wypadku ostrego ataku jaskry potrzebna jest natychmiastowa pomoc okulisty, często kończąca się szybką operacją.

Prof. dr hab. Iwona Grabska-Liberek - w 90 proc. przypadków jaskra przebiega bezobjawowo. – W Polsce szacuje się, że około 800 tys. osób choruje na jaskrę. Jaskra obok zwyrodnienia plamki związanego z wiekiem i zaćmy jest jedną z najczęstszych przyczyn ślepoty. Na świecie choruje na nią około 60 mln osób i prognozy są takie, że do 2020 roku 11 mln ludzi oślepnie – mówi prof. dr hab. Iwona Grabska-Liberek.

Źródło: www.lifestyle.newseria.pl

Mechanizm powstawania jaskry

Wewnątrz gałki ocznej dochodzi do nieprzerwanego krążenia płynu, tzw. cieczy wodnistej, która zaopatruje tkanki oka w składniki odżywcze i odprowadza z nich produkty przemiany materii. Nowo powstały płyn odpływa do naczyń krwionośnych przez część oka nazwaną kątem przesączania.

Jeśli kąt przesączania zamknie się lub istniejące w nim otworki, tzw. pory, ulegną zatkaniu, dochodzi do zaburzenia równowagi pomiędzy wytworzeniem płynu a jego odpływem. W wyniku tego ciśnienie wewnątrz oka, które jest zamkniętą kulą, wzrasta i doprowadza do nieodwracalnego zniszczenia włókien nerwowych siatkówki oraz odżywiających je naczyń krwionośnych, zaniku nerwu wzrokowego i doprowadza w efekcie do utraty wzroku.

Rodzaje i klasyfikacja jaskry

Podstawowy podział wyróżnia jaskry z otwartym i zamkniętym kątem przesączania oraz jaskry pierwotne i wtórne. Aby dokonać klasyfikacji konieczna jest znajomość szerokości kąta komory przedniej i okoliczności mogących stanowić wtórną przyczynę jaskry. Klasyfikacji jaskry dokonuje się w oparciu o:

Podział jaskry

Europejskie Towarzystwo Jaskrowe (EGS) stosuje podział jaskry, uwzględniający szerokość kąta przesączania komory przedniej i przyczyny wywołujące chorobę:

  1. jaskra pierwotna młodzieńcza
  2. jaskra pierwotna otwartego kąta (JPOK)
  3. jaskra normalnego ciśnienia (JNC)
  4. nadciśnienie oczne (NO)
  • jaskry wtórne otwartego kąta (JWOK)

  1. jaskra w przebiegu zespołu rzekomego złuszczania torebki soczewki- jaskra barwnikowa- jaskra związana z patologią soczewki- jaskra związana z zapaleniem błony naczyniowej;
  2. jaskra związana z odwarstwieniem siatkówki- jaskra związana z krwotokiem wewnątrzgałkowym- jaskra związana z guzami wewnątrzgałkowymi;
  3. jaskra spowodowana urazem oka- jaskra spowodowana leczeniem sterydami- jaskra spowodowana zabiegiem chirurgicznym lub laserowym- jaskra spowodowana zaburzeniem odpływu krwi z oczodołu.
  1. jaskra zamkniętego kąta o przebiegu ostrym, podostrym lub przewlekłym;
  2. stan po ostrym zamknięciu się kąta przesączania
  3. zamykanie się kąta przesączania w przebiegu bloku źrenicznego, zespołu płaskiej tęczówki lub patologii soczewki.
  • jaskry wtórne zamkniętego kąta (JWZK)

  1. jaskry wtórne związane z pęczniejącą lub przemieszczoną soczewką;
  2. jaskra neowaskularna związana z zaburzeniem mikrokrążenia w oku;
  3. jaskra złośliwa- jaskra przebiegająca z wrodzonymi anomaliami kąta.

Jaskra: czynniki ryzyka

Obecność 3 lub większej liczby czynników ryzyka wymaga wizyty u specjalisty.

Jaskra: podstawą diagnostyka

Jeśli choroba ma być prawidłowo leczona, w pierwszej kolejności musi być przeprowadzona szczegółowa diagnostyka jaskry i postawione właściwe rozpoznanie. Każdy z rodzajów jaskry wymaga często zupełnie innego postępowania leczniczego względem pacjenta.

Największy problem diagnostyczny stanowi najczęściej występująca w Polsce jaskra pierwotna otwartego kąta (JPOK), która w przeważającej większości przypadków nie daje na początku żadnych objawów ostrzegawczych i chory do czasu utraty widzenia nie ma świadomości tego, że ślepnie, i nie zgłasza się do lekarza okulisty po pomoc i leczenie jaskry.

Warto wiedzieć

Pionierskie zabiegi u chorych na jaskrę oporną na leki

Pionierskie zabiegi ultradźwiękowej plastyki ciała rzęskowego, stosowane w jaskrze opornej na leczenie farmakologiczne, przeprowadził zespół pod kierownictwem prof. Edwarda Wylęgały w Katowicach. Ultradźwiękową plastykę ciała rzęskowego stosuje się w jaskrze opornej na leczenie farmakologiczne. To innowacyjna procedura, wykorzystująca energię ultradźwięków do zmniejszenia produkcji cieczy wodnistej. Zabieg wykonuje się w znieczuleniu miejscowym. Zadaniem chirurga jest precyzyjne ustawienie przetwornika emitującego ultradźwięki na oku. Po przyssaniu plastikowego interfejsu za pomocą mikropompy chirurg kontroluje proces leczenia. Wiązka lecznicza jest aplikowana na sześć sektorów twardówki, pod którą znajduje się ciało rzęskowe. Zabieg trwa mniej niż pięć minut; ze względu na precyzję i innowacyjność powikłania są rzadkie i łagodne.

Czego nie wiesz o jaskrze?

Jaskra - sposoby leczenia jaskry

Leczenie jaskry przeprowadzane jest różnymi metodami - ich wybór zależy od stopnia zaawansowania choroby - od najmniej inwazyjnych - kropli - po leczenie operacyjne. Jaka metoda leczenia jaskry przynosi najlepsze efekty? Kiedy stosujemy leczenie bezoperacyjne, a kiedy konieczna jest operacja? Więcej o tym opowie nasz ekspert prof. Iwona Grabska-Liberek, ordynator oddziału okulistyki Szpitala Klinicznego im. W. Orłowskiego w Warszawie.

Jaskra - sposoby leczenia jaskry

Czy grozi ci jaskra?

Pytanie 1 z 5
Często miewam zimne ręce i stopy
O autorze
dr n. med. Barbara Polaczek-Krupa, specjalista chorób oczu, Centrum Okulistyczne Targowa 2, Warszawa

Dr n. med. Barbara Polaczek-Krupa, inicjatorka i założycielka Centrum T2. Specjalizuje się w nowoczesnej diagnostyce i leczeniu jaskry – temu była poświęcona także jej praca doktorska obroniona z wyróżnieniem w 2010 r.

Dr n. med. Polaczek-Krupa doświadczenie zdobywa od 22 lat, odkąd rozpoczęła pracę w Klinice Okulistycznej CMKP w Warszawie, z którą była związana w latach 1994-2014. W tym okresie uzyskała dwa stopnie specjalizacji z okulistyki i tytuł doktora nauk medycznych.

W latach 2002-2016 pracowała w Instytucie Jaskry i Chorób Oka w Warszawie, gdzie zdobywała wiedzę i doświadczenie lekarskie konsultując pacjentów z całej Polski i z zagranicy.

Od lat w ramach współpracy z Centrum Medycznym Kształcenia Podyplomowego jest wykładowcą na kursach i szkoleniach prowadzonych dla lekarzy specjalizujących się w zakresie okulistyki i podstawowej opieki zdrowotnej.

Jest autorem lub współautorem licznych publikacji w czasopismach naukowych. Członek Polskiego Towarzystwa Okulistycznego (PTO) i Europejskiego Towarzystwa Jaskrowego (EGS).