Klonazepam - działanie, dawkowanie, skutki uboczne

2021-08-09 9:54

Klonazepam jest zaliczany do benzodiazepin. Są to związki stosowane w neurologii i psychiatrii do leczenia zaburzeń snu, napadów lęku, stanów padaczkowych. Klonazepam należy do grupy benzodiazepin długodziałających. Jego okres półtrwania w organizmie wynosi od 20 do 40 h. Klonazepam uważany jest za bardziej efektywny od diazepamu, dodatkowo wymaga mniejszego dawkowania, aby uzyskać efekt terapeutyczny. Ma też mniej działań niepożądanych.

Klonazepam - działanie, dawkowanie, skutki uboczne
Autor: Getty Images

Spis treści

  1. Działanie klonazepamu
  2. Wskazania do stosowania klonazepamu
  3. Dawkowanie klonazepamu
  4. Przeciwwskazania do stosowania klonazepamu
  5. Środki ostrożności i interakcje z innymi lekami
  6. Działania niepożądane klonazepamu

Działanie klonazepamu

Klonazepam nasila działanie hamujące neuronów GABA-ergicznych w ośrodkowym układzie nerwowym. W wyniku jego działania zmniejsza się aktywność innych grup neuronów np.:

  • noradrenergicznych,
  • cholinergicznych,
  • dopaminergicznych
  • oraz serotoninergicznych.

Benzodiazepiny są uważane za bezpieczniejsze od barbituranów, ponieważ ich działanie hamujące na neurony jest ograniczone do ilości przekaźnika naturalnie występującego w organizmie. Kiedy neuroprzekaźnik zostanie wyczerpany, działanie hamujące także się skończy.

Klonazepam wykazuje działanie:

  • przeciwdrgawkowe,
  • przeciwlękowe,
  • uspokajające,
  • nasenne,
  • a także miorelaksacyjne, czyli zmniejszające napięcie mięśni szkieletowych.

Po podaniu klonazepamu u pacjenta wzrasta próg drgawkowy, co zmniejsza występowanie stanów padaczkowych uogólnionych oraz ogniskowych.

Napad padaczki. Jak pomóc choremu?

Wskazania do stosowania klonazepamu

Zgodnie z kartą charakterystyki produktu leczniczego, klonazepam jest wskazany w iniekcjach jako lek w stanie padaczkowym, którego zadaniem jest przerwanie ataku. Zgodnie ze statystykami atak padaczki jest w 60 procentach spowodowany nieregularnym stosowaniem leków przeciwpadaczkowych. Jest to stan zagrażający życiu pacjenta. Ratownicy medyczni mogą podać klonazepam w iniekcji w wypadku stanu padaczkowego.

Wskazaniem do stosowania tabletek klonazepamu jest padaczka u dorosłych i dzieci o charakterze uogólnionym w tym:

  • napady akinetyczne,
  • napady miokloniczne,
  • napady toniczno-kloniczne,
  • napady nieświadomości
  • oraz napady częściowe tzw. ogniskowe.

Jednakże podawanie klonazepamu przewlekle jako lek przeciwdrgawkowy jest obecnie rzadkością, ponieważ długotrwała podaż tej substancji powoduje rozwinięcie tolerancji u pacjenta.

Czasami lekarz podejmuje decyzje o włączeniu do terapii klonazepamu kiedy pacjent cierpi na padaczkę lekooporną i inne terapeutyki nie są już skuteczne. W takiej sytuacji klonazepam jest wymieniany we wskazaniach jako lek III rzutu.

Klonazepam można także podawać podczas zwiększonej częstotliwości napadów oraz podczas modyfikacji dotychczasowej terapii przeciwpadaczkowej, szczególnie kiedy zmiany w leczeniu są wdrażane zbyt szybko i mogą spowodować zwiększenie częstości napadów.

Lek ten także jest stosowany podczas:

  • zaburzeń zachowania w fazie REN,
  • ostrych zaburzeniach ruchowych,
  • silnego napadu paniki,
  • manii,
  • stanach dużego pobudzenia u pacjenta
  • oraz kiedy pacjent wykazuje myśli samobójcze.

Klonazepam raczej nie jest rekomendowany w leczeniu bezsenności, ponieważ jest zaliczany do silnych benzodiazepin długodziałających. U pacjenta występuje problem z bezpiecznym odstawieniem tego leku. Sytuacją, w której psychiatra decyduje się na podanie klonazepamu, jest ciężka bezsenność u pacjenta.

Czytaj więcej: Napady padaczkowe: rodzaje

Dawkowanie klonazepamu

O dawkowaniu w przypadku iniekcji decyduje lekarz lub ratownik medyczny. Decyzja ta jest podyktowana stanem klinicznym pacjenta i jego wiekiem.

Ponieważ podawanie benzodiazepin parenteralnie, to jest w zastrzyku lub infuzji, jest niebezpieczne ze względu na ryzyko wystąpienia depresji oddechowej, specjalista medyczny podaje ten lek wolno i ostrożnie, jednocześnie monitorując stan funkcje życiowe pacjenta.

Dawkowanie tabletek w przypadku leczenia pacjentów z padaczką także jest zależne od lekarza i dobierane jest indywidualne dla każdego pacjenta.

Ogólnie przyjmuje się, że dla dorosłych dawka początkowa nie powinna przekraczać 1,5 mg/ dobę. Lek podaje się w 3 dawkach podzielonych w równym odstępie czasu. Ilość leku można zwiększać stopniowo od 0,5 mg do 1 mg co 3 dni. Dawka podtrzymująca u dorosłych pacjentów wynosi od 4 mg do 8 mg.

Należy pamiętać, iż dobowa dawka maksymalna wynosi 20 mg i nie należy jej przekraczać chyba, że lekarz zaordynował inaczej w wyjątkowej sytuacji.

U dzieci od 1 do 5 roku życia dawka początkowa wynosi 0,25 mg na dobę. Następnie dawkę się zwiększa stopniowo do 1-2 mg na dobę. U starszych dzieci dawka początkowa wynosi 0,5 mg na dobę a dawka podtrzymująca 2-4 mg na dobę.

Należy pamiętać, że dawkę dobową należy podzielić na 3-4 części.

U pacjentów w podeszłym wieku należy zmniejszyć dawkę początkową i podtrzymującą, ponieważ ta grupa pacjentów jest szczególnie wrażliwa na leki działające na ośrodkowy układ nerwowy.

Istotną informacją dla pacjenta i lekarza jest sytuacja, w której leczenie klonazepamem nie przynosi efektów. Wtedy lek należy odstawić i obrać inny tor leczenia.

Aby uniknąć występowania tolerancji i zmniejszyć ryzyko wystąpienia zespołu abstynencyjnego, należy podawać pacjentowi jak najmniejszą skuteczną dawkę.

Przeciwwskazania do stosowania klonazepamu

Nie należy podawać klonazepamu jeśli:

  • pacjent cierpi na nadwrażliwość na benzodiazepiny lub inną substancje pomocniczą, która występuje w leku,
  • kiedy pacjent cierpi na ostrą niewydolność płuc,
  • kiedy pacjent cierpi na ciężką niewydolność oddechową lub ciężką niewydolność wątroby,
  • kiedy pacjent cierpi na bezdech senny,
  • w przypadku występowania u pacjenta miastenii,
  • w przypadku podania klonazepamu w formie iniekcji, a pacjent jest niemowlęciem lub wcześniakiem, może to doprowadzić do nieodwracalnych zmian. Odpowiedzialny za taką reakcje małego pacjenta nie jest sam klonazepam, ale alkohol benzylowy, który jest zawarty w formule leku do wstrzykiwania,
  • pacjentom z zatruciem alkoholem.

Środki ostrożności i interakcje z innymi lekami

Benzodiazepiny są uznawane za leki bezpieczne dopóki są sosowane zgodnie z zaleceniami lekarza oraz leczenie nimi jest krótkotrwałe. W przypadku przedłużonej terapii u pacjenta mogą pojawić się działania niepożądane o ciężkości większej niż te klasyczne jak ból głowy czy senność.

Dodatkowo pacjent narażony jest na wystąpienie u niego uzależnienia na tą substancje. Warto podkreślić, że wraz z wydłużeniem się czasu terapii działanie przeciwdrgawkowe oraz uspokajające jest mniejsze, a więc lek jest mniej skuteczny (tzw. tolerancja) i należy zwiększać jego dawki. Takie postępowanie dodatkowo zwiększa ryzyko wystąpienia działań niepożądanych.

U pacjentów przyjmujących lek przewlekle lub w dużych dawkach, po nagłym odstawieniu może wystąpić zespół odstawienny objawiający się:

Dlatego lek ten należy odstawiać stopniowo.

Jeśli pacjent przyjmuje klonazepam w dużej dawce może wystąpić u niego niepamięć następcza. Stan ten pojawia się po kilku godzinach po zażyciu leku.

U niektórych pacjentów występują tzw. reakcje paradoksalne na lek, które objawiają się:

U pacjentów w podeszłym wieku klonazepam ma większą szansę na kumulowanie się w organizmie, w efekcie tego następuje zwiększona senność oraz zmniejszenie koordynacji ruchowej u tej grupy chorych. Starszy pacjent może przez to upaść, dlatego ważnym jest, aby osoby mu bliskie miały takie działanie leku na uwadze.

Klonazepam należy ostrożnie stosować u pacjentów z:

  • jaskrą,
  • przewlekłą niewydolnością płuc,
  • zaburzeniami czynności wątroby
  • czy zaburzeniami czynności nerek.

U niemowląt i dzieci klonazepam może spowodować nadmierne wydzielanie śliny i wydzielin dróg oddechowych. Ważnym jest kontrolowanie drożności dróg oddechowych u wymienionych pacjentów.

Nie należy pić alkoholu podczas terapii klonazepamem lub nawet po jego jednorazowym podaniu. Alkohol w tym wypadku może zmniejszyć skuteczność leku i wywołać u pacjenta stan padaczkowy. Należy odczekać co najmniej 3 dni od przyjęcia klonazepamu, jeśli planuje się pić alkohol.

Należy pamiętać, że działanie klonazepamu potęgują inne leki działające depresyjnie na układ nerwowy, to jest:

W wyniku łączenia tych leków może dojść do pogłębienia działań niepożądanych klonazepamu np.:

  • nadmierne uspokojenie,
  • nadmierna senność,
  • pogorszenie sprawności psychoruchowej.

Klonazepam nie powinien być stosowany u kobiet w ciąży lub karmiących bez wiedzy lekarza i jego pozwolenia.

Działania niepożądane klonazepamu

Do najczęstszych działań niepożądanych należą:

Jako działanie niepożądane może wystąpić:

W rzadkich przypadkach może dojść do depresji oddechowej. Najczęściej są to przypadki podania dużej dawki leku w krótkim czasie dożylnie. Ryzyko takiej reakcji wzrasta jeśli pacjent przyjmuje dodatkowo inne leki które działają depresyjnie na ośrodek oddechowy.