Agresja: definicja, rodzaje, leczenie

2018-04-30 7:00

Agresja to wbrew pozorom problem dość złożony – inne są zachowania agresywne u dzieci, inne u osób dorosłych. Zetknąć się z agresją można zasadniczo w każdym środowisku – w domu, w pracy, ale i podczas zakupów czy na wakacyjnym wyjeździe. Sprawdź, jakie w ogóle wyróżnia się rodzaje agresji i czym się one od siebie różnią, a także dowiedz się, czy możliwe jest leczenie zachowań agresywnych.

Agresja: definicja, rodzaje, leczenie
Autor: thinkstockphotos.com Niektóre z teorii mówią, że agresję przodkowie przekazują nam w genach.

Spis treści

  1. Agresja: definicja
  2. Agresja: rodzaje
  3. Agresja bierna
  4. Agresja w związku
  5. Agresja w pracy
  6. Agresja u dzieci a agresja u dorosłych
  7. Agresja: leczenie
  8. Agresja: gdzie szukać pomocy?
  9. Mężczyźni częściej niż kobiety mają problem z agresją. Na terapiach przybywa jednak także pań

Agresja: definicja

Agresja - termin ten wywodzi się od łacińskiego słowa "aggresio", rozumianego jako "atak" lub "napaść". Wyróżnianych jest wiele różnych definicji agresji, ogólnie opisać ją jednak można jako przeróżnego rodzaju zachowania, które – przejawiane przez jedną osobę – mają doprowadzić do szkody psychicznej lub fizycznej u drugiego człowieka.

Wielu różnych badaczy interesowały, a zasadniczo nadal interesują, przyczyny agresji. Obecnie można powiedzieć tyle – teorii dotyczących tego, skąd biorą się zachowania agresywne, jest wyjątkowo dużo. W przeszłości – u zarania dziejów ludzkości – agresja mogła pozwolić np. na zdobycie przywództwa w grupie czy lepszego pożywienia.

Przejawianie zachowań agresywnych w tamtych czasach można by więc w pewien sposób wytłumaczyć. Obecnie są one już jednak skrajnie nieakceptowalne społecznie i dlatego właśnie aż tak wielu uczonych poszukuje czynników, które to do nich doprowadzają.

Pod uwagę jako możliwe przyczyny agresji brane są m.in. takie czynniki, jak różnorodne zaburzenia psychiczne, ale i choroby somatyczne. Zwraca się również uwagę na to, że podłożem zachowań agresywnych mogą być różne szkodliwe czynniki środowiskowe. Możliwe jest jednak i to, że pewną podatność do agresji mamy po prostu zakodowaną w naszych genach.

Czytaj też: 6 kroków do zapanowania nad złością

Agresja: rodzaje

Prawdopodobnie dużo bardziej od przyczyn agresji znane są jej rodzaje. Podstawowy podział wyróżnia:

  • agresję fizyczną (związaną np. z uderzeniem kogoś) oraz
  • agresję werbalną, słowną (polegającą chociażby na kierowaniu jakichś wyzwisk w kierunku innego człowieka).

Zachowania agresywne można jednak podzielić również i ze względu na kilka innych aspektów. Wymienia się agresję wewnętrzną (autoagresję), gdzie człowiek np. dokonuje u siebie jakichś uszkodzeń, a także agresję zewnętrzną, czyli skierowaną ku innym.

Inne zaś jeszcze rodzaje agresji wyszczególnić można ze względu na cel, który ma ona wywrzeć. Tutaj można wspomnieć o agresji wrogiej, mającej za zadanie wywołać ból lub zranić kogoś, a także agresję instrumentalną, której celem jest np. usunięcie przeciwka, pozbycie się konkurencji (jako jej przykład można podać faul w jakichś rozgrywkach sportowych).

Agresja bierna

Jednym z bardziej interesujących rodzajów zachowań agresywnych jest agresja bierna. Osoby, które ją stosują, bywają określane jako bierno-agresywne lub pasywno-agresywne.

Zapewne większość z nas zetknęła się z sytuacją, kiedy stał przed nami, wyglądający na całkowicie zrelaksowanego, uśmiechnięty człowiek, a w nas samych w tym czasie po prostu szalało rozdrażnienie, złość czy odwrotnie – przygnębienie i smutek.

Bierna agresja – bo to ona właśnie może być związana z wyżej opisaną sytuacją - bywa nawet nazywana wyrafinowaną sztuką krzywdzenia. Osoby, które ją stosują, często posługują się sarkazmem i wypowiadają niemiłe dla innych uwagi.

Jednocześnie czynią to zwykle w sposób zakamuflowany – jako przykład można tutaj podać taką wypowiedź: "masz piękną koszulę, naprawdę cudowny materiał, ale krój jest taki, że wyglądasz w niej wyjątkowo grubo".

Innymi przykładami biernej agresji jest celowe spóźnianie się na umówione spotkania, oziębłość (przy jednoczesnym zapewnianiu, że wszystko jest w porządku) czy wykonywanie próśb kierowanych ku biernemu agresorowi z opóźnieniem lub z błędami. Z bierną agresją zetknąć się można w wielu miejscach – np. w szkole czy w pracy – szczególnie utrudnia ona jednak relacje uczuciowe, co zostanie opisane nieco później.

Czytaj też: Czym jest cyberprzemoc i jak z nią walczyć?

Agresja w związku

Z agresją zetknąć się można wszędzie, jednym z poważniejszych problemów jest jednak ten, kiedy pojawia się ona pomiędzy najbliższymi sobie ludźmi. Agresja w związku to problem niebagatelnego stopnia.

Partner może stosować agresję fizyczną, ale i werbalną. Szczególnie jednak ciężki jest przebieg tych relacji uczuciowych, w których jedna ze stron przejawia zachowania bierno-agresywne. Agresor w ostatnim z wymienionych przypadków czerpie satysfakcję ze swoich zachowań, jednocześnie – zwykle mając tego świadomość – rani on drugą osobę.

Tego rodzaju agresję nie zawsze widać od razu: partner może w końcu bez wytłumaczenia zachowywać się ozięble czy ignorować potrzeby i pragnienia drugiej osoby. Kiedy jednak zachowania bierno-agresywne pojawiają się w związku, to jedno można powiedzieć prawie że z pewnością: przebieg tej relacji łatwy nie będzie.

Pewien aspekt jest tutaj wręcz oczywisty – godzić się na zachowania agresywne w związku zdecydowanie nie można. Uczucia uczuciami, aczkolwiek kiedy stajemy się ofiarami agresji i prośby, aby zniknęła ona ze związku – tudzież nawet nakłanianie na skorzystanie z jakiejś terapii – nie przynoszą skutku, najprawdopodobniej niemożliwy jest niestety szczęśliwy przebieg takiej relacji.

Agresja w pracy

Z zachowaniami agresywnymi w środowisku zawodowym powiązane jest zjawisko mobbingu. Agresorem w pracy może być każdy – współpracownik z tego samego pokoju, osoba konkurująca z nami na podobnym stanowisku czy też nawet nasz przełożony. Agresja w pracy rzadko przybiera postać agresji fizycznej – zdecydowanie częściej zetknąć się tam można z agresją werbalną lub bierną.

Czytaj też: Molestowanie w pracy - jak się bronić i dochodzić swoich praw?

Warto wiedzieć

Agresja u dzieci a agresja u dorosłych

Zachowania agresywne mogą być przejawiane przez ludzi w dowolnym wieku, inna jest jednak dziecięca agresja, a inna agresja u dorosłych. Podstawową różnicą jest w tym przypadku zasadniczo to, z jakiego powodu osoby w różnym wieku są agresywne.

W trakcie życia typowo zmienia się bowiem wzorzec zachowań agresywnych. U dzieci zazwyczaj przeważa agresja instrumentalna, czyli nieakceptowalne społecznie zachowania, które mają na celu osiągnięcia jakiegoś celu.

Wraz jednak z kolejnymi latami życia i nabywaniem wiedzy o funkcjonowaniu społeczeństwa, ten rodzaj zachowań agresywnych jest stopniowo wypierany i jeżeli dorosła osoba przejawia zachowania agresywne, to częściej należą one do grupy agresji wrogiej.

Agresja: leczenie

Czasami zachowania agresywne występują u najbliższych nam ludzi – partnera, dzieci czy innych członków rodziny. Czy można takim osobom jakoś pomóc? Jak najbardziej, wszystko jednak zależy od tego, co jest prawdopodobną przyczyną zachowań agresywnych.

Jeżeli doprowadziła do nich jakaś choroba somatyczna – np. zaburzenia hormonalne – unormowanie takowych może skutkować zredukowanie częstości napadów agresji. W sytuacji zaś, kiedy z agresją powiązane są jakieś zaburzenia psychiczne, rozpoczęcie terapii – czy to farmakologicznej, czy też pracy z terapeutą – również może normalizować stan psychiczny pacjenta.

W pewnych jednak przypadkach agresor nie zmaga się ani z zaburzeniami psychicznymi, ani z żadną chorobą somatyczną. Tacy ludzie również jak najbardziej mogą skorzystać z pomocy specjalistów – chcą walczyć z zachowaniami agresywnymi, polecić im można po prostu udanie się do psychologa.

Ważne

Agresja: gdzie szukać pomocy?

Agresja – w dowolnej postaci – w niebywały po prostu sposób krzywdzi jej ofiary. Jedno jest niezaprzeczalne – nikomu nie można przyzwalać na zachowania. W sytuacji, kiedy czujemy, że sami nie poradzimy sobie z agresją bliskiej osoby – nie nakłonimy jej do konsultacji z psychologiem czy nie widzimy szans na zmianę jej postępowania – warto skontaktować się z którąś ze specjalistycznych placówek, które to udzielają pomocy ofiarom agresji.

Możliwości jest wiele, można np. zadzwonić na Niebieską Linię, można się udać do Ośrodka Interwencji Kryzysowej (ich lista dostępna jest m.in. na stronie www.interwencjakryzysowa.pl/osrodki-interwencji-kryzysowej). W różnych miejscach można więc uzyskać pomoc, najważniejsze jednak jest to, aby w ogóle po nią sięgnąć.

Mężczyźni częściej niż kobiety mają problem z agresją. Na terapiach przybywa jednak także pań

– Uczestnikami zajęć zastępowania agresji wbrew pozorom nie są tylko mężczyźni, panie stanowią ok. 30–40 proc. uczestników – mówi trenerka Marta Hendzel. Ich mniejsza liczba może wynikać z tego, że kobiety częściej chowają swoją złość, nie wyrażają jej agresją, a raczej krzykiem.

Źródło: Biznes.newseria.pl