Spis treści
Bradyarytmie i zaburzenia przewodzenia są podobną grupą schorzeń, w których występuje zbyt wolne bicie serca, jednak mechanizm jest nieco inny. W przypadku bradykardii i bradyarytmii dochodzi do zbyt wolnego wytwarzania impulsów w węźle zatokowym, co może wynikać z jego uszkodzenia, chorób serca lub chorób ogólnoustrojowych.
Diagnostyka bradyarytmii powinna więc uwzględniać również przyczyny pozakardiologiczne. W przypadku wykluczenia odwracalnych przyczyn zbyt wolnej akcji serca, w wielu przypadkach konieczne jest wszczepienie stymulatora.
Bradyarytmia - przyczyny
Zbyt wolne bicie serca, czyli bradykardia jest objawem, który może występować w przebiegu wielu chorób. Bezpośrednią przyczyną jest zmniejszona częstotliwość wytwarzania bodźców w węźle zatokowym – może to skutkować bradykardią zatokową lub powstaniem tak zwanych rytmów zastępczych. U podłoża zbyt wolnego bicia serca lub chwilowego całkowitego zatrzymania jego akcji mogą być między innymi:
- choroby tarczycy
- zaburzenia elektrolitowe - niewłaściwe stężenie wapnia, potasu i sodu w osoczu
- choroby neurologiczne
- przebyte operacje kardiochirurgiczne
- hipoglikemia
- hipotermia
- choroby tkanki łącznej
- leki, np. stosowane w nadciśnieniu tętniczym beta-blokery
Wśród schorzeń kardiologicznych są to: choroba niedokrwienna serca, zapalenie mięśnia sercowego, wrodzone wady serca, bloki przedsionkowo komorowe.
Bardzo często jest to tak zwany zespół chorej zatoki, czyli choroba polegająca na uszkodzeniu tej struktury, w której staje się ona niewydolna – wytwarza zbyt mało pobudzeń.
Inną możliwością jest tak zwana niewydolność chronotropowa, wynika ona również z choroby samego węzła zatokowego i polega na niewystarczającym przyspieszaniu pracy serca podczas wysiłku.
Do grupy bradyarytmii zalicza się także tak zwane rytmu zastępcze, z którymi do czynienia mamy w przypadku uszkodzenia węzła zatokowego. W takich przypadkach impulsy generowane są z ośrodków niższych – np. węzła przedsionkowo-komorowego, zapewniona zostaje w ten sposób minimalna czynność serca, ale bije ono wolniej niż w warunkach prawidłowych.
Bradyarytmia - objawy
Bradykardia to stan, w którym serce bije zbyt wolno, czyli poniżej 60 uderzeń na minutę. Niekiedy nie powoduje wystąpienia żadnych objawów, a ich wystąpienie oraz dokuczliwość zależą od wielu czynników: wieku, aktywności fizycznej, czy innych chorób, szczególnie kardiologicznych.
Dolegliwości, które najczęściej występują u osób z bradyarytmią to:
- łatwa męczliwość,
- zawroty głowy,
- zasłabnięcia,
- kołatania serca,
- rzadziej omdlenia.
W sytuacjach wyjątkowych zdarzają się objawy mniej specyficzne:
- zaburzenia koncentracji,
- zaburzenia równowagi,
- nieostre widzenie,
- duszność.
Jeśli bradyarytmia jest tak poważna, że powoduje chwilowe zatrzymanie akcji serca, dochodzi do wystąpienia tak zwanych zespołów MAS (utrata przytomności, zaburzenia oddychania, drgawki).
Bradyarytmia - diagnostyka
W diagnostyce bardzo ważny jest dokładnie zebrany wywiad: odnośnie sytuacji, w których ma miejsce utrata przytomności, jak długo trwa, jakie objawy jej towarzyszą, duże znaczenie mają również inne schorzenia oraz stosowane leki.
Diagnostyka bardyarytmii obejmuje szereg badań:
- elektrokardiogram (EKG)
- badanie Holter EKG - 24-godzinne monitorowanie EKG
Rzadziej stosuje się rejestratory zdarzeń, czyli urządzenia zapisujące aktywność elektryczną serca w okresach gorszego samopoczucia oraz rejestratory wszczepialne.
W szczególnych przypadkach może zajść konieczność wykonania inwazyjnego badania elektrofizjologicznego.
Wszystkie te badania mają na celu wykrycie arytmii, następnie konieczne jest poszukiwanie jej przyczyn, w czym pomóc może szereg badań:
- próba wysiłkowa
- echokardiografia
- koronarografia
- RTG klatki piersiowej
- badania laboratoryjne: elektrolity, hormony tarczycy, morfologia krwi
Jeśli inne przyczyny zostaną wykluczone, przewodzenie w układzie bodźcoprzewodzącym jest właściwe, diagnozuje się zespół chorego węzła zatokowego.
W przypadku zaburzeń przewodzenia impulsów mówi się o blokach przedsionkowo-komorowych.
Bradyarytmia - leczenie
Farmakologiczne leczenie bradykardii jest bardzo trudne i w zasadzie niemożliwe, ponieważ nie istnieją leki pobudzające pracę serca, które można długotrwale stosować doustnie.
Przede wszystkim konieczne jest wykluczenie odwracalnych przyczyn - zaburzeń elektrolitowych, chorób tarczycy, czy wpływu stosowanych leków.
Niekiedy można odstawić niektóre leki, mogące powodować spowolnienie akcji serca - tak zwane beta-blokery, stosowane w nadciśnieniu, chorobie niedokrwiennej serca, czy niewydolności serca.
Jeśli potwierdzona jest kardiologiczna przyczyna dolegliwości, a odstawienie tych leków nie zmniejsza nasilenia bradyarytmia, konieczne jest wszczepienie stymulatora serca.
Urządzenia te są jednak zarezerwowane dla pacjentów, u których udowodniono występowanie konkretnych objawów związanych z bradykardią: zasłabnięcia, zawroty głowy lub kilkusekundowych przerw w jego pracy.
Wszczepiony stymulator kontroluje czynność serca, a w razie potrzeby pobudza je do pracy, jest to trwałe i skuteczne leczenie bradykardii.
Czytaj też:
Zaburzenia rytmu serca: przyczyny i objawy
Arytmia serca - objawy, skutki, diagnoza, leczenie
Arytmia nadkomorowa: przyczyny, objawy, rodzaje, leczenie
Jak działa układ bodźcoprzewodzący?
Układ bodźcoprzewodzący to struktura odpowiedzialna za tak zwany automatyzm serca - proces niespotykany w innych narządach ludzkiego ciała. Polega on na własnym pobudzaniu się serca do pracy poprzez wytwarzanie impulsów elektrycznych, a następnie ich przewodzenie.
W pierwszej kolejności dochodzi do wytwarzania bodźca w węźle zatokowym, dzieje się to poprzez powoli zachodzącą depolaryzację w jego komórkach. Kiedy zostanie przekroczona pewna wartość potencjału elektrycznego, dochodzi do wytworzenia impulsu, następnie rozprzestrzenia się on przez przedsionki, pobudzając je do skurczu.
Dalej bodziec przewodzony jest przez węzeł przedsionkowo-komorowy - pomiędzy przedsionkami i komorami, następnie odnogi pęczka Hisa i włókna Purkinjego. Tą drogą impuls dociera do komór, skutkiem tego jest ich aktywacja elektryczna i skurcz.
Takie działanie układu bodźcoprzewodzącego w zakresie wytwarzania bodźców i przewodzenia zapewnia odpowiednie pobudzenie serca, a przez to właściwą jego pracę i maksymalnie efektywny skurcz.
Zaburzenia tych procesów mogą być przyczyną chorób - w tym bradyarytmii. W zależności od miejsca uszkodzenia układu bodźcoprzewodzącego, są to: dysfunkcja węzła zatokowego, bloki przedsionkowo-komorowe i bloki śródkomorowe.
Czytaj też: Zespół preekscytacji – zaburzenie przewodzenia serca
Polecany artykuł:
