SÓD - pierwiastek ważny dla serca i nie tylko

2017-08-16 12:00

Sód to pierwiastek niezbędny do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Dzięki niemu, a także innym elektrolitom, serce może sprawnie pracować, a ciśnienie krwi jest na odpowiednim poziomie. Sprawdź, jakie jeszcze funkcje pełni sód w organizmie i do czego może doprowadzić jego nadmiar i niedobór.

SÓD - pierwiastek ważny dla serca i nie tylko
Autor: Thinkstockphotos.com Sprawdź, jakie funkcje pełni  sód w organizmie i do czego może doprowadzić jego  nadmiar i  niedobór .

Spis treści

  1. Sód w organizmie – jakie pełni funkcje?
  2. Sód – źródła
  3. Sód – zapotrzebowanie i normy spożycia
  4. Sód – skutki niedoboru i nadmiaru
  5. Źródła sodu w jedzeniu

Sód to pierwiastek, który razem z potasem, magnezem i wapniem, należy do tzw. elektrolitów. Są to substancje, które we wszystkich płynach ciała występują w postaci jonów dodatnich (kationów) lub ujemnych (anionów). Sód występuje w postaci kationu (Na +) w płynach zewnątrzkomórkowych organizmu. Zawartość sodu w ciele dorosłego człowieka wynosi około 92 g, z czego połowa jest obecna we krwi i innych płynach, ponad 1/3 w kościach a pozostałe ilości wewnątrz komórek organizmu. Ilość tego pierwiastka w organizmie jest regulowana przez hormony - peptydy natriuretyczne (np. ANP), które wzmagają usuwanie sodu (dzieje się tak, kiedy stężenie sodu we krwi wzrasta), oraz aldosteron i wazopresynę, które powodują jego zatrzymanie (dzieje się tak, kiedy jego poziom we krwi spada).

Sód w organizmie – jakie pełni funkcje?

  • odpowiada za prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego i mięśniowego – wraz z potasem reguluje napięcie mięśniowe (także serca) i wpływa na przewodzenie bodźców w komórkach nerwowych;
  • reguluje gospodarkę wodną organizmu - zatrzymuje wodę w organizmie i odpowiada za jej prawidłowe rozmieszczenie w ustroju;
  • bierze udział w utrzymaniu odpowiedniego pH, czyli równowagi kwasowo-zasadowej organizmu;
  • uczestniczy w aktywnym wchłanianiu wielu składników odżywczych, na przykład glukozy i aminokwasów;

Sód – źródła

Sód jest dostarczany do organizmu wraz z pożywieniem. Głównym źródłem sodu jest sól kuchenna oraz produkty i napoje ją zawierające (są to głównie produkty przetworzone - marynaty, wędliny, buliony rosołowe, zupy w proszku). Warto wiedzieć, że 1 g sodu odpowiada około 2,5 g soli.

SPRAWDŹ>> Źródła sodu w żywności. W jakich produktach jest najwięcej sodu?

Sód – zapotrzebowanie i normy spożycia

Jak przekonują specjaliści z Instytutu Żywności i Żywienia, nie zostały jednoznacznie określone ilości sodu niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Indywidualne zapotrzebowanie na ten składnik zależy m.in. od wieku i aktywności fizycznej. Ilość spożywanego sodu powinna być proporcjonalna do ilości jego utraty z potem, moczem i kałem. W ten sposób można wyrównać jego niedobór. W związku z tym zapotrzebowanie na sód wzrasta np. u osób, które regularnie ćwiczą (z powodu utraty elektrolitów wraz z dużą ilością potu).

Eksperci z USA i Kanady uważają, że spożycie sodu przez zdrowe osoby dorosłe powinno wynosić 1500 mg (1,5 g)/dobę. Zaznaczają także, że ilość tego pierwiastka nie powinna być niższa niż 700 mg/dobę, ponieważ może to niekorzystnie oddziaływać na stężenie lipidów we krwi i insulinooporność. Zapotrzebowanie na sód nie zmienia się w czasie ciąży i laktacji.

Sód – skutki niedoboru i nadmiaru

Prawidłowe stężenie jonów sodu we krwi waha się od 136 do 145 mmol/l.

Niedobór sodu w organizmie (hiponatremia) przyczynia się do rozcieńczenia krwi, a w pośredni sposób również do odwodnienia organizmu. Wówczas pojawiają się suchość skóry i błon śluzowych, obniżenie ciśnienia krwi i bóle głowy, zaburzenia koncentracji, utrata apetytu, drganie mięśni, kłopoty z pamięcią.

Ważne

Z kolei nadmiar sodu w organizmie (hipernatremia) powoduje zatrzymanie wody w organizmie. Jednak najgroźniejszą konsekwencją takiego stanu jest zwiększenie ciśnienia krwi i zwężenie naczyń krwionośnych. Jak wynika z badań naukowców, zbyt wysoka zawartość sodu w diecie, szczególnie utrzymująca się długotrwale, jest znaczącym czynnikiem ryzyka rozwoju nadciśnienia tętniczego. Wysokie spożycie soli może być również związane z występowaniem udarów mózgu oraz może prowadzić do wzrostu ryzyka rozwoju raka żołądka.

WARTO WIEDZIEĆ>> Dieta niskosodowa uchroni przed miażdżycą i nadciśnieniem tętniczym

Bibliografia: Normy żywienia dla populacji polskiej– nowelizacja, pod red. Jarosz M., wyd. Instytut Żywności i Żywienia, Warszawa 2012

Źródła sodu w jedzeniu

Sód występuje w największych ilościach w serach podpuszczkowych dojrzewających. Dużą zawartość sodu mają także ryby, produkty zbożowe oraz produkty mleczne. Mniejszą zawartość sodu mają mięso, warzywa i owoce. Natomiast najmniej sodu można znaleźć w orzechach oraz nasionach i ziarnach.

sery podpuszczkowe dojrzewające zawartość sodu mg/100 g produktu
ser, parmezan 1860
ser, rokpol pełnotłusty 1368
ser typu „Feta” 1100
ser, camembert pełnotłusty 966
ser, ementaler pełnotłusty 909
ser, gouda tłusty 898
ser, brie pełnotłusty 880
ser, tylżycki tłusty 861
ser, tylżycki pełnotłusty 744
ser, myśliwski pełnotłusty 674
ser, edamski tłusty 618
ser, cheddar pełnotłusty 598
ser, salami pełnotłusty 585
ryby zawartość sodu mg/100 g produktu produkty zbożowe zawartość sodu mg/100 g produktu produkty mleczne i jaja zawartość sodu mg/100 g produktu
śledź, solony 5930 płatki kukurydziane 1167 mleko odtłuszczone, w proszku 480
łosoś, wędzony 1470 bagietki francuskie 710 serek typu „Fromage”, naturalny 396
dorsz, wędzony 1170 płatki pszenne 644 serek twarogowy ziarnisty 380
makrela, wędzona 1170 pieczywo tostowe, grahamowe 543 mleko pełne, w proszku 357
sardynka, świeża 120 bułka tarta 503 maślanka spożywcza, 0,5% tłuszczu 60
morszczuk, świeży 100 chleb żytni jasny mleczny 470 jaja kurze całe 141
mięso zawartość sodu mg/100 g produktu warzywa zawartość sodu mg/100 g produktu owoce zawartość sodu mg/100 g produktu
nerki wieprzowe 205 seler korzeniowy 86 oliwki zielone marynowane, konserwowe 2400
cielęcina, udziec 128 seler naciowy 62 figi, suszone 44
wątroba wołowa 117 boćwina 56 daktyle, suszone 35
mięso z podudzia indyka, ze skorą 92 burak 52 melon 22
mięso z ud kurczaka, ze skórą 85 pietruszka, korzeń 49 rodzynki, suszone 21
wołowina, pieczeń 78 groch, nasiona suche 30 awokado 10
orzechy zawartość sodu mg/100 g produktu nasiona i ziarna zawartość sodu mg/100 g produktu
wiórki kokosowe 28 dynia, pestki 18
orzechy arachidowe 16 kakao 16%, proszek 17
migdały 14 mak niebieski 6
orzechy pistacjowe 6 słonecznik, nasiona 3