Biegunka: skuteczne leczenie biegunki zależy od jej przyczyny

Biegunka to oddawanie półpłynnego, płynnego lub wodnistego stolca więcej niż 3 na dobę. Leczenie biegunki zależy od jej przyczyny. Biegunka zwykle jest skutkiem zakażenia wirusowego albo bakteryjnego przewodu pokarmowego, ale może też mieć o wiele poważniejsze przyczyny. Biegunka jest niebezpieczna dla niemowląt i osób starszych, ponieważ łatwo się odwadniają. 

Biegunka może mieć różne przyczyny, a od tego, co ją wywołało, zależy sposób leczenia. Biegunką określa się oddawanie płynnego, półpłynnego lub papkowatego (nieuformowanego) stolca częściej niż 3 razy na dobę. Ale również jeden luźny stolec zawierający krew, śluz lub ropę uznaje się za biegunkę. Biegunce zwykle towarzyszy kurczowy ból brzucha, osłabienie, nudności i wymioty, czasem mogą też wystąpić gorączka i odwodnienie.

Biegunka trwająca do 10 dni to biegunka ostra, a gdy utrzymuje się dłużej – biegunka przewlekła.

Spis treści

1. Biegunka wywołana przez wirusy
2. Biegunka wywołana przez bakterie
3. Biegunka wywołana przez silne emocje i stres
4. Biegunka od alergii pokarmowej
5. Biegunka spowodowana nadwrażliwością jelit
6. Biegunka wywołana zespołem jelita drażliwego
7. Biegunka jako reakcja na leki
8. Wrzodziejące zapalenie jelita grubego
9. Choroba Leśniowskiego-Crohna: biegunki po jedzeniu
10. Biegunka w wyniku nadczynności tarczycy

Biegunka wywołana przez wirusy

Potocznie nazywane jest grypą jelitową lub grypa żołądkową. Jej sprawcą są najczęściej rotawirusy, adenowirusy, norowirusy, astrowirusy. Do zakażenia dochodzi zazwyczaj drogą pokarmową, a jego objawem są:

• wodniste stolce
• nudności lub wymioty
• bóle brzucha
• gorączka

Co robić?

Leczenie takiej biegunki polega na zastosowaniu ścisłej diety i niedopuszczeniu do odwodnienia oraz zaburzeń gospodarki wodno-elektrolitowej. Trzeba więc pić duże ilości wody lub specjalistycznych płynów nawadniających organizm. Przy wymiotach powinno się pić małymi porcjami schłodzone płyny, bo to ogranicza torsje. Można zastosować również lek przeciwgorączkowy lub środek rozkurczający, jeśli bóle brzucha są kurczowe. Nie należy lekceważyć zakażenia, co roku 20-30 tys. dzieci trafia do szpitala z powodu samych tylko rotawirusów.

Biegunka wywołana przez bakterie

W przypadku bakterii oprócz biegunki objawem zakażenia są również bóle brzucha, czasem nudności lub wymioty. Pierwsze oznaki złego samopoczucia pojawiają się 6-72 godziny po wniknięciu do organizmu bakterii, np. Salmonelli, Campylobacter jejuni, Escherichii coli. Do zakażenia dochodzi zwykle drogą pokarmową po zjedzeniu produktu zawierającego bakterie albo jady bakteryjne lub wskutek nieprzestrzegania higieny.

Co robić?

Przy niewielkim nasileniu biegunki trzeba dbać o właściwe nawodnienie organizmu. Można przyjmować leki łagodzące objawy zatrucia, np. leki rozkurczowe. Przy poważnym zakażeniu Salmonellą wykonuje się posiew kału, a następnie podaje się antybiotyk oraz preparaty (doustnie lub dożylnie) wyrównujące poziom utraconych płynów i elektrolitów. Środki zapierające hamują perystaltykę jelit, a więc także biegunkę, jednak opóźniają wydalanie zarazków z organizmu. Węgiel leczniczy wychwytuje z przewodu pokarmowego wszystkie toksyny, substancje gnilne, co łagodzi dolegliwości. Właściwości adsorpcyjne wykazuje diosmektyt, wiąże bakterie, wirusy i toksyny oraz wydala je razem z kałem. Dodatkowo nie spowalnia perystaltyki jelit.

Biegunka wywołana przez silne emocje i stres

Biegunki spowodowane silnymi emocjami najczęściej nękają osoby o wrażliwym systemie nerwowym, pragnące zawsze osiągać jak najlepsze wyniki, np. w nauce.

Co robić?

Jeśli jesteś nerwusem, który przed każdym egzaminem ma problemy z przewodem pokarmowym, na kilka dni przed takim ważnym wydarzeniem zacznij przyjmować ziołowe tabletki uspokajające.

Biegunka od alergii pokarmowej

Alergia pokarmowa jest nieprawidłową reakcją układu immunologicznego na produkty spożywcze lub środki dodawane do żywności, np. zapachy do ciast. Oprócz zaburzeń żołądkowo-jelitowych (biegunki lub zaparcia) pojawiają się też objawy ze strony innych narządów, np. wysypka na skórze, problemy z oddychaniem albo wodnisty katar. Może również wystąpić niedokrwistość lub istotny niedobór wagi.

Co robić?

Jak najszybciej należy zgłosić się do lekarza - przeprowadzi odpowiednie testy i zaleci właściwe leczenie. Dla własnej korzyści i ograniczenia dolegliwości warto drogą eliminacji rozpoznać produkty, które uczulają.

Biegunka spowodowana nadwrażliwością jelit

U niektórych osób może wystąpić biegunka jako reakcja delikatnych, ale zdrowych jelit na zbyt zimne lub zbyt gorące potrawy i napoje. Ten rodzaj biegunki ogranicza się zwykle do jednego wodnistego wypróżnienia, w 1-2 godziny od posiłku. Nie pojawiają się bóle brzucha ani nudności.

Co robić?

Trzeba unikać jedzenia, które ma zbyt niską lub zbyt wysoką temperaturę.

Biegunka wywołana zespołem jelita drażliwego

Zespół jelita drażliwego objawia się m.in. bólem brzucha oraz zmianami w częstości oddawania i konsystencji stolca. U niektórych osób występują biegunki, u innych zaparcia lub naprzemiennie pojawiają się biegunki i zaparcia. Stolec może zawierać śluz.

Co robić?

Konieczna jest wizyta u gastroenterologa, który po przeprowadzeniu badań postawi diagnozę i zaproponuje odpowiednie leczenie. Cierpiący na drażliwość jelita powinni żyć spokojnie, ponieważ stres nasila dolegliwości. Jeśli choroba objawia się biegunkami, należy wprowadzić pewne ograniczenia dietetyczne. Trzeba unikać m.in. mleka, tłustych serów i mięs, podrobów, warzyw z dużą ilością błonnika.

Biegunka jako reakcja na leki

Biegunka ta najczęściej występuje po dłuższej kuracji antybiotykami. Najcięższą postacią tego typu biegunki jest rzekomobłoniaste zapalenie jelit, którego objawami są wodniste stolce, rzadko z domieszką śluzu, ropy lub krwi - chory może oddawać nieliczne, luźne stolce, jednak w niektórych przypadkach ich liczba może dojść nawet do 30 na dobę, gorączka, kurczowe bóle brzucha, zlokalizowane zwykle poniżej pępka. W skrajnych przypadkach ta biegunka poantybiotykowa może doprowadzić do perforacji jelita grubego.

Co robić?

Aby odbudować florę bakteryjną w jelitach, należy przyjmować probiotyki, czyli preparaty zawierające przyjazne bakterie. Na przewód pokarmowy dobrze wpływają bakterie należące do rodzaju Bifidobacterium i Lactobacillus. Stymulują układ odpornościowy, usprawniają perystaltykę jelit, a przylegając do ścian jelita, uniemożliwiają kolonizację tego obszaru przez bakterie chorobotwórcze i hamują wydzielanie toksyn przez te bakterie. Odbywa się to poprzez zakwaszenie wnętrza jelit.

Wrzodziejące zapalenie jelita grubego

Wrzodziejące zapalenie jelita grubego to przewlekłe zapalenie błony śluzowej jelita grubego. Pierwszym objawem jest biegunka z domieszką śluzu i krwi w kale. Pojawiać się mogą kurczowe bóle brzucha i uczucie parcia na stolec spowodowane zaburzeniami motoryki przewodu pokarmowego, a ponadto wysoka gorączka i przyśpieszona akcja serca (tachykardia).

Co robić?

Bez zwłoki należy iść do lekarza i rozpocząć terapię. Wrzodziejące zapalenie jelita grubego to choroba autoimmunologiczna, nie można jej wyleczyć. Celem terapii jest opanowanie stanu zapalnego, uzupełnienie niedoborów pokarmowych, złagodzenie objawów. Stosuje się też leczenie podtrzymujące, które polega na zapobieganiu nawrotom choroby, aby zminimalizować ryzyko raka jelita grubego.

Choroba Leśniowskiego-Crohna: biegunki po jedzeniu

Choroba Leśniowskiego-Crohna zaczyna się od bólów brzucha, zwłaszcza po jedzeniu, którym często towarzyszą biegunki i brak łaknienia. Czasem pojawia się gorączka oraz krwiste stolce. Chorzy zaczynają tracić na wadze, dzieci przestają rosnąć. Z czasem może dochodzić do powikłań w postaci ropni, owrzodzeń i przetok oraz wtórnego zakażenia ściany jelita. Są też przypadki, gdy pierwszym objawem jest niedokrwistość, a nawet zgięciowy przykurcz w prawym stawie biodrowym.

Co robić?

Trzeba jak najszybciej iść do lekarza, aby ten po przeprowadzeniu badań mógł postawić właściwą diagnozę. Czas jest ważny, bo często choroba przebiega bez charakterystycznych objawów.

Biegunka w wyniku nadczynności tarczycy

Nadczynność tarczycy może się objawiać biegunką, co jest związane z bardzo szybką przemianą materii. Luźne wypróżnienia mogą się zdarzać nawet kilka razy dziennie. Oprócz tego występuje szybki spadek masy ciała, nadwrażliwość na ciepło, nadmierna potliwość, nerwowość, duszności, kołatanie serca oraz drżenie rąk.

Co robić?

Trzeba udać się do endokrynologa i rozpocząć systematyczne leczenie.

Jaka to choroba?

Pytanie 1 z 12

Co dolega temu dziecku?

Atypowe zapalenie skóry

Atopowe zapalenie skóry

Atypiczne zapalenie skóry

Następne pytanie

Artykuł ukazał się w miesięczniku "Zdrowie"

Anna Jarosz