Rak sromu: przyczyny, objawy, leczenie

Rak sromu to stosunkowo rzadko występujący nowotwór złośliwy zewnętrznych narządów rodnych kobiety, czyli warg sromowych i łechtaczki. Wczesne objawy raka sromu - niewielki guzek czy owrzodzenie łatwo wykryć, pod warunkiem regularnych wizyt kontrolnych u ginekologa.

Spis treści

1. Rak sromu - objawy
2. Rak sromu - typy nowotworu
3. Rak sromu - diagnoza
4. Rak sromu - leczenie
5. Rak sromu - rokowania

Rak sromu występuje dość rzadko. To około 5% wszystkich guzów kobiecych narządów rozrodczych. Ze statystyk medycznych wynika, że najczęściej jest to rak kolczystokomórkowy, czyli rodzaj raka skóry. Około 5% nowotworów sromu to czerniak. Inne rodzaje tego nowotworu rozwijają się (jeszcze rzadziej) w okolicach objętych przewlekłym zapaleniem sromu, zwłaszcza u kobiet po menopauzie.

Wczesna przedinwazyjna postać raka sromu jest łatwa do leczenia. Jednak zaniedbanie powstałych zmian może doprowadzić do rozszerzenia się choroby na sąsiednie tkanki i przez układ limfatyczny dać przerzuty do innych narządów. W Polsce w ciągu roku odnotowuje się ok. 490 zachorowań na raka sromu, czyli choroba dotyka 1 na 100 tysięcy Polek, najczęściej w zaawansowanym wieku.

Rak sromu stanowi 0,7% wszystkich nowotworów złośliwych kobiet. Nowotwory sromu i pochwy są przyczyną 1% tzw. zgonów nowotworowych wśród kobiet. Ryzyko zachorowania wzrasta począwszy od szóstej dekady życia.

W Polsce rak sromu zajmuje czwarte miejsce co do częstości zachorowalności na nowotwory złośliwe narządu rodnego: po raku szyjki macicy, raku jajnika i raku błony śluzowej trzonu macicy. Każdego roku w Polsce rozpoznaje się około 350 nowych przypadków tego nowotworu. Rocznie, z powodu raka sromu umiera w Polsce 200 kobiet  (dane pochodzące z Krajowego Rejestru Nowotworów).

Przeciętny współczynnik zachorowalności (surowy) w naszym kraju wynosi - 1,4/100 000. Polki stanowią zatem populację o średnim ryzyku zachorowania na raka sromu. Na całym świecie zapada na niego ok. 27 tysięcy kobiet rocznie. Większość zachorowań - ok. 16 tysięcy - jest obserwowana w krajach wysoko rozwiniętych.

Rak sromu - objawy

Choroba rozwija się zazwyczaj w postaci drobnego owrzodzenia lub guzka, który można wyczuć w trakcie codziennych czynności higienicznych. Większość przypadków rozwija się u kobiet starszych, ale wiadomo, że jednym z czynników ryzyka rozwoju raka sromu jest palenie tytoniu. Częstym wczesnym objawem chorób sromu, w tym raka, jest swędzenie sromu wynikające ze zmian w nabłonku pokrywającym srom. To tzw. dystrofia, czyli ścieńczenie sromu.

U kobiet o niższym statusie społecznym częściej rozpoznaje się bardziej zaawansowane przypadki choroby. Rozwój raka sromu poprzedzają zwykle zmiany w nabłonku powierzchniowym skóry sromu, określane jako śródnabłonkowa neoplazja sromu (vulvar intraepithelial neoplasia – VIN). U kobiet regularnie chodzących do ginekologa rozpoznanie tych zmian nie jest trudne, co pozwala nie dopuścić do rozwoju raka.

Rak sromu może rozwijać się w kilku miejscach równocześnie, czyli wieloogniskowo. Bardziej zaawansowane przypadki raka sromu objawiają się przez ból, krwawienia, zaburzenia oddawania moczu i trudności z siedzeniem. Jednak najczęstszym pierwszym objawem jest zwykle guzek lub owrzodzenie, niestety często lekceważone przez kobiety.

Każda "krosta", która pojawi się na zewnętrznych narządach płciowych powinna być przyczynkiem do odwiedzenia ginekologa, aby, w razie potrzeby, jak najszybciej rozpocząć leczenie.

Rak sromu - typy nowotworu

Wyróżnia się dwa typy raka sromu. Rzadziej występujący rak sromu, rozwija się u młodszych kobiet. Zazwyczaj między 45. a 55. rokiem życia. Jest on najczęściej związany z infekcją wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV), którą stwierdza się w ok. 50–60% przypadków tej postaci raka sromu. Charakterystycznym objawem tej postaci raka sromu są owrzodzenia lub płaskie, twarde zmiany o różowym, czerwonym lub białym zabarwieniu.

Częściej występująca postacią raka sromu jest nowotwór rozwijający się w przebiegu przewlekłych chorób skóry i śluzówki sromu. Większość przypadków dotyka kobiet około 70. roku życia. Rak ma zwykle postać twardego, bezbolesnego guzka.

Rak sromu - diagnoza

Diagnozę stawia lekarz ginekolog. Widząc podejrzane zmiany w obrębie sromu, pobiera z nich wymaz lub wycinek. Dopuszczalne jest także wycięcie niewielkich guzków w całości. Dopiero na podstawie badania histopatologicznego pobranego materiału stwierdza się chorobę, oraz ustala, z którym typem histologicznym raka sromu mamy do czynienia, bo rak sromu dzieli się na typy:

• rak sromu płaskonabłonkowy rogowaciejący (stanowi 65-90% przypadków)
• rak sromu brodawczakowaty
• rak sromu  jasnokomórkowy
• rak sromu gruczołowy
• rak Pageta

Niestety, w wielu przypadkach kobiety zgłaszają się do lekarza zbyt późno, z już zaawansowaną postacią choroby, czyli z dużymi guzami sromu i krocza, rosnącymi w głąb pochwy i odbytu lub z przerzutami do węzłów chłonnych pachwin, które wyczuwa się jako twarde, niebolesne guzy.

Rak sromu - leczenie

Przed rozpoczęciem leczenia konieczne jest wykonanie dodatkowych badań. Należą do nich:

• cytologia
• kolposkopia
• USG narządu rodnego
• zdjęcie rentgenowskie płuc
• badania krwi
• a niekiedy także tomografia komputerową miednicy i jamy brzusznej

Czasem wykonuje się także biopsje aspiracyjną węzłów chłonnych.

Leczenie raka sromu jest trudne i powinno być prowadzone przez ginekologów-onkologów. Najczęściej polega na wycięciu warg sromowych wraz z guzem z szerokim marginesem zdrowych tkanek oraz węzłów chłonnych pachwin. Zaawansowane przypadki leczone są napromienianiem (radioterapia) albo kombinacją metod, czyli chirurgii i napromieniania.

Rak sromu jest mało wrażliwy na chemioterapię, jednak stosuje się ją w wybranych przypadkach. Leczenie utrudnia zwykle podeszły wiek pacjentek, choroby współistniejące i znaczne zaawansowanie choroby.

Rak sromu - rokowania

W przypadku wczesnej postaci raka sromu, czyli wtedy, gdy guzek jest mniejszy niż 2 cm, rokowanie jest bardzo dobre i pozwala wyleczyć nawet 90% chorych. Rak sromu ma skłonność do nawrotów w obrębie blizny operacyjnej, dlatego należy kontrolować krocze nawet przez kilka lat po zabiegu. Rokowanie znacznie się pogarszają, gdy doszło do przerzutów do węzłów chłonnych pachwin (stopień III choroby).

Źle rokuje także sytuacja, gdy podczas operacji chirurg wykonał cięcie ze zbyt małym marginesem zdrowej tkanki.

Czytaj też: 

Torbiele Nabotha - przyczyny, objawy i leczenie

Zapalenie sromu: przyczyny, objawy, leczenie

Infekcje intymne: rzęsistkowica, grzybica, chlamydioza, waginoza, opryszczka

Kłykciny kończyste: brodawki na narządach płciowych wywołane wirusem HPV

O autorze

Anna Jarosz

Dziennikarka od ponad 40 lat zaangażowana w popularyzację edukacji zdrowotnej. Laureatka wielu konkursów dla dziennikarzy zajmujących się medycyną i zdrowiem. Otrzymała m. in. Nagrodę Zaufania „Złoty OTIS” w kategorii „Media i Zdrowie”, Wyróżnienie Św. Kamila przyznawane z okazji Światowego Dnia Chorego, dwukrotnie „Kryształowe Pióro” w ogólnopolskim konkursie dla dziennikarzy promujących zdrowie oraz wiele nagród i wyróżnień w konkursach na „Dziennikarza Medycznego Roku” organizowanego przez Ogólnopolskie Stowarzyszenie Dziennikarze dla Zdrowia.

Przeczytaj więcej tekstów tej autorki

Anna Jarosz