Czy wygląd brzucha może świadczyć o chorobie?

Weryfikacja

Autor: lek. Katarzyna Banaszczyk

Wygląd brzucha może świadczyć o nieprawidłowej pracy narządów w jego obrębie. Powiększenie obwodu brzucha, poszerzenie żył na powierzchni jamy brzusznej, czy miejscowe uwypuklenie brzucha może wynikać tak naprawdę z wielu przypadłości. Czym jest wodobrzusze, a czym tak zwana głowa meduzy? Warto dowiedzieć się więcej na temat nieprawidłowości w wyglądzie brzucha.

Spis treści

1. Wzdęty brzuch - co to może oznaczać?
2. Poszerzone żyły na brzuchu a choroby wątroby
3. Zwiększenie obwodu brzucha - to nie tylko wzdęcia
4. Wodobrzusze - przyczyny
5. Uwypuklenie ściany brzucha - powiększona wątroba
6. Uwypuklenie ściany brzucha - powiększona śledziona
7. Uwypuklenie w okolicy pępka - co może oznaczać?

Wygląd brzucha może być objawem różnego rodzaju schorzeń. Może wskazywać na niegroźne wzdęcia, jak i poważne problemy związane z funkcjonowaniem układu pokarmowego. Wśród schorzeń widocznych na brzuchu można wymienić m.in. choroby wątroby, żołądka, trzustki, problemy z jelitami i wiele innych. Nie tylko rozmiar brzucha może świadczyć o procesie chorobowym, lecz także wszelkie zmiany w obrębie pępka lub uwypuklenia brzucha. Dowiedz się, jakie choroby można wyczytać z brzucha.

Wzdęty brzuch - co to może oznaczać?

Wzdęcie może być wyłącznie subiektywnym objawem, zgłaszanym przez pacjenta, ale można je również zidentyfikować podczas badania przedmiotowego, jako powiększenie obwodu brzucha.

Pacjenci zazwyczaj opisują wzdęcia, jako uczucie obecności gazów w jelitach, czy też uczucie rozdęcia jamy brzusznej. Wzdęcia zdecydowanie częściej dotykają płeć żeńską.

Schorzenia, którym często towarzyszą wzdęcia to:

• zespół jelita drażliwego (IBS) - jest to przewlekłe schorzenie jelit, które często współwystępuje z zaburzeniami natury psychologicznej i objawia się zmianą rytmu wypróżnień (biegunkami, zaparciami), a także bólem brzucha,
• dyspepsja czynnościowa - czyli bardzo częste zaburzenie, objawiające się także uczuciem pełności, nudnościami i bólami w obrębie brzucha,
• zaburzenia motoryki, wynikające ze współistnienia chorób przewlekłych takich, jak cukrzyca, niedoczynność tarczycy czy twardzina układowa. Należy pamiętać, że zaburzenia motoryki mogą być powodowane również przez niektóre leki (np. opioidy, będące silnymi lekami przeciwbólowymi),
• zaburzenia psychiatryczne, w tym zespoły lękowe i depresja,
• nietolerancja laktozy,
• niewydolność zewnątrzwydzielnicza trzustki (niedobór enzymów produkowanych przez trzustkę),
• niektóre nowotwory, które upośledzają istotnie pasaż treści pokarmowej,
• celiakia (choroba trzewna) - istotą tego schorzenia jest niszczenie ściany jelita cienkiego na skutek spożywania pokarmów zawierających gluten. U osób predysponowanych genetycznie, pod wpływem glutenu dochodzi do produkcji przeciwciał, prowadzących do uszkodzenia ściany jelita cienkiego,
• infekcje przewodu pokarmowego - np. lamblioza.

Poszerzone żyły na brzuchu a choroby wątroby

Marskość wątroby to stan, którego istotą jest zniszczenie prawidłowego miąższu wątroby. Naturalna tkanka wątroby ulega włóknieniu, co oznacza, że prawidłowa tkanka gruczołowa wątroby jest zastępowana przez tkankę łączną.

Na skutek tego wątroba traci swoje funkcje metaboliczne, a co więcej, dochodzi do upośledzenia odpływania żółci, co skutkuje rozwojem nadciśnienia wrotnego.

Należy podkreślić, że nadciśnienie wrotne to najczęstsze powikłanie marskości wątroby. Marskość wątroby bardzo często wynika z nadużywania alkoholu, ale również może być konsekwencją przewlekłego zapalenia wątroby (na przykład w przebiegu WZW B czy WZW C).

Zwiększenie obwodu brzucha - to nie tylko wzdęcia

Powiększenie obwodu brzucha może świadczyć również o wodobrzuszu, czyli gromadzeniu się w obrębie jamy otrzewnej nieprawidłowej ilość płynu (w warunkach prawidłowych, jama ta zawiera około 50-75 ml surowiczego płynu).

Warto mieć świadomość, że wodobrzusze staje się widoczne, przy większym zaawansowaniu. Wodobrzusze pierwszego stopnia widoczne jest tylko podczas badania ultrasonograficznego jamy brzusznej - nie zobaczymy go gołym okiem.

Wodobrzusze różni się od wzdęcia brzucha przede wszystkim tym, że w czasie, gdy pacjent przyjmuje pozycję leżącą, to jego brzuch uwypukla się na boki, co jest związane z przemieszczaniem się płynu w jamie otrzewnej.

Gdy w jamie otrzewnej pacjenta znajduje się duża ilość płynu, to brzuch staje się wówczas bardzo napięty i twardy, co określane jest mianem beczkowatego kształtu brzucha.

Bolesność podczas badania palpacyjnego pacjenta z wodobrzuszem może świadczyć o rozwijającym się stanie zapalnym.

Wodobrzusze - przyczyny

Warto wspomnieć jeszcze o schorzeniach, w których przebiegu występuje wodobrzusze. Należy w tym miejscu wymienić przede wszystkim:

• wspomnianą już wcześniej marskość wątroby,
• niewydolność serca,
• zapalenie trzustki,
• nowotwory złośliwe jajnika,
• endometrioza - a więc obecność błony śluzowej macicy poza jej miejscem fizjologicznego występowania, czyli poza jamą macicy,
• zakażenie w obrębie otrzewnej - w tym gruźlica,
• nowotwory otrzewnej - pierwotne, jak przerzutowe, które wywodzą się z innego narządu,
• sarkoidoza - schorzenie o nie do końca wyjaśnionej etiologii, którego istotą jest powstawanie ziarniniaków. Choroba ta może dotykać niemal wszystkie narządy i tkanki, choć zajmuje głównie płuca i węzły chłonne,
• niedoczynność tarczycy.

Obecność nadmiernej ilości płynu w jamie otrzewnej może powodować również nieprzyjemne objawy takie, jak uczucie rozpierania w jamie brzusznej, a czasami nawet ból brzucha. Duże wodobrzusze może prowadzić do nieprawidłowego ustawienia przepony, co skutkować będzie trudnością z oddychaniem i dusznością.

Uwypuklenie ściany brzucha - powiększona wątroba

Wątroba o prawidłowej wielkości nie powinna być wyczuwalna podczas badania przedmiotowego pacjenta. W zaawansowanych przypadkach powiększona wątroba jest widoczna jako uwypuklenie ściany brzucha. Schorzenia, w których przebiegu możemy mieć do czynienia z powiększeniem wątroby, to przede wszystkim:

• wirusowe zapalenia wątroby,
• ogólnoustrojowe zakażenia,
• ropnie wątroby,
• niewydolność serca (prawokomorowa),
• niedrożność dróg żółciowych,
• hemochromatoza - schorzenie, którego istotą jest nadmierne gromadzenie się żelaza w organizmie,
• choroba Wilsona - istotą tej choroby jest zaburzenie wydzielania miedzi wraz z żółcią, co predysponuje do jej odkładania się w wątrobie i uszkodzenia tego narządu,
• nowotwory wątroby - zarówno pierwotne (rak wątrobowokomórkowy), jak i przerzutowe,
• sarkoidoza,
• uszkodzenie polekowe wątroby.

Uwypuklenie ściany brzucha - powiększona śledziona

Podobnie, jak w przypadku wątroby, śledziona nie powinna być wyczuwalna podczas badania palpacyjnego jamy brzusznej.

Istotne powiększenie śledziony może być widoczne, jako uwypuklenie ściany jamy brzusznej, po lewej stronie. Do przyczyn powiększenia śledziony należą:

• gruźlica, bruceloza, infekcyjne zapalenie wsierdzia (IZW),
• mononukleoza zakaźna, cytomegalia - będące wirusowymi chorobami infekcyjnymi,
• przewlekła białaczka szpikowa,
• chłoniaki,
• niektóre choroby autoimmunologiczne - na przykład reumatoidalne zapalenie stawów (RZS), toczeń rumieniowaty układowy (SLE), czy choroba Stilla,
• marskość wątroby,
• torbiele i ropnie śledziony,
• zakrzep w obrębie żyły śledzionowej,
• przerzuty nowotworowe do śledziony,
• nowotwory pierwotne śledziony - czyli takie, które wywodzą się z tego narządu,
• niedokrwistości hemolityczne.

Uwypuklenie w okolicy pępka - co może oznaczać?

Uwypuklenie ściany jamy brzusznej, które lokalizuje się w okolicach pępka może być przepukliną okołopępkową. Przepuklina ta częściej występuje u płci żeńskiej, a predysponują do niej liczne porody oraz otyłość.

Zarówno porody, jak i nieprawidłowo wysoka masa ciała, osłabiają przednią ścianę jamy brzusznej, co sprzyja powstawaniu przepuklin.

Przepuklinę okołopępkową leczy się operacyjnie - jest to konieczne, ponieważ istnieje ryzyko powikłań takich, jak niedrożność przewodu pokarmowego, a także zadzierzgnięcie jelita - co może skutkować martwicą ściany jelita.

Podsumowując, jakiekolwiek niepokojące nas objawy związane z jamą brzuszną, powinno się zdecydowanie zgłosić lekarzowi. To lekarz zdecyduje, czy konieczna jest dalsza diagnostyka niepokojących nas zmian.

Nie powinniśmy bagatelizować wszelkich uwypukleń w obrębie brzucha, gdyż mogą one w rzeczywistości okazać się wymagającymi leczenia przepuklinami.

Czytaj też:

• Brzuch tarczycowy – jak wygląda? Jak się go pozbyć?
• Wygląd języka świadczy o twoim zdrowiu. Jakie choroby można wyczytać z wyglądu języka?
• Choroby, które można wyczytać z dłoni

lek. Katarzyna Banaszczyk