Ból brzucha i krwawienie z odbytu - objawy, przyczyny, leczenie. Gdzie szukać pomocy?

Ból brzucha to jeden z najczęstszych objawów, z jakim pacjenci zgłaszają się do gabinetu lekarskiego. Jeśli towarzyszy mu krwawienie z odbytu, to zazwyczaj objawy te wywołują duży niepokój. Jakie są przyczyny bólu brzucha, a o czym świadczy krwawienie z odbytu? Do jakiego lekarza powinniśmy się udać z tego rodzaju objawami?

Spis treści

1. Ból brzucha - co może oznaczać?
2. Ból brzucha - rodzaje
3. Ból z prawej strony brzucha u góry - przyczyny
4. Ból z lewej strony brzucha u góry - przyczyny
5. Ból w nadbrzuszu - przyczyny
6. Ból w okolicy pępka - przyczyny
7. Ból podbrzusza - z czego wynika?
8. Ból brzucha na dole - co może oznaczać? 
9. Ból brzucha i krwawienie z odbytu - o czym może świadczyć?
10. Ból brzucha, krwawienie z odbytu – do jakiego lekarza się zgłosić?

Ból brzucha - co może oznaczać?

Ból brzucha to nieswoisty objaw, który może towarzyszyć wielu jednostkom chorobowym. Przyczyny bólu brzucha są często trudne do zidentyfikowania podczas pierwszej wizyty, jednak podpowiedzią dla lekarza może być przede wszystkim lokalizacja bólu. Warto poznać najważniejsze schorzenia, które wywołują ból brzucha o danej lokalizacji.

Ból brzucha - rodzaje

Ból brzucha w medycynie dzieli się umownie na:

Ból ostry, somatyczny - ten rodzaj bólu pojawia się nagle, pacjent może zazwyczaj dokładnie określić jego lokalizację, a co więcej - nasila go ruch, kaszel, a także zmiana pozycji ciała. Do przyczyn ostrego bólu brzucha należy przede wszystkim:

• zapalenie wyrostka robaczkowego;
• perforacja wrzodu trawiennego;
• niedrożność jelit;
• ostre zapalenie pęcherzyka żółciowego;
• pęknięcie śledziony;
• ostre zapalenie dróg żółciowych;
• kamica nerkowa.

Ból przewlekły, trzewny - trwa miesiącami, a nawet latami. Pacjent zazwyczaj nie potrafi dokładnie określić jego lokalizacji, najczęściej ustępuje oraz narasta stosunkowo powoli i może się nasilać w spoczynku. Do przyczyn przewlekłego bólu brzucha należy m.in.:

• zespół jelita drażliwego;
• przewlekłe zapalenie błony śluzowej żołądka;
• choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy;
• wrzodziejące zapalenie jelita grubego i choroba Leśniowskiego-Crohna;
• celiakia;
• infekcje pasożytnicze przewodu pokarmowego.

Ból z prawej strony brzucha u góry - przyczyny

Powierzchnia brzucha dzieli się umownie na kilka kwadrantów. Prawym górnym kwadrantem nazywamy okolicę podżebrową prawą.

Ból w podżebrzu prawym (z prawej strony brzucha u góry) może świadczyć m.in. o:

• zapaleniu pęcherzyka żółciowego;
• kolce żółciowej;
• ostrym zapaleniu wątroby (np. wirusowym);
• kolce nerkowej (w tym przypadku prawostronnej);
• zapaleniu dolnego płata płuca prawego;
• zastoinowej niewydolności serca - prowadzi ona do powiększenia wątroby na skutek zastoju krwi, co powoduje ból w tej okolicy brzucha.

Ból z lewej strony brzucha u góry - przyczyny

Lewym górnym kwadrantem nazywamy z kolei okolicę podżebrową lewą (ból w podżebrzu lewym). Ból w tym kwadrancie brzucha może wynikać m.in. z:

• pęknięcia lub też zawału śledziony;
• kolki nerkowej, tym razem lewostronnej;
• zapalenia dolnego płata płuca lewego;
• niedokrwienia zgięcia śledzionowego okrężnicy.

Ból w nadbrzuszu - przyczyny

Ważną okolicą brzucha jest nadbrzusze, czyli górna część brzucha, znajdująca się między okolicą podżebrową prawą i lewą. Ból w nadbrzuszu jest wyjątkowo często zgłaszany przez pacjentów.

Przyczyną bólu w nadbrzuszu może być m.in:

• choroba refluksowa przełyku;
• choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy;
• tętniak aorty brzusznej;
• nieżyt żołądkowo-jelitowy.

Ból w okolicy pępka - przyczyny

Kolejną, możliwą lokalizacją bólu brzucha jest okolica pępkowa.

Ból w okolicy pępka może wynikać między innymi z:

• nieżytu żołądkowo-jelitowego;
• niedrożności jelit;
• nieswoistych zapaleń jelit (np. wrzodziejące zapalenie jelita grubego, czy choroby Leśniowskiego-Crohna);
• zapalenia trzustki;
• przepukliny pępkowej;
• wczesnej fazy zapalenia wyrostka robaczkowego;
• niedokrwienia jelit.

Ból podbrzusza - z czego wynika?

Ból zlokalizowany w podbrzuszu może świadczyć natomiast o:

• zapaleniu przydatków;
• zapaleniu pęcherza moczowego;
• zespole jelita drażliwego;
• zapaleniu narządów w miednicy mniejszej;
• kolce nerkowej;
• ropniu zlokalizowanym w obrębie miednicy.

Ból brzucha na dole - co może oznaczać? 

W odniesieniu do dolnego, lewego kwadrantu brzucha (potoczne określenie - ból brzucha na dole z lewej strony), ból w tej okolicy może wynikać m.in. z obecności takich schorzeń jak:

• wgłobienie esicy;
• torbiel jajnika lewego;
• skręt jajnika lewego;
• pęknięcie lewego jajnika;
• ciąża pozamaciczna;
• zapalenie lewego stawu krzyżowo-biodrowego;
• ostre zapalenie uchyłków.

Natomiast ból w prawym, dolnym kwadrancie (potocznie: ból brzucha na dole z prawej strony) może być konsekwencją takich chorób, jak:

• zapalenie wyrostka robaczkowego - warto pamiętać, że w tej jednostce chorobowej ból początkowo lokalizuje się w okolicy pępka, a następnie przemieszcza się do prawego, dolnego kwadrantu;
• kolka nerkowa prawostronna;
• torbiel, skręt lub pęknięcie jajnika prawego;
• ciąża pozamaciczna;
• zapalenia stawu biodrowo-krzyżowego prawego;
• zapalenia przydatków.

Warto mieć świadomość, że wymienione powyżej schorzenia i typowa dla nich lokalizacja bólu stanowi dla lekarza tylko podpowiedź. Lokalizacja bólu nie jest wystarczającą informacją do postawienia konkretnego rozpoznania klinicznego.

Ból brzucha i krwawienie z odbytu - o czym może świadczyć?

Krwawieniem z odbytu nazywamy obecność świeżej krwi lub też skrzepów krwi w stolcu. Nie warto bagatelizować tego objawu, ponieważ może świadczyć o rozwijającej się chorobie nowotworowej.

Główne przyczyny krwawienia z odbytu to:

• Hemoroidy - jest to najczęstsza przyczyna krwawienia z odbytu. Hemoroidy to poszerzone guzki krwawnicze - czyli naczynia żylne, które w warunkach fizjologicznych umożliwiają kontrolowanie oddawania gazów i stolca. Do hemoroidów predysponują takie czynniki, jak otyłość, przewlekłe zaparcia, ciąża, a także intensywny wysiłek fizyczny i siedzący tryb życia;
• Szczelina odbytu - ubytek powstający w kanale odbytu, objawiający się przede wszystkim bólem podczas defekacji, świądem i pieczeniem odbytu. Do przyczyn szczeliny odbytu należy m.in. mechaniczny uraz podczas wydalania twardego stolca, zaburzenia ukrwienia ściany kanału odbytu, a także wstrzymywanie gazów i stolca.
• Rak jelita grubego - jawnym krwawieniem objawia się rak, który zlokalizowany jest w lewej połowie okrężnicy oraz w odbytnicy. Guzy zlokalizowane w prawej części okrężnicy nie objawiają się jawnym krwawieniem, dlatego ich rozpoznanie jest trudniejsze. Na raka jelita grubego wskazuje również zmiana rytmu wypróżnień, ołówkowaty kształt stolca (jest to charakterystyczne dla raka odbytnicy), a także utrata masy ciała;
• Krwawienie z uchyłków - uchyłki to niewielkie przepukliny błony śluzowej jelita grubego. Najczęściej lokalizują się w obrębie esicy, nie występują natomiast w odbytnicy. Najważniejszym czynnikiem ryzyka uchyłków jest wiek - po 60 roku życia występują one nawet u 50% populacji. Krwawienie z uchyłków należy do powikłań tego schorzenia;
• Zmiany naczyniowe w obrębie jelita grubego.

Warto mieć świadomość, że nie należy bagatelizować krwawienia z odbytu, gdyż może ono świadczyć o rozwoju poważnej choroby. Im wcześniej zidentyfikowana zostanie przyczyna krwawienia, tym większa jest szansa na powodzenie terapii.

Ból brzucha, krwawienie z odbytu – do jakiego lekarza się zgłosić?

Jeśli wystąpi u nas krwawienie z odbytu, to należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza - najlepiej do lekarza pierwszego kontaktu, który po przeprowadzeniu wywiadu i zbadaniu pacjenta zdecyduje o dalszym postępowaniu diagnostycznym.

Bóle brzucha, czy krwawienie z odbytu to w ogromnej większości objawy chorób przewodu pokarmowego. Tego rodzaju schorzeniami zajmuje się lekarz gastroenterolog. Jeśli pacjent potrzebuje tego rodzaju konsultacji, to z pewnością otrzyma od swojego lekarza skierowanie do tego specjalisty.

Co więcej, lekarz rodzinny ma możliwość skierowania pacjenta na badanie USG jamy brzusznej, a także na kolonoskopię, w której trakcie możliwe jest pobranie wycinków do badania histopatologicznego (pod mikroskopem). Bagatelizowanie objawów i opóźnianie wizyty u lekarza może doprowadzić do postępu choroby i rozwoju powikłań.

lek. Katarzyna Banaszczyk