9 wyjątkowo bolesnych chorób
Chociaż ból pełni w organizmie człowieka niezbędną rolę informacyjną i ochronną, jedne schorzenia generują dużo więcej cierpienia, niż inne. Odczuwanie nieprzyjemnych doznań odbywa się na kilku poziomach. U ich podstaw może leżeć nie tylko bezpośrednie podrażnienie receptorów bólowych (nocyreceptorów), ale też proces zapalny, powstały po uszkodzeniu tkanek lub rozpadzie krwinek. Poznaj 9 chorób powszechnie uważanych za najbardziej bolesne.
Spis treści
- Guz mózgu
- Rwa kulszowa
- Artretyzm
- Migrenowe bóle głowy
- Kamienie nerkowe
- Ostre zapalenie wyrostka robaczkowego
- Endometrioza
- Ostre zapalenie trzustki
- Gorączka krwotoczna Ebola
Ból to uczucie, którego każdy z nas chce uniknąć za wszelką cenę. Nie tylko utrudnia codzienne życie, podejmowanie decyzji, ale w niektórych przypadkach potrafi całkowicie sparaliżować funkcjonowanie. Kiedy dostrzegasz u siebie niepokojące, pierwsze symptomy którejkolwiek z omawianych chorób, działaj szybko! Tylko w ten sposób możliwe będzie zahamowanie dalszego rozwoju patologii i porawa komfortu życia.
Guz mózgu
Guzy mózgu (czyli ośrodkowego układu nerwowego (OUN)) to jedne z najbardziej bolesnych chorób. Objawy poszczególnych typów nowotworów mózgu mogą się od siebie znacznie różnić – należą głównie od umiejscowienia i specyficznej lokalizacji guza oraz jego złośliwości. Mimo to u ponad 50% chorych na nowotwory mózgu występuje wspólny objaw – uciążliwy ból głowy.
Szybko rosnący guz powoduje podwyższenie ciśnienia wewnątrzczaszkowego, naciskając na nerwy i naczynia krwionośne. Biorąc pod uwagę, że mózg człowieka, jest silnie ukrwioną i unaczynioną zamkniętą strukturą, nawet kilkumilimetrowa, rozrastająca się tkanka powoduje ogromny ból.
Pacjenci opisują, że dolegliwości są na tyle silne, że towarzyszą im nudności i wymioty. Niestety, w wielu wypadkach, przy braku podjęcia odpowiedniego leczenia, wraz z postępem procesu nowotworowego bóle głowy jedynie przybierają na sile.
Dolegliwość ta jest jednym z najbardziej istotnych czynników diagnostycznych w przypadku chorób nowotworowych głowy. Jak więc odróżnić bóle głowy o podłożu nowotworowym od migrenowych lub pojawiających się w wyniku stresu?
W przypadku zmian nowotworowych:
- ból ma charakter stały, nie ustępuje wraz z upływem czasu,
- środki przeciwbólowe dostępne bez recepty (popularnie zwane NLPZ) są nieskuteczne,
- dolegliwości nasilają się po przebudzeniu, głównie rano,
- ból nasila się podczas aktywności fizycznych, przy zmianie pozycji ciała lub kichnięciu (co jest związane ze wzrostem ciśnienia),
- dolegliwościom bólowym towarzyszą objawy neurologiczne (zaburzenia czucia, zaburzenia mowy, niedowłady kończyn, napady padaczki), zaburzenia pamięci, a nawet zaburzenia psychiczne.
Guzy mózgu są nowotworami stosunkowo rzadko diagnozowanymi u dorosłych (stanowią około 9% wszystkich chorób nowotworowych).
Niestety, z bliżej nieznanych przyczyn, są to jedne z częściej występujących guzów u dzieci (nawet 20% wszystkich nowotworów u niepełnoletnich).
Rwa kulszowa
Atak rwy kulszowej (nazywanej też ischialgią lub atakiem korzonków nerwowych) jest najczęściej konsekwencją postępujących zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa i pojawiającej się dyskopatii.
Wysunięcie krążka międzykręgowego w kręgosłupie może powodować ucisk na zakończenia nerwowe i stan zapalny powodujący silne dolegliwości.
Zazwyczaj ból pojawia się nagle, przy gwałtownym ruchu, i może być tak silny, że uniemożliwia jakikolwiek ruch i wykonywanie codziennych czynności. Pacjenci porównują atak rwy kulszowej nawet do „noża wbitego w kręgosłup”, paraliżu lub nagłego „porażenia piorunem”.
Pierwotnie ból występuje w okolicy lędźwiowej, ale często promieniuje do pośladka, tylnej części uda lub stopy. Ischialgia powoduje silne drętwienie i skurcz mięśni, dlatego poruszanie nimi staje się utrudnione.
Objawy mogą nasilać się przy zmianie pozycji ciała, kichaniu lub kaszlu, kiedy podwyższa się ciśnienie płynu mózgowo-rdzeniowego.
W ostrej fazie choroby stosuje się leczenie farmakologiczne (środki przeciwbólowe i przeciwzapalne), a następnie zabiegi fizjoterapeutyczne (np. naświetlanie laserem, pole magnetyczne, kinezyterapię, masaże lub mobilizację).
Jeśli poprawa nie następuje po kilku tygodniach, a atak rwy jest bezpośrednio spowodowany zaawansowaną dyskopatią, niezbędny może być zabieg chirurgiczny. Rwa kulszowa jest częstym powikłaniem u osób z otyłością oraz u kobiet w zaawansowanej ciąży, kiedy kręgosłup narażony jest na silne przeciążenia.
Artretyzm
Artretyzm, nazywany też podagrą lub dną moczanową, kojarzony jest najczęściej z dolegliwością osób starszych. Rzeczywiście choroba ta przez wiele lat może rozwijać się bezobjawowo, aby dać silne objawy bólowe dopiero po 50., 60. roku życia.
Głównym podłożem artretyzmu jest odkładanie się kryształków kwasu moczowego, produkowanego przez organizm w nadmiernych ilościach, w okolicach stawów. Wraz z postępem procesów patologicznych, złoża kryształów nawarstwiają się i stają coraz ostrzejsze, dotkliwie raniąc tkanki i wywołując przewlekły stan zapalny.
Obecnie wiadomo jednak, że niektóre postacie artretyzmu (tzw. artretyzm wtórny) mogą mieć podłoże autoimmunologiczne i towarzyszyć innym chorobom, np. cukrzycy typu 2, nadciśnieniu i otyłości.
Diagoza schorzenia nie należy do łatwych i wymaga wielu badań diagnostycznych. Chorobę tę można pomylić z zapaleniami stawów o różnym podłożu, choćby z powikłaniem po przebytej infekcji.
Charakterystyczny dla artretyzmu jest na pewno podwyższony poziom kwasu moczowego we krwi, a także objawy, takie jak:
- silny, narastający ból stawów,
- opuchlizna i napięta skóra w rejonie stawów,
- gorączka,
- problemy z poruszaniem się,
- ogólne osłabienie,
- powikłania w układzie moczowym (zapalenia nerek).
Niestety, artretyzm należy do chorób nieuleczalnych, jednak odpowiednie leczenie i dieta może zdecydowanie poprawić komfort życia chorego i zminimalizować ból.
Migrenowe bóle głowy
Migreny uważane są za jedne z najsilniejszych bólów głowy i dotykają nawet do 15% populacji całego świata. Do dziś nie udało się ustalić jednoznacznej przyczyny, dlaczego niektóre osoby zmagają się z regularnymi bólami głowy, ale migreny dotyczą w większości przypadków kobiet.
Dlatego też podejrzewa się, że ich występowanie może być powiązane ze zmianami stężeń hormonów płciowych w organizmie np. podczas miesiączki lub okresie okołomenopauzalnym.
Z pewnością także czynniki takie jak zbyt mała ilość snu, niedożywienie lub stosowanie diet odchudzających, przewlekłe zmęczenie czy stres mogą istotnie zwiększać ryzyko wystąpienia ataków migrenowych u danej osoby.
Za typowe objawy migreny uznawane są:
- pojawienie się symptomów zwiastujących właściwy atak migrenowy – tzw. aury migrenowej – p rozdrażnienia, spadki nastroju, brak apetytu,
- silny, rozpierający ból głowy, zlokalizowany zwykle po jednej stronie głowy, np. za oczodołem, w okolicach skroni lub czoła,
- nadwrażliwość na światło, zapachy i dźwięki,
- nudności lub wymioty.
Wymienione objawy u każdej osoby mogą mieć różne nasilenie, jednak długotrwałe ataki migrenowe mogą trwać od kilku do nawet 72 godzin.
Ból głowy zwykle jest tak silny i pulsujący, że uniemożliwia normalne funkcjonowanie. Ulgę przynosi przebywanie w ciemnych, cichych pomieszczeniach. Leczenie migren jest trudne i często sprowadza się to doraźnego stosowania silnych leków przeciwbólowych.
Przy nawracających dolegliwościach konieczne jest wykonanie pogłębionej diagnostyki, w celu wykluczenia poważnych schorzeń, jak choćby zapalenie opon mózgowo rdzeniowych czy choroby nowotworowej.
Kamienie nerkowe
Kolka nerkowa, występująca przy kamicy nerkowej, jest tak bolesna, że bywa porównywana nawet do bóli porodowych. Dolegliwość ta dotyka dwa razy częściej mężczyzn. Taki bolesny epizod występuje przynajmniej raz w życiu u jednego na 10 panów do 50. roku życia.
Przyczyną kamicy jest powstawanie w układzie moczowym złogów, nazywanych też kamieniami, składających się z wytrąconych z moczu nierozpuszczalnych szczawianów lub fosforanów.
Powiększające się kamienie, często o ostrej, nieregularnej strukturze, przemieszczają się od nerki do moczowodów powodując ich podrażnienie a nawet zatkanie. Atak kolki nerkowej jest zwykle nagły, ostry, opisywany jako „ścinający z nóg” i uniemożliwiający poruszanie.
W zależności od umiejscowienia złogu ból może być odczuwany w okolicy nerki lub niżej, w podbrzuszu i okolicach pęcherza moczowego, promieniując do pachwiny. Powstający stan zapalny i ograniczona zdolność do wydalania moczu wywołuje wysoką gorączkę i dreszcze.
Dodatkowymi objawami towarzącymi kolce nerkowej są również:
- nudności lub wymioty,
- krew w moczu,
- pieczenie podczas mikcji,
- ból prącia u mężczyzn.
Większe kamienie (>5mm) potrafią wędrować przez drogi moczowe przez wiele dni, a zaczopowanie dróg ujścia moczu będzie wymaga ostatecznie interwencji chirurga.
W mniej skomplikowanych przypadkach ulgę przynosi przyjmowanie leków przeciwbólowych i rozkurczowych oraz dużej ilości płynów (około 3-4 litrów).
Ostre zapalenie wyrostka robaczkowego
Zapalenie wyrostka robaczkowego jest jedną z najczęstszych przyczyn tzw. zespołu ostrego brzucha, do którego należą takie objawy, jak ból:
- w nadbrzuszu,
- w okolicy krocza lub miednicy,
- w innych częściach podbrzusza.
Dolegliwościom tym towarzyszy podwyższona temperatura ciała (do 38 stopni), wysokie tętno oraz prawie zawsze silne wymioty i nudności.
Nie do końca wiadomo jakie czynniki powodują tak nagłe objawy zapalenia wyrostka. Prawdopodobnie mogą one wynikać z zatkania światła wyrostka np. przez tzw. kamienie kałowe lub pasożyty (glistę ludzką, tasiemca lub owsiki).
Choroba przebiega zwykle gwałtowniej u dzieci i młodych osób do 20. roku życia. Z kolei u starszych początkowe stadia zapalenia wyrostka robaczkowego przebiegają łagodniej, dlatego mogą być przez wiele osób mylone z niestrawnością lub zatruciem pokarmowym.
Jeśli jednak bóle brzucha nasilają się, niezbędna może być interwencja chirurga i usunięcie fragmentu jelita operacyjnie. Wymienionych objawów nie wolno bagatelizować, ponieważ powikłania wynikające z ostrego zapalenia wyrostka są niezwykle poważne i prowadzą do stanów bezpośrednio zagrażających życiu (m.in. perforacji i zapalenia otrzewnej).
Endometrioza
Endometrioza jest podstępną kobiecą chorobą, której etiologia nie została dokładnie wyjaśniona. U podłoża schorzenia leży występowanie komórek błony śluzowej trzonu macicy (endometrium) poza jamą macicy.
Endometrium tworzy w nowo „zasiedlonych” miejscach tzw. ogniska, które wykazują aktywność wydzielniczą oraz reaktywność wahania hormonalne w organizmie. W wyniku tych zmian wokół ognisk (zlokalizowanych czasem w odległych narządach) powstaje przewlekły stan zapalny.
Objawy towarzyszące endometriozie to przede wszystkim przewlekły ból w podbrzuszu lub okolicy lędźwiowej, który nie musi ograniczać się jedynie do czasu menstruacji. W zależności od umiejscowienia ognisk endometrium i zaawansowania choroby, uporczywy ból może pojawić się podczas:
- oddawania moczu,
- defekacji,
- odbywania stosunku płciowego.
Dolegliwościom tym mogą towarzyszyć problemy ze strony przewodu pokarmowego:
- biegunki,
- wzdęcia
- i zaparcia.
Wiele kobiet zmaga się z bólem przez wiele lat, zanim – często przez przypadek – choroba zostanie u nich zdiagnozowana. Obecnie leczenie endometriozy polega najczęściej na stosowaniu hormonalnych preparatów antykoncepcyjnych, rzadziej na chirurgicznym wycięciu zmian ogniskowych.
Potrafi ono nie tylko uratować płodność kobiety, ale przede wszystkim skutecznie poprawić komfort życia i uwolnić od niepotrzebnych zmagań z bólem.
Ostre zapalenie trzustki
Ostre zapalenie trzustki (OZT), w odróżnieniu od łagodnej postaci przewlekłej, pojawia się nagle i towarzyszy mu gwałtowny przebieg. W wyniku choroby uszkodzone są mechanizmy naturalnie hamujące aktywność enzymów trzustkowych, więc w efekcie dochodzi dosłownie do „samostrawiania” narządu i okolicznych tkanek oraz silnego procesu zapalnego.
Wśród głównych przyczyn powstawania choroby wymieniane są:
- nadmierne spożywanie alkoholu
- oraz powikłania po kamicy żółciowej,
- rzadziej zakażenia wirusowe lub choroby pasożytnicze.
Objawy występujące przy ostrym zapaleniu trzustki bywają często mało specyficzne, jednak zwykle elementami wspólnymi są:
- silny, kłujący, nieprzemijający ból w nadbrzuszu, który może promieniować do pleców,
- bardzo intensywne wymioty,
- twardy, wzdęty brzuch,
- wstrzymanie oddawania kału,
- zasinienie twarzy.
Dolegliwościom tym zwykle nie towarzyszą wcześniej łagodniejsze symptomy, a ból pojawia niespodziewanie i szybko. Ostre zapalenie trzustki wymaga podjęcia błyskawicznej interwencji, ponieważ w krótkim czasie może doprowadzić do martwicy trzustki, gdzie uszkodzenie tkanek jest już nieodwracalne.
W cięższych przypadkach OZT grozi silną ogólnoustrojową reakcją zapalną – czyli wstrząsem septycznym – i śmiercią.
Gorączka krwotoczna Ebola
Gorączki krwotoczne to bardzo ciężkie zakażenia organizmu, wywoływane wirusami RNA np. Ebola lub Marburg. Choć choroba uważana jest za egzotyczną (występuje najczęściej w centralnych rejonach Afryki lub Ameryce Południowej), jej wysoki stopień zakaźności oraz spektakularne, bardzo ciężkie objawy mogą potencjalnie stanowić zagrożenie dla każdego, dużego skupiska ludności.
Nie wszystkie wirusy powodujące gorączki krwotoczne są równie zabójcze, jednak właśnie w przypadku szczepów Ebola lub Marburg śmiertelność sięga nawet do 90%.
Zakażenie następuje drogą kropelkową lub poprzez kontakt z wydzielinami osoby chorej (krwią, wymiocinami, kałem). Uważać trzeba też na ukąszenia tropikalnych komarów i innych insektów, które mogą być nosicielem wirusa.
Infekcja zaczyna się bardzo gwałtownie, zwykle około tygodnia od zakażenia, objawiając się bardzo wysoką gorączką sięgającą ponad 40 stopni. Pojawiają się silne wymioty, dreszcze, przewlekłe biegunki.
Najbardziej dojmującym objawem jest również dojmujący ból głowy oraz mięśni.
Namnażający się szybko wirus powoduje rozpad krwinek czerwonych w całym organizmie, dlatego po kilku dniach bóle nasilają się, pojawiają się krwotoki z różnych narządów, błon śluzowych i jam ciała. Poważna niewydolność wielonarządowa i skaza krwotoczna może doprowadzić nawet do wstrząsu i zgonu.
Współczesna medycyna nie zna skutecznego leku na gorączkę krwotoczną, sprowadza się ono raczej do wyrównywania wyrównywania bilansu płynów ustrojowych, gospodarki wodno-elektrolitowej i objawowego obniżania temperatury. Dlatego uważa się, że jeśli zakażony przeżyje pierwsze 12 dni choroby, rokowania są pomyślne.
Czytaj też: Zespoły bólowe: przyczyny, rodzaje, objawy, leczenie
