- Najnowsza analiza naukowa ujawnia, że rzucenie palenia nawet po 40 roku życia znacząco obniża ryzyko demencji
- Toksyny zawarte w dymie tytoniowym bezpośrednio uszkadzają naczynia krwionośne mózgu i przyspieszają jego starzenie
- Międzynarodowe badanie potwierdza, że mózg byłych palaczy starzeje się nawet o 50% wolniej niż u osób kontynuujących nałóg
- Spowolnienie pogarszania się pamięci to jedna z kluczowych korzyści dla zdrowia mózgu po zerwaniu z nałogiem
- Eksperci wskazują, że ochrona sprawności umysłu może być nową, silną motywacją do rzucenia palenia.
Palenie a ryzyko demencji. Jak rzucenie nałogu chroni mózg nawet po 40. roku życia?
Palenie papierosów to nałóg, z którym zmaga się blisko 8 milionów dorosłych w Polsce. Jak wynika z danych przedstawionych przez prof. Mateusza Jankowskiego z Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego, oznacza to, że niemal co trzecia dorosła osoba w naszym kraju regularnie sięga po papierosa. Jednocześnie w tle rośnie inny, cichy problem zdrowotny – choroby otępienne.
Już teraz szacuje się, że z chorobą Alzheimera żyje około 600 tysięcy Polaków, a prognozy nie są optymistyczne. Właśnie dlatego wyniki najnowszej analizy, opublikowanej na łamach czasopisma „The Lancet Healthy Longevity”, niosą tak ważną i pełną nadziei wiadomość. Okazuje się, że rzucenie palenia, nawet po czterdziestce czy pięćdziesiątce, może być jednym z najskuteczniejszych sposobów na ochronę sprawności umysłu w przyszłości.
Rzuciłeś palenie? Twój mózg może starzeć się nawet o 50% wolniej
Międzynarodowy zespół naukowców, o którego pracy donosi serwis News-Medical.net, przez 12 lat przyglądał się stanowi zdrowia ponad 9 tysięcy osób po 40. roku życia. Porównano, jak zmieniały się ich funkcje poznawcze (czyli zdolności umysłowe, takie jak pamięć, myślenie czy koncentracja) w zależności od tego, czy kontynuowali palenie, czy zerwali z nałogiem.
Wyniki dają do myślenia. U osób, które rzuciły palenie, tempo pogarszania się pamięci było wolniejsze o 20%, a spadek płynności słownej (czyli łatwości, z jaką przychodzą nam do głowy odpowiednie słowa) spowolnił aż o 50%. W praktyce oznacza to, że mózg byłych palaczy starzał się wolniej, co bezpośrednio przekłada się na mniejsze ryzyko rozwoju demencji w przyszłości.
Jak to możliwe, że dym tytoniowy tak destrukcyjnie wpływa na mózg? Mechanizm ten jest złożony i wieloetapowy. Przede wszystkim, toksyny z papierosów uszkadzają naczynia krwionośne, ograniczając dopływ tlenu i składników odżywczych do komórek nerwowych.
Dodatkowo wywołują w organizmie przewlekły stan zapalny i tak zwany stres oksydacyjny (stan, w którym komórki są nieustannie atakowane przez szkodliwe cząsteczki, co przyspiesza ich niszczenie). Badanie na myszach, opisane w „Journal of Cerebral Blood Flow & Metabolism”, pokazało to bardzo obrazowo.
Długotrwałe wdychanie dymu prowadziło do aktywacji komórek zapalnych w mózgu (mikrogleju i astrocytów), uszkodzenia bariery krew-mózg (specjalnego filtra chroniącego mózg przed toksynami z krwi), a w efekcie do odkładania się toksycznych białek, beta-amyloidu i tau, które są uznawane za główną przyczynę choroby Alzheimera.
Nigdy nie jest za późno. Jak skutecznie walczyć z nałogiem?
Niestety, na tle Europy wypadamy słabo, jeśli chodzi o skuteczne zrywanie z nałogiem. Raport Instytutu Polityk Publicznych i Ekonomii Zdrowia, oparty na danych z badania Eurobarometr, wskazuje, że zaledwie 12% palących Polaków zadeklarowało, że udało im się rzucić palenie.
To jeden z najniższych wyników w całej Unii Europejskiej. Co szczególnie istotne, największe trudności z podjęciem tej decyzji mają osoby w średnim i starszym wieku, czyli te, które mogłyby odnieść największe korzyści zdrowotne, również w kontekście ochrony sprawności umysłowej. Warto pamiętać, że zerwanie z nałogiem jest procesem, który może wymagać wsparcia specjalisty, a dostępne są różne formy pomocy.
Jak zauważają autorzy badania, w tym dr Mikaela Bloomberg z University College London, świadomość, że rzucenie palenia bezpośrednio wspiera zdrowie poznawcze, może stać się nową, silną motywacją dla wielu osób. W obliczu starzejącego się społeczeństwa, ochrona mózgu przed demencją staje się równie ważnym argumentem, co unikanie chorób serca czy nowotworów. Najnowsze odkrycia są więc jasnym sygnałem, że na podjęcie tej kluczowej dla zdrowia decyzji nigdy nie jest za późno. Mózg ma niezwykłe zdolności regeneracyjne, a korzyści płynące z życia bez papierosów można odczuć znacznie szybciej, niż mogłoby się wydawać, zapewniając sobie lepszą sprawność umysłu na długie lata.
Źródła:
- News-Medical.net (badanie The Lancet Healthy Longevity, 2025) https://www.news-medical.net/news/20251013/Quitting-smoking-linked-to-slower-memory-decline-in-midlife-and-older-adults.aspx
- PMC (PubMed Central) – Journal of Cerebral Blood Flow & Metabolism https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC11572251/
- OKO.press (dane o demencji w Polsce, 2025) https://oko.press/cicha-epidemia-demencja
- IPPEZ – Raport „#5PROCENTPOLSKI” (dane o paleniu w Polsce, 2025)
- https://ippez.pl/raport-ippez-kiedy-polacy-przestana-palic-papierosy-trzy-scenariusze-prognostyczne/
