Trzepotanie przedsionków: przyczyny, objawy, leczenie

Trzepotanie przedsionków serca jest jedną z arytmii przedsionkowych. Charakteryzuje się szybką czynnością przedsionków serca, co pośrednio zwiększa częstość pracy komór serca. Warto dowiedzieć się, na czym polega trzepotanie przedsionków serca, jakie ma objawy oraz z jakimi powikłaniami wiąże się występowanie tej arytmii.

Spis treści

1. Jak pracuje serce?
2. Trzepotanie przedsionków: przyczyny
3. Trzepotanie przedsionków: objawy
4. Trzepotanie przedsionków: diagnostyka
5. Trzepotanie przedsionków: leczenie
6. Trzepotanie przedsionków: podsumowanie
7. Trzepotanie przedsionków: na czym polega?

Jak pracuje serce?

Zanim wyjaśnimy, na czym polega trzepotanie przedsionków serca, przypomnijmy sobie, jak pracuje serce.

Każdy cykl pracy serca składa się ze skurczu przedsionków, który powoduje dopełnienie krwią komór serca, następnie dochodzi do skurczu komór i wyrzutu krwi do aorty oraz tętnicy płucnej, po czym mięsień sercowy rozluźnia się, jego jamy napełniają się krwią i cykl się powtarza. W warunkach normalnych praca przedsionków i komór jest skoordynowana, tak aby była ona maksymalnie wydajna. Niekiedy, na skutek arytmii, synchronizacja ta zostaje zaburzona, co negatywnie wpływa na efektywność pracy serca.

Pojęcie arytmii jest bardzo szerokie. Występuje wiele jej rodzajów, dotyczą one przedsionków, komór lub obu jam, pojawiają się stale lub tylko okresowo. W bardzo różnym stopniu oddziałują arytmie także na pracę serca – od zupełnie niegroźnych i bezobjawowych, aż po powodujące zatrzymanie krążenia i stanowiące zagrożenie życia.

Trzepotanie przedsionków: przyczyny

Trzepotanie przedsionków serca występuje u mężczyzn częściej, niż u kobiet i bardzo rzadko zdarza się u ludzi zdrowych. Najczęściej spowodowane jest innymi chorobami serca, takimi jak np.:

• zastawkowe wady serca,
• choroba niedokrwienna serca,
• nadciśnienie tętnicze,
• zapalenie mięśnia sercowego.

Trzepotanie przedsionków serca może pojawić się także po operacjach kardiochirurgicznych, w przebiegu nadczynności tarczycy, czy w chorobach płuc.

Zdarza się też, że trzepotanie przedsionków wywołane jest przez nagle pojawiający się proces chorobowy, np. zawał serca, czy zapalenie płuc. Bardzo rzadko arytmia ta jest chorobą samą w sobie i nie ma uchwytnej przyczyny.

Trzepotanie przedsionków: objawy

Trzepotanie przedsionków ma zwykle charakter nawrotowy. W jego przebiegu występują okresy wolne od choroby i napady arytmii. Jeśli atak wywołany jest inną chorobą, wówczas po jej ustąpieniu, wyleczeniu zwykle arytmia nie nawraca. Jeżeli jednak trzepotanie nie ma podłoża organicznego (nie wywołuje go inne schorzenie), może pojawiać się ponownie lub utrwalać się. Zdarza się także, że arytmia ta przekształca się w migotanie przedsionków lub występują okresy migotania i trzepotania.

Przy trzepotaniu przedsionków serca, nasilenie związanych z nią dolegliwości zwykle zależy od choroby serca będącej podłożem tej arytmii. Najczęstsze objawy trzepotania przedsionków to:

• kołatania serca,
• duszności,
• osłabienie,
• bóle w klatce piersiowej.

Niekiedy osoby z trzepotaniem przedsionków mogą tracić przytomność - zwykle dzieje się to podczas wysiłku. W takim wypadku konieczna jest natychmiastowa diagnostyka przyczyny tych objawów. Zdarza się jednak także, że trzepotanie przedsionków przebiega całkowicie bezobjawowo. 

Przeczytaj też: Arytmia serca - co jest normą, a co nie?

Trzepotanie przedsionków: diagnostyka

Trzepotanie przedsionków serca stwierdza się, wykonując badania EKG, w którym sprawdzić można, czy arytmia występuje w danej chwili. W takim wypadku częstość pobudzeń przedsionkowych (załamków P) jest bardzo duża, nawet do 300/min, taki zapis nazywany jest "zębami piły". Częstość zespołów QRS, mówiących o aktywności komór, jest rzadsza, zwykle 150/min.

Kolejnym badaniem wykonywanym w podejrzeniu trzepotania przedsionków jest holterowskie badanie EKG, czyli stałe monitorowanie pracy serca przez 1 dobę, 3 lub więcej - zależnie od częstości występowania napadów. Badanie to zleca się, jeśli zachodzi podejrzenie występowania epizodów trzepotania przedsionków, ale nie stwierdzono ich w standardowym badaniu EKG.

Diagnostyka przyczyn trzepotania przedsionków obejmuje także m.in.:

• badania laboratoryjne - np. hormonów tarczycy,
• badanie echokardiograficzne (ECHO serca),
• próbę wysiłkową.

Badania te dobierane są w zależności od podejrzewanego przez lekarza podłoża arytmii.

Trzepotanie przedsionków: leczenie

Najważniejszym celem terapii trzepotania przedsionków jest odkrycie i wyleczenie ich przyczyny. Sposób terapii samej arytmii uzależniony jest od stanu pacjenta.

Jeśli trzepotanie przedsionków jest przyczyną wstrząsu lub niestabilności hemodynamicznej, konieczna może być kardiowersja elektryczna, czyli przywrócenie rytmu zatokowego przy pomocy prądu, ewentualnie podanie leków antyarytmicznych wpływających na częstość pracy serca.

Jeżeli jednak stan pacjenta jest stabilny, a trzepotanie nie powoduje dokuczliwych objawów, wdraża się leczenie farmakologiczne lub wykonuje kardiowersję w trybie planowym. Zabieg ten jest zwykle skuteczniejszy, niż podawanie leków.

Możliwą opcją terapeutyczną jest także ablacja trzepotania przedsionków. Zwłaszcza, jeśli choroba ta nie ma przyczyny organicznej, a po kardiowersji nie udało się uzyskać powrotu właściwego rytmu serca. Zabieg ten jest procedurą inwazyjną polegającą na zniszczeniu ognisk aktywności elektrycznej odpowiedzialnych za rozwój choroby. Jeśli ablacja jest w pełni skuteczna, zwykle trzepotanie przedsionków nie nawraca.

Warto wiedzieć, że w przypadku tej arytmii, podobnie jak w przypadku migotania przedsionków, konieczna jest profilaktyka przeciwkrzepliwa, czyli podawanie leków "rozrzedzających krew". Zaleca się ją, aby zapobiec powikłaniom zakrzepowo-zatorowym, w tym najpoważniejszemu – udarowi mózgu.

Przeczytaj też: Co najbardziej szkodzi naszemu sercu?

Trzepotanie przedsionków: podsumowanie

Trzepotanie przedsionków serca to arytmia bardzo podobna do migotania przedsionków zarówno w zakresie objawów, możliwych powikłań, jak i metod postępowania. Różni się jednak ona częstością pracy przedsionków oraz miarowością rytmu komór.

W przypadku stwierdzenia trzepotania, konieczna jest diagnostyka w celu poszukiwania przyczyny tej arytmii, ponieważ często jego podłożem jest ostry proces chorobowy, np.: zawał serca, czy zapalenie płuc.

Podstawą leczenia jest wyeliminowanie ewentualnego podłoża organicznego, a jeśli trzepotanie występuje samoistnie – leki antyarytmiczne, kardiowersja elektryczna lub ablacja.

Trzepotanie przedsionków: na czym polega?

Trzepotanie przedsionków jest jedną z kilku arytmii przedsionkowych. Charakteryzuje się szybką czynnością elektryczną, a więc i skurczami przedsionków, nawet do 350/minutę. Arytmia ta jest podobna do częściej spotykanego migotania przedsionków w tym sensie, że powoduje bardzo szybką pracę przedsionków z niewielkim wpływem na elektryczną aktywność komór.

Podstawowa różnica polega jednak na tym, że w przypadku trzepotania rytm, praca komór jest miarowa, regularna, zwykle o połowę wolniejsza od czynności przedsionków. Wynika to z faktu, że węzeł przedsionkowo-komorowy, przez który przewodzone są pobudzenia z przedsionków do komór, blokuje niektóre impulsy, uniemożliwiając ich tak szybką aktywność. Gdyby tak się nie działo i wszystkie impulsy byłyby przewodzone, dochodziłoby do wystąpienia częstoskurczów komorowych lub nawet migotań komór - rytmów będących zagrożeniem życia.

Kolejną różnicą między trzepotaniem a migotaniem jest częstość pracy przedsionków. W przypadku tej drugiej arytmii rytm jest szybszy (powyżej 350/minutę) i całkowicie nieefektywny - przedsionki przestają pompować krew, co negatywnie wpływa na efektywność pracy całego serca.

O autorze

Lek. Maciej Grymuza

Absolwent Wydziału Lekarskiego na Uniwersytecie Medycznym im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu. Ukończył studia z wynikiem ponad dobrym. Aktualnie jest lekarzem w trakcie specjalizacji z kardiologii oraz student studiów doktoranckich. Interesuje się szczególnie kardiologią inwazyjną oraz urządzeniami wszczepialnymi (stymulatorami).

lek. Maciej Grymuza