Subkliniczna (utajona) niedoczynność tarczycy - przyczyny, objawy i leczenie

Subkliniczna niedoczynność tarczycy to postać niedoczynności tarczycy, która daje skąpe, bardzo trudne do zauważenia objawy. W związku z tym wczesne rozpoznanie choroby nie jest łatwe, co może mieć poważne konsekwencje, m.in. rozwój jawnej niedoczynności tarczycy czy chorób serca. Jakie są przyczyny subklinicznej niedoczynności tarczycy? Na czym jej polega leczenie?

Spis treści

1. Subkliniczna (utajona) niedoczynność tarczycy - przyczyny i czynniki ryzyka
2. Subkliniczna (utajona) niedoczynność tarczycy - objawy
3. Subkliniczna (utajona) niedoczynność tarczycy - diagnoza
4. Subkliniczna (utajona) niedoczynność tarczycy - leczenie

Subkliniczna (utajona, podkliniczna) niedoczynność tarczycy (SNT) to zaburzenie czynności tarczycy, w którym stwierdza się wzrost stężenia tyreotropiny (TSH) we krwi powyżej górnej granicy normy (czyli powyżej 4,5 mIU/l), przy prawidłowym stężeniu wolnej tyroksyny (fT4) i trijodotyroniny (fT3).

Subkliniczna niedoczynność tarczycy jest najłagodniejszą z postaci niedoczynności tarczycy. Wyróżnia się jeszcze postać umiarkowaną i ciężką.

Subkliniczna (utajona) niedoczynność tarczycy - przyczyny i czynniki ryzyka

Przyczyną wrodzonej subklinicznej niedoczynności tarczycy może być dyshormonogeneza - zaburzenia biosyntezy hormonów tarczycy, które jest dziedziczne.

Przyczynami nabytej subklinicznej niedoczynności tarczycy mogą być: autoimmunologiczne choroby tarczycy (zwłaszcza przewlekłe limfocytarne zapalenie tarczycy, czyli choroba Hashimoto), atrofia gruczołu tarczowego, przebyte leczenie nadczynności tarczycy (terapia radioaktywnym jodem lub usunięcie tarczycy). W niektórych przypadkach choroba może być związana z niedoborem jodu, cukrzycą typu 1, zespołem Downa lub przebytą radioterapią głowy lub szyi.

Do wystąpienia SNT mogą się przyczynić niektóre leki, np. zawierające lit, pochodne jodu, leki antytarczycowe (tyreostatyki), leki przeciwpadaczkowe (zwłaszcza karbamazepina i kwas walproinowy).

Warto wiedzieć, że subkliniczna niedoczynność tarczycy częściej pojawia się u kobiet niż u mężczyzn, zwłaszcza po 60. roku życia.

Subkliniczna (utajona) niedoczynność tarczycy - objawy

Objawy subklinicznej niedoczynności tarczycy są bardzo dyskretne i trudne do zauważenia, dlatego SNT nazywana jest niedoczynnością tarczycy mało objawową lub skąpo objawową. U dorosłych mogą wystąpić bóle głowy, nietolerancja zimna, zaparcia, obniżenie nastroju, stan chronicznego zmęczenia, a nawet depresja.

Z kolei u małych dzieci subkliniczna niedoczynność tarczycy objawia się przedłużającą się żółtaczką noworodków, opóźnieniem w rozwoju psychicznym i fizycznym dziecka, np. nieprawidłowym wzrostem, trudnościami w przyjmowaniu pokarmów, zmniejszeniem ruchliwości, ochrypłym głos, zimną, łuszczącą się skórę.

U dzieci starszych stwierdza się: zahamowanie wzrostu, opóźnione dojrzewanie płciowe, trudności w nauce, a także nietolerancję zimna, zaparcia, senność, spowolniałą mowę, bóle głowy, suche, łamliwe i cienkie włosy, suchą i szorstką skórę.

Subkliniczna (utajona) niedoczynność tarczycy - diagnoza

Konieczne są badania krwi i oznaczenie stężenia hormonu tyreotropowego (TSH), tyroksyny wolnej (fT4), trijodotyroniny wolnej (fT3), przeciwciał przeciwko tyreoglobulinie oraz przeciwko peroksydazie, a także poziomu cholesterolu, który w większości przypadków jest podwyższony.

W czasie diagnostyki należy wykluczyć inne przyczyny podwyższonego stężenia TSH, np. przyjmowanie niektórych leków, m.in.: metoklopramidu, H2-blokerów, neuroleptyków, litu, jodu.

Czytaj też:

• Badanie hormonów tarczycy - tyroksyny (fT4) oraz tyreotropiny (TSH)
• Profil tarczycowy rozszerzony – badania oceniające pracę tarczycy

Subkliniczna (utajona) niedoczynność tarczycy - leczenie

Obecnie nie ma jednolitych zasad postępowania w przypadku subklinicznej niedoczynności tarczycy, ponieważ brak powszechnego porozumienia w sprawie wartości TSH, będących wskazaniem do leczenia. Dlatego decyzja o tym, kiedy podać pacjentowi hormony tarczycy (lekiem z wyboru jest L-tyroksyna), powinna być rozpatrzona indywidualnie.

Nie każda subkliniczna niedoczynność tarczycy wymaga terapii. Leczenia może nie być konieczne u osób powyżej 65. roku życia, gdyż subkliniczna niedoczynność tarczycy nie zwiększa u nich ryzyka chorób sercowo-naczyniowych.

Z kolei u osób w wieku 85-89 lat podwyższone stężenie TSH nie wiązało się z pogorszeniem sprawności, funkcji poznawczych czy depresją. Badania sugerują również, że u osób, które mają więcej niż 80 lat, podwyższone stężenie TSH może mieć wpływ na wydłużenie życia.

Przeczytaj także:

• Pierwotna, wtórna i trzeciorzędowa niedoczynność tarczycy
• Wrodzona niedoczynność tarczycy - przyczyny, objawy, test przesiewowy i leczenie
• Niedoczynność tarczycy: odpowiednia dieta w niedoczynności tarczycy
• Dieta w niedoczynności tarczycy: przykładowy jadłospis

O autorze

Monika Majewska

Dziennikarka specjalizująca się w tematyce zdrowotnej, a zwłaszcza obszarach medycyny, ochrony zdrowia i zdrowego odżywiania. Autorka newsów, poradników, wywiadów z ekspertami i relacji. Uczestniczka największej Ogólnopolskiej Konferencji Medycznej "Polka w Europie", organizowanej przez Stowarzyszenie "Dziennikarze dla Zdrowia", a także specjalistycznych warsztatów i seminariów dla dziennikarzy realizowanych przez Stowarzyszenie.

Przeczytaj więcej tekstów tej autorki

Monika Majewska