Ostra białaczka szpikowa (AML) - przyczyny, objawy i leczenie

Ostra białaczka szpikowa (AML - acute myeloid leukemia) to nowotwór układu krwiotwórczego, który w większości dotyka dorosłych. Ryzyko jej rozwoju zwiększa się wraz z wiekiem. Szczególnie zagrożone są osoby po 65. roku życia. Jakie są przyczyny i objawy ostrej białaczki szpikowej? Na czym polega leczenie?

Spis treści

1. Ostra białaczka szpikowa - przyczyny i czynniki ryzyka
2. Ostra białaczka szpikowa - objawy
3. Ostra białaczka szpikowa - diagnostyka
4. Ostra białaczka szpikowa - leczenie
5. Ostra białaczka szpikowa - rokowania

Ostra białaczka szpikowa (AML - acute myeloid leukemia) to nowotwór szpiku kostnego - tkanki wypełniającej kości, której zadaniem jest produkcja erytrocytów (krwinek czerwonych), leukocytów (krwinek białych) i płytek krwi, czyli podstawowych elementów krwi.

W przebiegu ostrej białaczki szpikowej zmienione nowotworowo zostają krwinki białe - a konkretnie leukocyty z linii granulocytarnej - które namnażają się w sposób niekontrolowany, kumulują, wypierając komórki zdrowe i doprowadzając do pojawiania się objawów chorobowych.

Ostra białaczka szpikowa dominuje u osób dorosłych - odwrotnie niż ostra białaczka limfoblastyczna, która zwykle rozwija się u dzieci.

Częstość występowania ostrej białaczki szpikowej wynosi około 3,7 na 100 000 osób w ciągu roku i jest większa u mężczyzn niż u kobiet.

Ostra białaczka szpikowa - przyczyny i czynniki ryzyka

Przyczyny rozwoju ostrej białaczki są nieznane, jednak sporo wiadomo na temat czynników zwiększających ryzyko jej rozwoju:

• wrodzone choroby genetyczne, takie jak, m.in. niedokrwistość Fanconiego, zespół Blooma, zespół Shwachmana-Diamonda, zespół ataksja-teleangiektazja, zespół Downa i zespół Kostmanna
• promieniowanie jonizujące

• ekspozycja na środki chemiczne, np. na benzen, kontakt z produktami przemiany ropy naftowej, farbami, płynami balsamującymi, tlenkiem etylenu, herbicydami i pestycydami
• palenie papierosów
• niektóre leki - głównie stosowane w leczeniu innych nowotworów. Opisano także uszkodzenie szpiku z następowym rozwojem AML po chloramfenikolu (antybiotyk), fenylbutazonie (niesteroidowy lek przeciwzapalny) i (rzadziej) po chlorochinie oraz metoksypsoralenie

Poza tym do rozwoju ostrej białaczki szpikowej może dojść w wyniku transformacji blastycznej przewlekłej białaczki szpikowej lub zespołu mielodysplastycznego.

Ostra białaczka szpikowa - objawy

Objawy ostrej białaczki szpikowej to:

• ogólne objawy anemii, takie jak: bladość, apatia, narastające uczucie zmęczenia, osłabienie
• zwiększona podatność do tworzenia się siniaków
• wybroczyny i guzki na skórze

SPRAWDŹ>>PODATNOŚĆ NA SINIAKI - o czym świadczy? Na jakie choroby wskazują sińce na ciele?

• krwawienie z błon śluzowych jamy ustnej i krwawienie z nosa
• przerost dziąseł
• powiększenie węzłów chłonnych
• stany podgorączkowe
• bóle kończyn

Mogą się pojawić również inne nietypowe objawy, takie jak powiększenie ślinianek i gruczołów łzowych (zespół Mikulicza).

#RazemPrzeciwKoronawirusowi

Poradnikzdrowie.pl ułatwia życie codzienne w czasach KORONY - sprawdź:

• Jak prawidłowo myć ręce?
• Duszności podczas noszenia maseczki - techniki oddychania
• Cały dzień w maseczce - zasady

Ostra białaczka szpikowa - diagnostyka

W przypadku podejrzenia białaczki wykonuje się morfologię krwi. Konieczna jest także charakterystyka genetyczna komórek białaczkowych.

Dzięki temu badaniu można ustalić jakie są rokowania chorego i jaką metodą najlepiej go leczyć. Ostateczne rozpoznanie stawia się na podstawie badania cytologicznego szpiku kostnego.

Lekarz powinien wykluczyć inne choroby, takie jak:

• zakażenia (posocznica, zapalenia kości, mononukleoza zakaźna, cytomegalia, toksoplazmoza)
• choroby układowe i nowotworowe (nerwiak zarodkowy i inne guzy lite)
• niedokrwistość aplastyczną
• zespół mielodysplastyczny
• zespół mieloproliferacyjny
• chłoniaki nieziarnicze

Ostra białaczka szpikowa - leczenie

W leczeniu ostrej białaczki szpikowej stosuje się głównie przeszczep szpiku kostnego, jednak podstawowymi problemami ograniczającymi możliwość zastosowania tej metody leczenia są brak zgodnego dawcy oraz wysoka śmiertelność wczesna w wyniku toksyczności narządowej, infekcji lub choroby "przeszczep przeciwko gospodarzowi".

Stosuje się także chemioterapię, której celem jest całkowita remisja, czyli ustąpienie objawów chorobowych.

Jednak nie u wszystkich chorych można zastosować chemioterapię. Przeciwwskazaniami do jej stosowania są zły stan ogólny (PS, performance status) oceniany według skali Eastern Cooperative Oncology Group (ECOG) oraz obecność ciężkich chorób współistniejących.

Ostra białaczka szpikowa - rokowania

Nieleczona ostra białaczka szpikowa prowadzi do śmierci w ciągu 2-3 miesięcy od rozpoznania. U chorych, którzy otrzymują standardową chemioterapię, uzyskuje się całkowitą remisję (ustąpienie objawów choroby) w 50–80 proc. przypadków. U 60–85 proc. chorych w ciągu 2-3 lat od uzyskania remisji występuje nawrót białaczki.

Monika Majewska