Zanik pochwy to realny problem. Kogo może dotknąć zanikowe zapalenie pochwy?

2022-06-23 22:42

Zanikowe/atroficzne zapalenie pochwy (atrofia pochwy) jest częstą dolegliwością u kobiet po menopauzie i znacznie obniża jakość ich życia, zwłaszcza tego seksualnego. Zanik pochwy może pojawić się także u młodszych kobiet - najczęściej tych z problemami hormonalnymi. Jakie są przyczyny i objawy zanikowego/atroficznego zapalenia pochwy? Na czym polega leczenie tego schorzenia?

Zanik pochwy to realny problem. Kogo może dotknąć zanikowe zapalenie pochwy?
Autor: Getty Images

Spis treści

  1. Zanikowe/atroficzne zapalenie pochwy (atrofia pochwy) - przyczyny
  2. Zanikowe/atroficzne zapalenie pochwy (atrofia pochwy) - objawy
  3. Zanikowe/atroficzne zapalenie pochwy (atrofia pochwy) - diagnoza
  4. Zanikowe/atroficzne zapalenie pochwy (atrofia pochwy) - leczenie

Zanikowe/atroficzne zapalenie pochwy (atrofia pochwy, starcze zapalenie pochwy) oznacza stopniowe zmniejszanie się grubości nabłonka ścian pochwy, które w końcu doprowadza do jej zaniku. Zanik pochwy zwykle obserwuje się u kobiet po menopauzie, lecz można go rozpoznać także u tych młodszych - z zaburzeniami hormonalnymi. Ocenia się, u że 1/3 kobiet w okresie okołomenopauzalnym i u 1/2 w okresie pomenopauzalnym występują tzw. objawy pochwowe spowodowane atrofią pochwy.

Zanikowe/atroficzne zapalenie pochwy (atrofia pochwy) - przyczyny

Główną przyczyną atrofii pochwy jest hipoestrogenizm, czyli niedobór estrogenów. Hormony te, w prawidłowym stężeniu, pomagają w utrzymaniu prawidłowego dopływu krwi do tkanek pochwy, utrzymują elastyczność jej ścian oraz pobudza produkcję naturalnych substancji nawilżających.

Ponadto estrogeny pomagają chronić pochwę przed zakażeniami bakteryjnymi. W przypadku ich niedoboru dochodzi do zmniejszenia się liczby komórek tworzących błonę śluzowa pochwy, a także do zmniejszenia nawilżenia jej ścian (w wyniku obniżenia ilości i jakości wydzieliny pochwowej). W konsekwencji nabłonek jest coraz cieńszy, a pochwa skraca się i zwęża. Ponadto w pochwie mogą namnażać się szkodliwe bakterie.

Najczęściej poziom estrogenów zmniejsza się po menopauzie (między 50. a 70. rokiem życia, kiedy jajniki przestają produkować te hormony). 

Zanik pochwy może być również wynikiem zmniejszenia lub zahamowania wydzielania estrogenów po operacji usunięcia jajników, uszkodzenia jajników poprzez radioterapię i chemioterapię czy trucizny środowiskowe, np. palenie tytoniu. Atrofia pochwy może być także skutkiem ubocznym stosowania leków anty-estrogenowych z grupy SERM (w leczeniu osteoporozy) lub z grupy SSRI (w leczeniu depresji).

Zanikowe/atroficzne zapalenie pochwy (atrofia pochwy) - objawy

SPRAWDŹ>> O czym świadczy kolorowa wydzielina z pochwy?

U kobiet, które współżyją, dodatkowo pojawiają się:

Warto wiedzieć, że objawy te są bardziej nasilone u kobiet chorych na cukrzycę i tych bardzo szczupłych (kobiety z niską masą ciała mają obniżone stężenie estrogenów we krwi). Z badań naukowców wynika także, że u aktywnych seksualnie kobiet objawy zanikowe w pochwie nie występują lub są mniej nasilone niż u kobiet niewykazujących aktywności seksualnej. Dzieje się tak, ponieważ podczas współżycia zwiększa się przepływ krwi przez narządy miednicy małej.

      Ważne

      W przebiegu atroficznego zapalenia pochwy nie powinno dochodzić do samoistnych krwawień lub plamień. Jeśli jednak takie się pojawiają, należy jak najszybciej udać się do ginekologa. Istnieje ryzyko, że przyczyną takiego stanu jest rak trzonu macicy.

      Zanikowe/atroficzne zapalenie pochwy (atrofia pochwy) - diagnoza

      W czasie badania ginekologicznego lekarz ocenia wydzielinę pochwową, ciągłość i grubość nabłonka pochwy, zabarwienie jej ścian, a także pH i cytologiczny indeks dojrzałości (opisuje odsetek głównych rodzajów komórek kolejnych warstw nabłonka pochwy: powierzchownych, pośrednich i przypodstawnych).

      Zanikowe/atroficzne zapalenie pochwy (atrofia pochwy) - leczenie

      Celem leczenia jest uzupełnienie niedoboru estrogenów, co osiąga się dzięki hormonalnej terapii zastępczej, w skład której wchodzą leki stosowane w odpowiednio niskich dawkach. Terapii nie stosuje się u kobiet, które przeszły raka piersi, ponieważ estrogeny mogą pobudzić ponowny wzrost komórek nowotworowych.

      W przypadku niewielkich zmian zanikowych pochwy sprawdzają się produkty nawilżające dopochwowe z kwasem hialuronowym i lubrykanty. Jeśli objawy są bardzo dokuczliwe, lekarz może zlecić stosowanie estrogenów miejscowo - w formie kremów, maści lub żelu. Pomagają one zlikwidować suchość i swędzenie pochwy, a także wzmacniają jej elastyczność. Można również używać estrogenów w formie krążków dopochwowych. Efekty są widoczne po kilku tygodniach terapii estrogenem.

      Ponadto należy nosić przewiewną bieliznę i używać preparatów przeznaczonych specjalnie do higieny miejsc intymnych (bezwzględnie należy unikać drażniących środków higienicznych o intensywnym zapachu). Ponadto należy zrezygnować z palenia papierosów i wykluczyć z jadłospisu alkohol, czekoladę, paprykę czy pieprz, gdyż nasilają one objawy chorobowe.

      Czytaj też:

      To ci się przyda

      Kobieta po menopauzie, u której zdiagnozowano atroficzne zapalenie pochwy, jest bardziej podatna na infekcje narządów rodnych i zakażenia dróg moczowych (bakterie z pochwy mogą przemieszczać się do cewki moczowej). Często rozpoznaje się u nich zapalenie gruczołu Bartoliniego. Inną częstą przypadłością jest zapalenie pochwy i sromu. Jego przyczyną najczęściej są bakterie i wirusy, które z łatwością dostają się do osłabionych brakiem estrogenu ścian narządów rodnych.

      Ponadto mięśnie, które utrzymują wszystkie narządy układu rozrodczego i moczowego, z powodu obniżenia poziomu estrogenów we krwi, zostają osłabione. Może to doprowadzić do przesunięcia się macicy, pęcherza i cewki moczowej, a nawet odbytnicy do kanału pochwy.

      Poradnik Zdrowie: nowotwory ginekologiczne