Propranolol - skład, zastosowanie, działanie, dawkowanie, wskazania, przeciwwskazania

Propranolol – to organiczny związek chemicznych o wielofunkcyjnym działaniu. Preparat ten został wprowadzony po raz pierwszy na rynek w 1965 w Szwajcarii przez firmę Astrazeneca. Propranolol jest zaliczany do nieselektywnych β-blokerów wywierających wpływ na układ sercowo – naczyniowy. Stosuje się go samodzielnie lub razem z innymi lekami na nadciśnienie. Wydawany jest wyłącznie na receptę pod dwoma nazwami handlowymi: Propranolol Accord oraz Propranolol WZF. Dostępny jest w postaci tabletek oraz roztworu do wstrzykiwania.

Spis treści

1. Propranolol - skład
2. Propranolol - działanie
3. Propranolol - zastosowanie
4. Propranolol - wskazania
5. Propranolol - przeciwskazania
6. Propranolol - dawkowanie
7. Propranolol - środki ostrożności
8. Propranolol - działania niepożądane
9. Propranolol - interakcje z innymi lekami oraz chorobami
10. Propranolol a ciąża oraz karmienie piersią
11. Propranolol - przechowywanie leku

Propranolol - skład

1 tabletka powlekana Propranolol Accord zawiera:10 mg lub 40 mg chlorowodorku propranololu (Propranololi hydrochloridum); substancje pomocnicze: skrobia kukurydziana, laktoza jednowodna, celuloza mikrokrystaliczna, stearynian magnezu; otoczka: hypromeloza, celuloza mikrokrystaliczna, monoglicerydy mono i dwuacetylowane, tytanu dwutlenek (E 171).

1 tabletka Propranolol WZF zawiera 10 mg lub 40 mg chlorowodorku propranololu; substancje pomocnicze: laktoza jednowodna, sacharoza, skrobia ziemniaczana, talk, stearynian magnezu, powidon K-25.

1 ampułka roztworu do wstrzykiwania Propranolol WZF zawiera 1 mg chlorowodorku propranololu; substancje pomocnicze: kwas cytrynowy bezwodny (do ustalenia pH), woda do wstrzykiwania.

Propranolol - działanie

Propranolol jest nieselektywnym lekiem blokującym receptory beta-adrenergiczne, nie wywierając przy tym negatywnego wpływu na aktywność autonomicznego układu nerwowego. Blokuje działanie amin katecholowych (adrenaliny i noradrenaliny).

Konkuruje z receptorem beta-adrenergicznym o miejsce. Wywiera działanie błonowe podobne do chinidyny oraz znieczulające. Wpływa na akcję serca poprzez zmniejszenie jej częstości lub poprzez spadek przewodnictwa przedsionkowo-komorowego, obniża kurczliwość mięśnia komór. W niewielkim stopniu przyczynia się do stabilizacji błon komórkowych. 

Propranolol - zastosowanie

Propranolol znalazł zastosowanie przede wszystkim w leczeniu nadciśnienia tętniczego (wysokiego ciśnienia krwi) oraz w leczeniu dławicy piersiowej (bólu w klatce piersiowej).

Ponadto preparaty zawierające w swoim składzie propranolol stosuje się:

• w celu ochrony serca po zawale mięśnia sercowego,
• w leczeniu guza chromochłonnego,
• w leczeniu kardiomiopatii przerostowej (pogrubienia mięśnia sercowego).

Lek w postaci roztworu do wstrzykiwania jest zalecany w ostrych stanach wymagających natychmiastowego leczenia, takich jak zaburzenia rytmu serca i przełomie tarczycowym.

Propranolol jest wprowadzany do leczenia u pacjentów ze skłonnością do migren, w zmniejszeniu niektórych symptomów nerwic, napadów lękowych oraz podczas wystąpienia krwawienia z górnego odcinka przewodu pokarmowego w przypadku pacjentów z żylakami przełyku. 

Propranolol - wskazania

Zaleca się stosowanie leku w chorobach układu sercowo – naczyniowego oraz w  ostrych napadach lękowych, w przypadku zaburzeń nadczynności tarczycy lub w celu zmniejszenia nasilenia i częstotliwości migrenowych bólów głowy.

Propranolol - przeciwskazania

Nie należy stosować leku w przypadku uczulenia na propranolol lub którykolwiek ze składników leku. Nie zaleca się stosowania leku u pacjentów z astmą, bardzo wolnym biciem serca, bardzo niskim ciśnieniem tętniczym lub w przypadku poważnych chorób serca (zespół chorej zatoki, blok serca drugiego lub trzeciego stopnia).

Propranolol - dawkowanie

Lek należy zawsze stosować zgodnie z zaleceniami lekarza lub farmaceuty. W razie wątpliwości należy zwrócić się o pomoc do lekarza lub farmaceuty.

Propranolol - środki ostrożności

Stosowania leku nie należy przerywać w sposób nagły, lek należy odstawiać stopniowo co najmniej po czasie czternastu dni. 

Jeśli pacjent jest przed zabiegiem chirurgicznym może być konieczne czasowe odstawienie leku. Przed zastosowaniem leku ważne jest, aby poinformować lekarza o innych chorobach takich jak marskość wątroby (lek może powodować zwiększone ryzyko rozwoju encefalopatii wątrobowej) lub o przewlekłej obturacyjnej chorobie płuc (lek może nasilić dolegliwości chorobowe).

Ponadto zaleca się zachowanie szczególnych środków ostrożności u pacjentów z wyrównaną niewydolnością serca, ale małą rezerwą czynnościową lub blokiem serca pierwszego stopnia. Substancja czynna powinna być stosowana ostrożnie u pacjentów ujawniających skłonność do silnych reakcji alergicznych. 

Propranolol - działania niepożądane

Propranolol może powodować pojawienie się reakcji alergicznych takich jak:

• pokrzywka,
• trudności w oddychaniu,
• obrzęk twarzy, warg, języka lub gardła.

Do działań niepożądanych zalicza się m.in.:

• bradykardię czyli wystąpienie powolnego lub nierównego bicia serca,
• uczucie oszołomienia,
• świszczący oddech lub problemy z oddychaniem,
• zaburzenia snu,
• duszność (nawet przy niewielkim wysiłku),
• obrzęk,
• szybki przyrost masy ciała,
• nagłe osłabienie,
• problemy ze wzrokiem lub utrata koordynacji (szczególnie u dziecka z naczyniakiem, który atakuje twarz lub głowę),
• uczucie zimna w dłoniach i stopach (ziębnięcie kończyn),
• depresja,
• splątanie,
• halucynacje,
• problemy z wątrobą,
• niski poziom cukru we krwi (ból głowy, głód, osłabienie, pocenie się, splątanie, drażliwość, zawroty głowy),
• szybkie bicie serca lub uczucie zdenerwowania.

Propranolol - interakcje z innymi lekami oraz chorobami

W celu uniknięcia niepożądanych dolegliwości należy poinformować lekarza lub farmaceutę o wszystkich lekach stosowanych aktualnie lub w ostatnim czasie, a także o lekach, które pacjent zamierza stosować.

Do leków których nie należy łączyć z propranololem zalicza się:

• leki osłabiające odpowiedź na katecholaminy (adrenalina i noradrenalina),
• leki przeciwzakrzepowe (warfaryna, coumadin, jantoven),
• leki przeciwdepresyjne (amitryptylina, klomipramina, dezypramina, imipramina i inne),
• leki stosowane w leczeniu wysokiego ciśnienia krwi lub zaburzeń prostaty (doksazosyna, prazosin, terazosin),
• leki na serce lub ciśnienie krwi (amiodaron, diltiazem, propafenon, chinidyna, werapamil i inne),
• niesteroidowe leki przeciwzapalne - NLPZ (aspiryna, ibuprofen)  i inne. 

Nie należy stosować leku u pacjentów z  chorobami takimi jak:

• astma,
• blok serca II lub III stopnia,
• dusznica bolesna Prinzmetala,
• niedociśnienie tętnicze,
• kwasica metaboliczna,
• niekontrolowana niewydolność serca.

Ponadto nie wolno stosować leku u pacjentów ze skłonnością do hipoglikemii (zmniejszonego stężenia glukozy we krwi).

Propranolol a ciąża oraz karmienie piersią

Przed zastosowaniem leku, należy poinformować lekarza o ciąży lub o karmieniu piersią. Nie należy stosować leku podczas ciąży, z wyjątkiem iż lekarz uzna, że korzyści płynące z leczenia matki przewyższają ryzyko dla płodu. Propranolol nie wykazuje działania teratogennego lecz może powodować m.in. zmniejszenie przepływu krwi przez łożysko. 

Nie zaleca się przyjmowania propranololu w czasie karmienia piersią, ponieważ wykazuje zdolność przenikania do mleka matki. 

Propranolol - przechowywanie leku

Lek należy przechowywać w odpowiednim miejscu, które jest niewidoczne oraz niedostępne dla dzieci. Zaleca się przechowywanie w temperaturze 15°C - 25°C, w oryginalnym opakowaniu. Nie powinno się stosować leku po upływie terminu ważności znajdującego się na opakowaniu. Termin ważności oznacza ostatni dzień danego miesiąca.

Karolina Porowska