Stan przedzawałowy - przyczyny, objawy, leczenie

Weryfikacja

Konsultacja: lek. Maciej Grymuza, absolwent Wydziału Lekarskiego na Uniwersytecie Medycznym im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu.

Stan przedzawałowy - takie rozpoznanie tak naprawdę nie istnieje. Dlaczego więc często o nim słyszymy, również od lekarzy? Co tak naprawdę kryje się pod określeniem "stan przedzawałowy"? Czym on w zasadzie jest i jak blisko jest od niego do groźnego zawału serca? Czy powinniśmy obawiać się tej diagnozy i czy stan przedzawałowy można leczyć?

Spis treści

1. Stan przedzawałowy - co to oznacza?
2. Stan przedzawałowy - objawy
3. Stan przedzawałowy a zawał serca
4. Czy stan przedzawałowy trzeba leczyć?
5. Stan przedzawałowy - jakie leczenie można podjąć?

Rozpoznanie "stan przedzawałowy" nie istnieje, jednak lekarze często używają tego terminu. Jest to uzasadnione, ponieważ dokładne wyjaśnienie przebiegu i różnych postaci choroby niedokrwiennej serca jest dość trudne, jednocześnie termin ten bardzo obrazowo pokazuje, z czego wynikają dolegliwości i jakie mogą być konsekwencje aktualnego stanu chorego. Właściwe rozpoznanie medyczne odpowiadające temu terminowi to dławica piersiowa.

Stan przedzawałowy - co to oznacza?

Przebieg i przyczyny zawału były już opisywane na naszym portalu, warto jednak przypomnieć o kilku ważnych aspektach. Choroba niedokrwienna serca to choroba tętnic wieńcowych, są to naczynia zapewniające dostarczanie tlenu i substancji odżywczych do mięśnia sercowego.

W przebiegu tej choroby dochodzi do odkładania się cholesterolu w ścianach naczyń, stopniowego zwężania ich światła, a w konsekwencji do ich zmykania i co za tym idzie zmniejszenia ukrwienia serca. To jak szybko proces ten postępuje, decyduje o tym jakie objawy wystąpią – jeśli naczynie zostanie zamknięte całkowicie i bardzo gwałtownie mamy do czynienia z zawałem.

Jednak, kiedy miażdżyca postępuje stopniowo, początkowo nie spowoduje on dolegliwości, ale z czasem, gdy zwężenie będzie narastać i przepływ krwi zostanie istotnie zmniejszony, ale zachowany, mamy do czynienia właśnie ze "stanem przedzawałowym", czyli dławicą piersiową.

Stan przedzawałowy - objawy

Objawy stanu przedzawałowego to przede wszystkim ból w klatce piersiowej promieniujący do ramion, szyi, żuchwy lub pleców, ma on charakter gniecenia, pieczenia, czy ucisku, rzadziej zdarzają się:

• duszność,
• szybsza męczliwość,
• nudności,
• ból brzucha.

Dla dławicy piersiowej charakterystyczne jest występowanie objawów w czasie wysiłku, dzieje się tak, dlatego że przez zwężone tętnice przepływa mniej krwi.

Jej ilość wystarcza do odżywienia serca w czasie spokojnej pracy, w wysiłku jednak, kiedy popyt na energię i tlen jest większy, naczynia nie są w stanie powiększyć swojej średnicy, żeby zwiększyć przepływ i pokryć zapotrzebowanie.

Skutkuje to wystąpieniem dolegliwości, łatwo więc przewidzieć, że objawy te zwykle ustąpią po zaprzestaniu wysiłku lub po przyjęciu nitrogliceryny pod język – leku, który rozszerza naczynia krwionośne.

Ból może się również pojawić w stresie, po wyjściu na zimno czy po obfitym posiłku, czyli w sytuacjach kiedy serce jest zmuszone do wykonania większej pracy i potrzebuje więcej energii.

Uwaga! Należy pamiętać, że każdy ból w klatce piersiowej wymaga jak najszybszej konsultacji lekarskiej, a jego zbagatelizowanie może być bardzo niebezpieczne. Nie warto próbować "przeczekać" takiego bólu, ponieważ może być za późno na uratowanie serca, a odróżnić zawał od stanu przedzawałowego może jedynie lekarz!

Stan przedzawałowy a zawał serca

Objawy zawału serca i stanu przedzawałowego są niemal identyczne, różni je jednak ich dynamika. W zawale serca przepływ przez naczynia wieńcowe zostaje całkowicie i trwale zablokowany, powoduje to martwicę komórek i uwolnienie troponin, czyli tak zwanych markerów zawału serca.

Ból czy duszność nie ustępują więc po nitroglicerynie ani po zaprzestaniu wysiłku. Dość często również w stanie przedzawałowym dolegliwości są stałe, wtedy do zróżnicowania czy jest to zawał niezbędne jest oznaczenie troponin oraz wykonanie EKG.

Jeśli markery są w normie, a w zapisie EKG nie ma cech świeżego niedokrwienia, zawał zostaje wykluczony i diagnozuje się dławicę piersiową niestabilną.

Nie ma więc możliwości zróżnicowania tego stanu od zawału jedynie obserwacją, czy jakimikolwiek "domowymi metodami", w każdym przypadku konieczne jest zgłoszenie się do lekarza i wykonanie badań.

Inną, mniej charakterystyczną różnicą jest nasilenie bólu – w zawale jest on znacznie mocniejszy niż w dławicy i niekiedy towarzyszy mu lęk.

Czy stan przedzawałowy trzeba leczyć?

Stan przedzawałowy jest pewnego rodzaju ostrzeżeniem. Jego wystąpienie to oznaka, że w tętnicach wieńcowych rozwija się miażdżyca, którą należy leczyć, zanim dojdzie do trwałych zmian niedokrwiennych i zawału serca.

Obecne w naczyniu złogi cholesterolu, które jeśli będą narastać lub uszkodzą się, co może zdarzyć się w każdej chwili, spowodują zamknięcie tętnicy i w konsekwencji zawał serca. Sytuacja jest więc poważna i nie można jej zlekceważyć.

Właściwe leczenie jest niezbędne, konieczna jest przede wszystkim zmiana stylu życia i jedzenia, czyli więcej wysiłku fizycznego, a w diecie mniej:

• soli,
• tłuszczów zwierzęcych,
• słodyczy,

a więcej:

• warzyw,
• owoców,
• chudego mięsa,
• ryb stanowiących źródło niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych.

Stan przedzawałowy - jakie leczenie można podjąć?

Z dławicą piersiową należy zgłosić się do lekarza pierwszego kontaktu. Jeżeli jednak ból trwa pomimo ustąpienia czynnika, który mógłby go spowodować lub nasila się w czasie, to świadczy to o groźnym stanie – może być oznaką zawału. Wtedy należy jak najszybciej wezwać pogotowie ratunkowe i skontrolować swój stan w warunkach szpitalnych.

W przypadku dławicy piersiowej lekarz rodzinny powinien zidentyfikować czynniki ryzyka zawału serca, są to między innymi:

• płeć męska,
• wystąpienie choroby niedokrwiennej serca w młodym wieku u krewnych,
• palenie papierosów,
• nadciśnienie tętnicze,
• cukrzyca,
• nieprawidłowy profil lipidowy,

i wdrożyć adekwatne leczenie.

Obejmuje ono między innymi leki obniżające poziom cholesterolu (tak zwane statyny) i kwas acetylosalicylowy, a w przypadku chorób towarzyszących leczenie również tych stanów, zwłaszcza nadciśnienia tętniczego, cukrzycy i chorób tarczycy.

Po pierwszym epizodzie dławicy często zaleca się także przyjmowanie nitrogliceryny w aerozolu pod język w razie wystąpienia bólu. Należy jednak pamiętać, że jeśli ból nie ustąpi po jej zastosowaniu należy wezwać pogotowie, ponieważ może być to zawał serca.

W przypadku dławicy piersiowej rzadko stosuje się leczenie inwazyjne, czyli udrażnianie naczyń wieńcowych z wszczepianiem stentów, chociaż nierzadko wykonuje się koronarografię.

Pozwala ona obejrzeć światło tętnic zaopatrujących serce, aby upewnić się, że wszystkie naczynia są drożne i przepływ w nich jest adekwatny do potrzeb. W przypadku dużego nasilenia miażdżycy możliwe jest natychmiastowe podjęcie terapii i wszczepienie stentu do chorego naczynia, podobnie jeśli objawów dławicy nie udaje się opanować leczeniem farmakologicznym.

Leczenie zawału serca jest nieco bardziej skomplikowane i wymaga bardzo szybkiego działania, szczegółowo zostało omówione w artykule dotyczącym tej choroby.

Jaka to choroba?

Pytanie 1 z 12

Co dolega temu dziecku?

Atypowe zapalenie skóry

Atopowe zapalenie skóry

Atypiczne zapalenie skóry

Dalej

Konsultacja: lek. Maciej Grymuza, absolwent Wydziału Lekarskiego na Uniwersytecie Medycznym im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu.