Serdecznik pospolity - właściwości lecznicze

Serdecznik pospolity (Leonurus cardiaca L.) to roślina, której właściwości lecznicze były wykorzystywane już w starożytności. Jakie są wskazania do stosowania serdecznika? Jak z nich korzystać i jakie działania niepożądane mogą wystąpić?

Serdecznik pospolity (Leonurus cardiaca L.) ma w języku polskim wiele nazw: lwi ogon, lwie serce, gęsia stopa lub lisi ogon. Roślina występuje powszechnie w całej Europie i Turcji. Serdecznik pospolity uprawiany jest też powszechnie w Ameryce Północnej i Południowej oraz Australii.

W Polsce najczęściej można spotkać go na terenach nizinnych. Dziko rośnie na przydrożach, rumowiskach i suchych pastwiskach, zwłaszcza na stanowiskach słonecznych i bogatych w wapń. Roślina ma różowo-fioletowe kwiaty wyrastające z kątów górnych liści. Kwitnie od czerwca do sierpnia. Wydziela dość silny, nieprzyjemny zapach. Rośnie dorasta nawet do 120 cm.

Spis treści

1. Serdecznik - właściwości lecznicze
2. Serdecznik - działania niepożądane
3. Serdecznik - jak stosować?

Serdecznik pospolity to gatunek rośliny wieloletniej, który należy do rodziny jasnotowatych. W serdeczniku znajdują liczne związki m.in.:

• glikozydy bufadienolidowe (bufadienolidy zaliczane są do glikozydów nasercowych)
• cholina
• garbniki
• alkaloidy (stachydryna)
• związek aminowy (pochodna guanidyny)
• leonuryna
• saponiny
• flawonoidy
• olejek eteryczny
• antocyjany
• związki irydoidowe
• sole mineralne (wapnia, potasu, krzemu)
• kwasy organiczne
• trójterpeny
• żywice

To one sprawiają, że ziele posiada liczne właściwości lecznicze. Jest składnikiem mieszanek sercowych, uspokajających i moczopędnych. Dość często jest łączony z kozłkiem lekarskim i głogiem w mieszankach wzmacniających napięcie mięśnia sercowego i obniżających ciśnienie krwi.

Jest tez uznawany za środek przeciwastmatyczny. Uważa się, że ma również właściwości przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze i przeciwzapalne. Ponadto jest rośliną miododajną.

Serdecznik - właściwości lecznicze

Surowcem wykorzystywanym w lecznictwie jest ziele serdecznika (z łac. Herba Leonuri cardiacae). Zazwyczaj są to ulistnione pędy wraz z kwiatami, które ścina się pod koniec kwitnienia i suszy w przewiewnym i zacienionym miejscu. Temperatura suszenia nie powinna przekroczyć 35 st. C.

Ziele serdecznika stosowane jest przy schorzeniach sercowo-naczyniowych, w tym rekomendowane jest w łagodnej tachykardii jako lek kardiotoniczny. Zwiększa przepływ krwi do serca, wzmacnia napięcie i łagodzi zaburzenia pracy mięśnia sercowego oraz obniża częstotliwość pulsu.

Serdecznik pospolity wykazuje działanie hipotensyjne, czyli obniża ciśnienie tętnicze krwi. Zalecany jest osobom osłabionym, szybko się męczącym, zmagającym się z bólami serca i miażdżycą.

Stosuje się go przy nerwicach sercowo-naczyniowych, we wczesnych stadiach chorób nadciśnieniowych oraz w lekkich przypadkach dusznicy bolesnej i w chorobie Basedowa.

Serdecznik zalecany jest także przy migrenach i depresjach, ponieważ posiada właściwości uspokajające. Działa na centralny i wegetatywny układ nerwowy. Reguluje prace serca podczas stresu.

Często jest też polecany do zwalczania zespołu napięcia przedmiesiączkowego oraz łagodzenia objawów menopauzy, takich jak bezsenność, lęk, skłonność do płaczu, nerwowość, duszność oraz ból i zawroty głowy.

Ziele pobudza tworzenie soków trawiennych, dlatego zalecany jest przy zaburzeniach pracy ze strony przewodu pokarmowego.

Ma także słabe właściwości moczopędne i wiatropędne oraz przeciwskurczowe, co jest wykorzystywane przez zielarzy do łagodzenia bólu brzucha, wzdęć, zaparć, biegunek. Może być stosowany również do łagodzenia bolesnych miesiączek.

Serdecznik pospolity jest też polecany do łagodzenia wielu schorzeń układu oddechowego. Może być pomocny przy nieżycie oskrzeli i astmie, uporczywym kaszlu, bólu w klatce piersiowej oraz zaburzeniach oddychania pojawiających się podczas napadów histerii i w stanach rozstroju nerwowego.

Serdecznik można stosować w postaci okładów (sparzone wrzątkiem liście) na obolała piersi u kobiet karmiących. Przyrządzony z rośliny wywar można wykorzystywać do przemywania ran, oparzeń, skaleczeń, podrażnień skóry, ponieważ ma działanie ściągające. Wywar dodany do kąpieli pomoże się odprężyć, wypocząć oraz złagodzi wszelkie stany zapalne skóry.

Serdecznik - działania niepożądane

Spożycie więcej niż 3 g sproszkowanego ekstraktu z serdecznika pospolitego w jednorazowej dawce może się zakończyć biegunką, bólem głowy, krwawieniem z macicy lub podrażnieniem (stanem zapalnym) żołądka.

Serdecznik - jak stosować?

Z ziela można przygotować napar lub nalewkę. Jeżeli chcemy zażywać serdecznik doustnie należy 2 łyżeczki suchych liści zalać 250 ml wody, doprowadzić do wrzenia i gotować na małym ogniu przez ok. 5 minut.

Miksturę trzeba ostudzić, przecedzić i spożywać po łyżce stołowej 3-5 razy dziennie, przed jedzeniem.

Aby przygotować nalewkę na spirytusie trzeba 2 łyżeczki suchego i rozdrobnionego ziela zalać 50 ml wódki. Miksturę odstawia się na 7-10 dni do naciągnięcia, przecedza i spożywa 30-40 kropli, 3-4 razy dziennie, przed jedzeniem.

Anna Jarosz