Tężyczka to choroba, której cechą charakterystyczną jest wzmożona pobudliwość nerwowo-mięśniowa. Dochodzi wówczas do:
- napadów parestezji (przykrych wrażeń, takich jak mrowienie, drętwienie lub zmiany temperatury skóry)
- skurczów tonicznych (wzmożone napięcie mięśni występuje przez pewien czas)
- skurczów klonicznych mięśni kończyn górnych i dolnych (to szereg szybko następujących po sobie skurczów mięśniowych oddzielonych krótkimi okresami zwiotczenia)
Podczas napadu tężyczki mogą nawet wystąpić kurcze głośni, które uniemożliwiają oddychanie, a tym samym zagrażają życiu.
Spis treści
Tężyczka: przyczyny
Wyróżnia się dwie postaci choroby:
- tężyczka jawna (hipokalcemiczna)
- tężyczka utajona (inaczej normokalcemiczna, spazmofilia)
W pierwszym przypadku pobudliwość nerwowo-mięśniowa występuje przy współistniejących zaburzeniach hormonalnych. Najczęstszymi przyczynami tężyczki jawnej są usunięcie przytarczyc w czasie zabiegów operacyjnych na szyi (np. strumektomii) i liczne procesy autoimmunologiczne prowadzące do dysfunkcji przytarczyc. W rzadkich przypadkach do zaburzeń hormonalnych dochodzi w wyniku zaniku przytarczyc i grasicy (zespół Di George’a) oraz wszelkiego rodzaju patologii powodujących hipokalcemię, czyli niedobór wapnia we krwi, np.:
- ostre zapalenie trzustki
- zespół upośledzonego wchłaniania jelitowego
- znaczny niedobór witaminy D
- niewydolność nerek
Tężyczka może być również wynikiem stosowania leków moczopędnych z grupy diuretyków pętlowych (grupy silnie działających leków moczopędnych).
Z kolei tężyczka utajona (tzw. spazmofilia) jest wynikiem niedoboru wapnia, któremu towarzyszy często niedobór magnezu lub/i hiperwentylacja.
Tężyczka: czynniki ryzyka
Na liście chorób, które zwiększają ryzyko wystąpienia tężyczki, znajdują się:
- alergie (w tym szczególnie astma oskrzelowa)
- cukrzyca
- choroby tarczycy (zwłaszcza stan po strumektomii)
Tężyczka jawna: jak rozpoznać objawy?
Pierwszym objawem tężyczki jawnej jest uczucie mrowienia, głównie w opuszkach palców rąk i wokół ust. W następnej kolejności dochodzi do wystąpienia wzmożonego napięcia mięśni twarzy i kończyn oraz ich przykurczu. Skurcze w pierwszej kolejności można odczuć w obrębie mięśni kłębu kciuka z silnym jego przywiedzeniem, co nadaje dłoni kształt "ręki położnika".
Objawami współtowarzyszącymi mogą być:
Może również dojść do utraty przytomności z towarzyszącymi drgawkami (co można pomylić z padaczką).
Pomiędzy napadami tężyczki jawnej chorzy mogą skarżyć się na:
Objawom tym może towarzyszyć uczucie ciągłego mrowienia w obrębie twarzy i kończyn (co może być mylone z nerwicą).
Tężyczka utajona (spazmofilia): jak rozpoznać objawy?
Nie ma objawów, które jednoznacznie wskazują na tężyczkę utajoną. Można tylko wymienić symptomy, które sugerują chorobę:
- wzmożone napięcie nerwowe
- bezsenność, obniżenie nastroju, męczliwość, zasłabnięcia
- parestezje: drętwienia i mrowienia kończyn
- kurcze mięśni
- zaburzenia ze strony układu naczyniowo-sercowego: kołatania serca, bóle w klatce piersiowej i zaburzenia naczynioruchowe w obrębie kończyn
- zaburzenia ze strony układu pokarmowego, np. wzdęcia
- kolki
- objaw Chwostka (gwałtowne skurcze mięśni mimicznych twarzy po uderzeniu młoteczkiem neurologicznym w brzeg mięśnia żwacza)
- objaw Trousseau (polega na przykurczu palców dłoni oraz ich ustawieniu w postaci tzw. "ręki położnika")
Tężyczka może być stanem zagrożenia życia
W przebiegu napadu tężyczki może dojść do kurczu głośni, a konsekwencji do zamknięcia krtani, co uniemożliwia oddychanie. Jest to stan zagrożenia życia, wymagający jak najszybszej pomocy lekarskiej.
Tężyczka może doprowadzić także do hiperwentylacji (stanu, w którym nagle zaczyna się zbyt szybko i głęboko oddychać). Wówczas również należy jak najszybciej udzielić pierwszej pomocy, ponieważ długotrwała hiperwentylacja może doprowadzić do zakłócenia równowagi kwasowo-zasadowej, a w konsekwencji do zasadowicy oddechowej. Jest to stan, który może doprowadzić do zaburzeń utlenowania mózgu, a u osób z chorobami serca do arytmii.
Tężyczka: diagnostyka
Najczulszym testem wykazującym obecność nadpobudliwości nerwowo-mięśniowej, a tym samym tężyczki, jest badanie elektromiograficzne (EMG).
Ponadto wykonuje się
Tężyczka: leczenie
Leczenie tężyczki odbywa się w szpitalu (ze względu na to, że może dojść do zamknięcia krtani). Zwykle podaje się sole wapnia (glukonianu wapnia lub chlorku wapnia). Aby zapobiec pojawieniu się tężyczki, należy stosować dietę bogatą w wapń.
Porady eksperta
