Saturacja - czym jest poziom saturacji?

Saturacja to słowo obecne w medycznym języku od dawien dawna, pacjenci zaczęli się z nim jednak stykać powszechnie wtedy, gdy świat ogarnęła pandemia COVID-19. Czym jest saturacja krwi, w jaki sposób można ją zmierzyć, jaka jest prawidłowa saturacja i dlaczego pomiary saturacji mają tak duże znaczenie?

Spis treści

1. Co to jest saturacja?
2. Saturacja: pomiar
3. Saturacja: wskazania do badania
4. Saturacja: norma
5. Niska saturacja: możliwe przyczyny jej obniżenia
6. Saturacja a COVID-19
7. Saturacja a duszność

Co to jest saturacja?

Określenie saturacja wywodzi się od łacińskiego słowa saturatio i termin ten oznacza wysycenie jakiejś cieczy jakimś gazem.

Najczęściej pojęcia tego używa się w odniesieniu do wysycenia tlenem krwi tętniczej – w takim ujęciu używa się określenia saturacja krwi tętniczej (parametr skrótowo oznaczany jako SpO2).

W świecie medycznym pomiar saturacji to badanie powszechnie wykonywane, pacjenci zaczęli jednak poświęcać mu zdecydowanie więcej uwagi w 2020 roku, kiedy to na świecie pojawiła się pandemia COVID-19.

Czytaj też: COVID-19 - objawy, przebieg, leczenie, powikłania, zapobieganie.

Saturacja: pomiar

Na samym wstępie warto podkreślić jeden, ważny zapewne dla wielu pacjentów, aspekt - otóż pomiar saturacji jest nieinwazyjny i bezbolesny. Dokonuje się go przy użyciu niewielkiego urządzenia, którym jest pulsoksymetr.

Typowo aparat do mierzenia saturacji zakłada się na palec, możliwe jest jednak oznaczenie wysycenia tlenem krwi tętniczej poprzez nałożenie urządzenia np. na płatek małżowiny usznej czy skrzydełko nosa. Saturację u dziecka czy u noworodka czasami oznacza się poprzez założenie aparatu pomiarowego na ich stopę.

Pomiar saturacji trwa krótko - zazwyczaj zajmuje on raptem kilka do kilkunastu sekund.

Pulsoksymetry są urządzeniami emitującymi fale o różnej długości, które następnie są pochłaniane przez erytrocyty (czerwone krwinki). W komórkach tych znajduje się odpowiedzialna za transport tlenu hemoglobina, która inaczej odbija promieniowanie wtedy, gdy jest utlenowana, a inaczej wtedy, gdy jest ona odtlenowana.

To właśnie dzięki istnieniu takich różnic w pochłanianiu promieniowania możliwe jest oznaczenie saturacji krwi tętniczej z wykorzystaniem pulsoksymetrów.

Saturacja: wskazania do badania

Badanie saturacji powszechnie wykonywane jest w lecznictwie szpitalnym - pulsoksymetry wykorzystywane są podczas różnorakich zabiegów operacyjnych, ale i podczas badań diagnostycznych (takich jak np. bronchoskopia).

Saturację oznacza się: 

• u chorych w stanie śpiączki,
• u pacjentów monitorowanych z różnych innych przyczyn (np. będących po jakichś operacjach),
• u dzieci urodzonych przedwcześnie,
• u osób z różnymi chorobami układu oddechowego (zarówno ostrymi, jak i przewlekłymi),
• u osób poddawanych tlenoterapii.

Saturacja: norma

Jaka powinna być saturacja? Prawidłowa saturacja, w prawidłowych warunkach powinna wynosić od 95 do 98%.

Pewien wpływ na to, jaka powinna być norma saturacji, ma wiek badanego – u osób w podeszłym wieku prawidłowy poziom saturacji może być nieco niższy u młodych dorosłych i dzieci.

Warto tutaj podkreślić, że wartości saturacji sięgające 99-100% miewają zasadniczo wyłącznie pacjenci poddawani tlenoterapii.

Niska saturacja: możliwe przyczyny jej obniżenia

W przypadku wykrycia obniżonej saturacji przede wszystkim, w pierwszej kolejności, należy wziąć pod uwagę możliwe czynniki, które mogą skutkować uzyskaniem zafałszowanego wyniku pomiaru.

Niezgodne z rzeczywistością wskazanie pulsoksymetru wynikać może np. z posiadania lakieru na paznokciach - urządzenie powinno zostać nałożone na czyste, pozbawione zmian (w tym również chorobowych, np. grzybiczych) paznokcie.

Zafałszowywać wynik badania może także znaczne oziębienie kończyn czy ich nadmierne drżenie.

Saturacja u palacza

Warto podkreślić, że osoby palące papierosy standardowo mogą mieć niższą saturację od tych osób, które nie sięgają po tego rodzaju używki.

Saturacja zagrażająca życiu

Uwagę powinna zwrócić saturacja mniejsza lub równa 94% - wtedy, gdy spada ona poniżej 90%, można już mówić o niewydolności oddechowej. To saturacja zagrażająca życiu. Stan ten jest poważny, ponieważ niedostateczna ilość tlenu w organizmie prowadzić może do trwałego nawet uszkodzenia wyjątkowo ważnych narządów, takich jak serce czy mózg. 

Sprawdź też:

• Choroba niedokrwienna serca: objawy.
• Niedotlenienie mózgu: przyczyny, objawy, leczenie

Przyczyn obniżenia saturacji wymienić można wiele. Przede wszystkim doprowadzać do tego problemu mogą choroby układu oddechowego - zarówno ostre, jak i przewlekłe.

Spadek saturacji obserwować można u pacjentów z:

• ostrą niewydolnością oddechową,
• przewlekłą obturacyjną chorobą płuc,
• astmą,
• mukowiscydozą (szczególnie podczas ich zaostrzeń).

U noworodków niska saturacja związana może być związana z wrodzonymi wadami układu krążenia.

W 2020 i 2021 r roku najwięcej jednak mówi się o związku pomiędzy niską saturacją a chorowaniem na COVID-19.

Saturacja a COVID-19

Wywołujący COVID-19 koronawirus SARS-CoV-2 ma m.in. zdolność do uszkadzania struktur układu oddechowego, co bezapelacyjnie wpływa na utrudnienie przebiegu wymiany gazowej w płucach. Skutkiem tego może być właśnie spadek saturacji.

U niektórych pacjentów prowadzi on do występowania:

• nasilonej duszności,
• niepokoju,
• przyspieszenia czynności serca
• i innych objawów sugerujących niewydolność oddechową,

czasami jednak zdarza się, że pacjent ma obniżoną saturację, a jednocześnie nie odczuwa z tego powodu żadnych dolegliwości. Ostatnia z wymienionych możliwości jest szczególnie niebezpieczna i dlatego część lekarzy namawia w ostatnim czasie pacjentów do regularnych oznaczeń saturacji.

Istnieją liczne już doniesienia o tym, że pacjenci z COVID-19, którzy zmagają się z ukrytą hipoksją - czyli bezobjawowym spadkiem saturacji – mogą mieć gorsze rokowania.

Brak dolegliwości związanych z niewydolnością oddechową nie oznacza bowiem tego, że pacjent jest bezpieczny - w tym czasie i tak dochodzić może do wynikających z niedotlenienia uszkodzeń najważniejszych narządów ludzkiego organizmu.

Ze względu na takie właśnie ryzyko obecnie, w dobie pandemii COVID-19, monitorowanie saturacji staje się szczególnie ważne - istotne jest ono przede wszystkim u osób zakażonych SARS-CoV-2, u których nagły spadek saturacji sugeruje konieczność skontaktowania się z lekarzem.

Saturacja a duszność

Warto tutaj wspomnieć o powiązaniu pomiędzy saturacją a dusznością - nie jest ona bowiem tak jednoznaczna, jak można by przypuszczać.

Duszność to - według definicji - subiektywne odczucie braku powietrza czy niemożności zaczerpnięcia wdechu. Może ona mieć różne przyczyny - dochodzić może do niej w związku z chorobą układu oddechowego i niedotlenieniem, ale i pojawiać się ona może np. w przebiegu różnorakich zaburzeń lękowych (szczególnie podczas napadów lęku). Sama duszność nie jest więc równoznaczna ze spadkiem saturacji, z kolei obniżenie saturacji zazwyczaj - ale nie zawsze - prowadzi do mniejszego lub większego stopnia duszności.

Czytaj też:

• Prawidłowe ciśnienie krwi. Norma ciśnienia tętniczego
• Morfologia krwi - jak odczytać wynik?
• Dławica piersiowa (dusznica bolesna) - przyczyny, objawy, leczenie

Czy wiesz, jakie to badanie?

Pytanie 1 z 10

densytometria

badanie USG jamy brzusznej

nieinwazyjny pomiar gęstości kości za pomocą promieni RTG

przegląd stomatologiczny jamy ustnej

Następne pytanie